Vào những ngày cuối tháng 7, chúng tôi đã may mắn được gặp ông Nguyễn Như Trinh (ở thôn 5, xã Cẩm Hưng, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh), nguyên là Trưởng Ban liên lạc tình nghĩa, tình báo quốc phòng Hà Tĩnh.
Băng rừng, vượt suối tìm đồng đội

Tất cả các tài liệu liên quan đến các hài cốt liệt sỹ được ông Trinh ghi chép, lưu trữ hết sức cẩn thận

Năm 1974, khi ấy vừa tròn 18 tuổi, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông lên đường nhập ngũ. Ông Trinh tham gia chiến đấu ở đại đội 1, tiểu đoàn 74, Tổng cục Quốc phòng, Cục nghiên cứu Bộ Tham mưu.
Sau khi chiến tranh kết thúc, ông về công tác tại Ban liên lạc tình nghĩa, tình báo quốc phòng Hà Tĩnh. Được trở về, chứng kiến giây phút hòa bình, đất nước hoàn toàn độc lập nhưng ông vẫn canh cánh trong lòng một nỗi niềm.
“Nhiều người đồng đội của tôi đã ngã xuống, họ chiến đấu ngoan cường, quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh. Đến bây giờ nhiều người đồng đội của tôi vẫn đang còn thất lạc. Nhiều đêm nằm ngủ, nhắm mắt lại là hình ảnh đồng đội của tôi lại hiện ra trước mặt”, ông Trinh khắc khoải nhớ lại.
Và ông quyết định phải làm một việc gì đó để bù đắp, xoa dịu, làm vơi bớt nỗi đau của các gia đình liệt sỹ.
Nói là làm, năm 2006 ông lên huyện xin thành lập Ban liên lạc cựu chiến binh Tổng cục II và bắt đầu cuộc hành trình đi tìm hài cốt đồng đội.
Ông thức trắng nhiều đêm để nghiên cứu hồ sơ, địa hình, nơi các trận đánh diễn ra…để có thể xác định được vị trí các đồng đội của mình hi sinh. Khắp các chiến trường từ Quảng Trị cho đến Gia Lai, Đắc Lắc, Tây Ninh cả chiến trường Lào, Campuchia không có nơi nào ông không đặt chân tới.

Đến nay, ông Trinh đã tìm thấy 46 mộ hài cốt liệt sỹ mất tích con em Hà Tĩnh đã chiến đấu hi sinh trên các chiến trường về an nghỉ tại quê nhà

Một trong những kỷ niệm mà ông không thể nào quên, đó là trường hợp liệt sỹ Nguyễn Đình Thục, hi sinh ở Dốc Miếu, Quảng Trị. Gia đình Đặng thị Cháu, mẹ của liệt sỹ đã đi tìm từ năm 2001 đến 2008 không có kết quả. Năm 2009, sau khi biết được thông tin, ông Trình đã đến gặp gia đình bà Cháu để lục lại tất cả hồ sơ, giấy tờ và quyết tìm cho bằng được. Đến năm 2010, ông Trinh đã tìm được một phần mộ có tên là Nguyễn Đình Thục nhưng không có địa chỉ, nên Sở LĐ-TB&XH tỉnh Quảng Trị không chấp nhận và yêu cầu phải tìm được 2 người làm chứng. Thế là sau đó, ông lại phải lặn lội ra Bắc để tìm lại các đồng đội của mình xác nhận. Và sau 2 năm, ông Trinh mới hoàn tất thủ tục và đưa hài cốt của anh về quê an táng.
“Việc ở trong rừng nhiều tháng là chuyện bình thường rồi. Đôi khi thiếu lương thực, tôi phải hái măng, quả dại trong rừng để tồn tại. Đặc biệt có lần, không có tiền, tôi đã phải đưa sổ đỏ ra thế chấp ngân hàng để lấy tiền để làm kinh phí. Nhưng mỗi lần tìm thấy được người đồng đội thì mọi mệt mỏi trong tôi dừng như tan biến”.
Hình ảnh ông Trinh với chiếc ba lô trên vai cùng chiếc gậy trường sơn năm nào, ngày ngày lặn lội đi tìm hài cốt liệt sỹ, đã trở nên quen thuộc với người dân nơi đây. Đến nay ông Trinh đã tìm thấy 46 mộ hài cốt liệt sỹ là con em Hà Tĩnh đã chiến đấu hi sinh trên các chiến trường.
Vượt ngàn cây số xin tiền làm nhà tình nghĩa
Không chỉ đi tìm lại những người đồng đội của mình, ông Trinh còn tích cực tham gia các phong trào đền ơn đáp nghĩa đối với những gia đình chính sách, gia đình có công với cách mạng…

Ông Trinh trong một lần đi tặng quà cho mẹ liệt sỹ Đặng Thị Cháu (Ảnh chụp từ tư liệu)

“Năm 2009 tôi tình cờ tới thăm bà Luận ở xã Sơn Thịnh, huyện Hương Sơn, có con là liệt sỹ, cũng là người đồng đội của tôi. Chứng kiến ngôi nhà tranh xập xệ, dột nát, người mẹ già đã phải dùng tấm cánh cửa làm nơi đặt bàn thờ con. Hình ảnh đó cứ mãi ám ảnh trong tâm trí tôi. Lúc đó tôi muốn làm một điều gì đó để có thể giúp đỡ họ”, ông Trinh hồi tưởng.
Nói là làm ngay, chỉ hơn 1 tháng sau, ông đã đi vận động, quyên góp được số tiền 60 triệu đồng. Và sau đó, ông phối hợp với chính quyền địa phương cất cho bà một căn nhà khang trang.
“Đó có lẽ là điều tôi vui mừng nhất. Mỗi khi tìm được hài cốt người đồng đội, hay làm được một căn nhà cho các thân nhân gia đình liệt sỹ lòng tôi cũng cảm thấy được an ủi, thanh thản hơn”, ông tâm sự.

Đến nay ông Trinh đã vận động, quyên góp làm được 6 căn nhà tình nghĩa cho các gia đình liệt sỹ (Ảnh chụp từ tư liệu)

Có trường hợp là gia đình liệt sỹ Đặng Thị Cháu ở xã Cẩm Hương, Cẩm Xuyên có hoàn cảnh hết sức khó khăn. Ông đi khắp Hà Tĩnh để kêu gọi, quyên góp nhưng do kinh tế khó khăn nên không quyên góp được bao nhiêu.
“Lúc đó tôi lo lắm, sợ không làm được như lòng mình đã hứa. Cuối cùng tôi phải bắt xe vào tới tận Trường Sĩ quan Lục quân 2 (Đồng Nai) để xin tiền. Khi biết, đơn vị này sẽ ủng hộ cho 80 triệu tôi đã khóc vì vui sướng”, ông Trinh vẫn nhớ mãi kỷ niệm ấy.

Ông Trinh vinh dự được tặng, thưởng nhiều huân chương cao quý

Hằng ngày, trên chiếc xe máy cũ kỷ, lăn lội đi vận động các tổ chức cá nhân cùng góp sức, góp tiền để hỗ trợ những gia đình có thân nhân là liệt sỹ có cuộc sống đang gặp khó khăn.
Đến nay ông Trinh đã vận động và xây dựng được 6 ngôi nhà tình nghĩa cho các gia đình liệt sỹ (khoảng 80 triệu đồng/ngôi nhà) và hàng ngàn suất quà được trao cho những gia đình khó khăn, những người bị chất độc da cam.

Xuân Sinh / Dân Sinh