Mùa nắng, Rào Cái khô hạn; mùa mưa, nước chảy quá nhanh, quá mạnh, trở thành tai ương cho cả vùng phía Nam Hà Tĩnh. Từ những năm đầu thế kỷ XX, người Pháp đã nghĩ đến việc đắp đập chế ngự dòng sông này. Họ thiết kế và bắt đầu thi công một số hạng mục công trình, nhưng chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ và sau đó, chiến tranh Đông Dương tiếp tục nổ ra, dẫn đến công trình bị bỏ dở. Khi chiến tranh chống Mỹ kết thúc, đất nước hòa bình, thống nhất, công trình đại thủy nông Kẻ Gỗ mới được các nhà khoa học thủy lợi Việt Nam thiết kế và được Nhà nước chính thức cho thi công. Hồ Kẻ Gỗ ra đời với công trình thế kỷ này.

Trong lòng Kẻ Gỗ

Công trình đại thủy nông Kẻ Gỗ được khởi công vào ngày 26/3/1976 và sau 3 năm, tỉnh Nghệ Tĩnh phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn dân đã làm nên một kỳ tích vĩ đại. Ngày 26/3/1979, công trình khánh thành, đưa vào khai thác, sử dụng và đã vực dậy những vùng quê lam lũ, đói nghèo vì thiếu nước; biến vùng đất Cẩm Xuyên, Thạch Hà, TP Hà Tĩnh… thành những vựa thóc khổng lồ, thúc đẩy nền nông nghiệp Hà Tĩnh tăng trưởng đột biến.

Nhắc tới hồ Kẻ Gỗ là nhắc tới một vùng non xanh, nước biếc, phong cảnh hữu tình, được dựng nên bởi sự kết hợp hài hòa giữa tài nguyên trời đất ban tặng và trí tuệ con người. Bởi ngoài vẻ đẹp 4 mùa xanh thăm thẳm của hồ Kẻ Gỗ mà một nhà văn đã từng gọi là “biển Tây” thì ai đã một lần ngồi du thuyền, lướt trên mặt hồ mới không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp nguyên sơ, hoang dã của những cánh rừng có cách đây hàng trăm năm. Những cánh rừng xung quanh lòng hồ đã trở thành Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ với diện tích tự nhiên 35,159 ha. Khu bảo tồn với nhiều loại cây cho gỗ có tên trong Sách Đỏ Việt Nam như lim xanh, sến, mật, gụ, lau, vàng tâm, trầm hương, song mật, côm Bạch Mã, bời lời vàng, chùm bao Trung bộ… Đây là hệ thực vật phong phú, đặc trưng cho nhiều luồng thực vật của khu vực Bắc Việt Nam – Nam Trung Hoa,

Indonesia – Malaysia và Hymalaya. Đến nay, tại Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ đã phát hiện được 364 loài động vật có xương sống thuộc 99 họ, trong đó, gà lôi lam đuôi trắng, một trong 3 loài gà lôi đặc hữu của Việt Nam đang trong tình trạng bị đe dọa tuyệt chủng và nhiều loài chim, thú quý hiếm khác. Trong 47 loài thú ở đây có 18 loài (chiếm 21%) được ghi vào Sách Đỏ Việt Nam và thế giới. Rừng Kẻ Gỗ cũng là xứ sở của các loài mộc lan, phong lan đẹp và quý như quế hương, tai tượng, tượng trâu, đuôi chồn, nghinh xuân, phượng vĩ…

Nhắc tới hồ Kẻ Gỗ là nhắc tới một vùng non xanh, nước biếc, được dựng nên bởi sự kết hợp hài hòa giữa tài nguyên trời đất ban tặng và trí tuệ con người. Ảnh: Bá Tân

Đặc biệt, hồ Kẻ Gỗ góp phần quan trọng cải tạo môi trường, cảnh quan thiên nhiên và là điểm du lịch sinh thái lý thú. Khí hậu vùng Kẻ Gỗ quanh năm mát mẻ. Không ít du khách trong và ngoài nước đã tìm đến đây và đều gây được những ấn tượng sâu sắc. Những đêm hè, mặt hồ chan đầy ánh trăng, du khách dạo thuyền trên hồ được tận hưởng sự phóng khoáng của gió. Trong âm thanh tiếng cá quẫy, đớp ánh sao sa trên mặt hồ loang loáng, vẫn nghe rõ tiếng hú của bầy vượn gọi đàn trong cánh rừng đại ngàn bí hiểm.

Ban ngày, ngồi trên thuyền, ngắm trời mây, non nước, du khách có thể ngắm nhìn sự sinh trưởng của tầng tầng, lớp lớp các loại cây. Cảm nhận kỳ thú nhất là khi du khách neo thuyền và tận hưởng vẻ đẹp của rừng. Mỗi cánh rừng lô nhô trên lòng hồ Kẻ Gỗ giống như một “ốc đảo xanh”. Mỗi ốc đảo ấy đã thành thơ, thành nhạc trong tình yêu trai gái. Vào “ốc đảo” này, họ sẽ được tận hưởng mùi hương hoa rừng; chiêm ngưỡng những bầy chim đang làm tổ trên cành, những con sóc rừng bay chuyền trên cây, những chú khỉ cười ngộ nghĩnh, ngồi gãi lưng cho con; vô số những tảng đá có hình thù kỳ dị, đứng chụm nhau bên bờ suối. Có người bảo rằng, nếu Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ là một kho sách thiên nhiên thì mỗi hòn đảo là một cuốn sách hấp dẫn.

Nhiều năm qua, Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ đã được nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước tham quan, nghiên cứu. (Riêng Giáo sư Võ Quý đã dày công tiếp cận với rừng nguyên sinh Kẻ Gỗ và phát hiện gà lôi lam đuôi trắng). Hiện nay, ngành Du lịch Hà Tĩnh đang tập trung xúc tiến lập các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng và các hệ thống dịch vụ để xây dựng nơi đây thành một khu du lịch sinh thái tổng hợp với nhiều loại hình giải trí như: đua thuyền, lướt ván, leo núi, câu cá cùng các khu thể thao như: tennis, cầu lông, bóng chuyền… Cùng với đó, sẽ xây dựng các vườn thú, vườn chim, vườn cây cảnh. Tin rằng, những ý tưởng này một ngày không xa sẽ trở thành hiện thực, nhiều nhà kinh doanh trong và ngoài nước yêu Hà Tĩnh sẽ xem Khu Bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ là “điểm hẹn”, “vận hội” của mình trong đầu tư văn hóa du lịch, biến nơi này thành điểm du lịch xanh.

Phan Thế Cải / Báo Hà Tĩnh