Lễ giỗ năm nay được UBND thị xã Kỳ Anh đứng ra tổ chức sẽ trọng đại hơn, kéo dài trong vòng 1 tuần.
Ông Lê Văn Huân, Phó Ban quản lý di tích Đền thờ cho biết: Năm nay, để chuẩn bị cho lễ giỗ 640 năm của bà (ngày 11/2 Âm lịch), Ban Quản lý đã tu bổ, tôn tạo, xây dựng tương đối cơ bản các hệ thống đường sá, sân bãi, cổng chào.
Lễ giỗ năm nay được UBND thị xã Kỳ Anh đứng ra tổ chức sẽ trọng đại hơn, kéo dài trong vòng 1 tuần từ 3/3/2017 đến ngày 08/3/2017 (tức ngày 06/2 – 11/2 năm Đinh Dậu).
Tại lễ hội năm nay, phần lễ được tổ chức gồm các tiết mục: Hầu thuyền rồng trên sông Vịnh, tổ chức Lễ rước bài vị từ di tích ra lễ đài, dâng hương, rước bài vị vào Đền, thả đèn hoa đăng.
Phần hội với các hoạt động văn hóa, thể thao sôi nổi như: kéo co, bóng chuyền, đi cà kheo, đua thuyền rồng truyền thống, giao lưu văn nghệ, tổ chức các trò chơi dân gian…
Ông Nguyễn Quốc Hà – Chủ tịch UBND thị xã Kỳ Anh đã ôn lại cuộc đời, thân thế và sự nghiệp của quý phi Nguyễn Thị Bích Châu.
Ông Phan Duy Vĩnh – Phó Chủ tịch UBND thị xã Kỳ Anh cho biết: “Lễ giỗ 640 năm của bà Nguyễn Thị Bích Châu được UBND thị xã tổ chức trang trọng, uy nghiêm.
Quá trình tổ chức được chuẩn bị chu đáo cùng với sự tập trung cao của các ban ngành, đoàn thể, của BTC lễ hội, sự tham gia tích cực của nhân dân các xã, phường trên địa bàn và nhất là bà con ở xã Kỳ Ninh đã mang đến sự thành công cho lễ giỗ”.
Cũng theo ông Vĩnh, Lễ giỗ hàng năm là nhằm tưởng nhớ, tôn vinh công đức của bà Nguyễn Thị Bích Châu đối với dân tộc, góp phần bảo tồn, gìn giữ, kế thừa và phát huy giá trị văn hóa; giáo dục truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm cho thế hệ trẻ, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ, sáng tạo văn hóa tinh thần của nhân dân.
Một số hình ảnh ghi nhận được tại Lễ giỗ 640 năm ngày mất của Chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu vào sáng 8/3:
Rước bài vị Chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu vào địa điểm tổ chức lễ giỗ
Các nghi thức cúng tế tại lễ giỗ
Lãnh đạo tỉnh, thị xã Kỳ Anh, huyện Kỳ Anh dâng hương tại lễ giỗ
Rước bài vị về lại đền thờ
Đền thờ Nguyễn Thị Bích Châu, còn gọi là đền Bà Hải, đền Hải Khẩu, hay đền Chế Thắng phu nhân, cung phi vua Trần Duệ Tông, một người phụ nữ tài sắc vẹn toàn.
Đền thờ Nguyễn Thị Bích Châu ở thôn Hải Khẩu (xã Kỳ Ninh, Kỳ Anh, Hà Tĩnh), được xây dựng thời Trần chỉ có tiền miếu hậu lăng, đến năm 1470, đền có 3 toà: Hạ điện, trung điện và thượng điện.
Bà Nguyễn Thị Bích Châu quê ở huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, là con gái của đại thần Nguyễn Tướng Công. Bà sớm nổi tiếng thông tuệ, hiểu văn chương, biết thi phú, thạo âm luật, lại có dung mạo xinh đẹp, nên rất nổi tiếng trong vùng. Năm 1373, bà được Trần Duệ Tông tuyển làm cung nhân, lúc đàn ca, khi ngâm vịnh, được nhà vua rất đỗi thương yêu.
Vào làm cung phi nhận thấy quân vương tính tình nóng nảy, thiếu bản lĩnh, không trọng dụng người tài khiến cho triều chính đang có nguy cơ rạn nứt suy sụp, nên bà đã trăn trở, suy tư để soạn bản Kê minh thập sách dâng vua tri nước an dân.
Kê minh thập sách thực sự như là một lời khuyên răn nhẹ nhàng, gần gũi, đúng theo nghĩa người vợ khuyên người chồng. Chỉ tiếc dù đọc bản Kê minh thập sách và khen ngợi sự tuệ mẫn của nàng, nhưng vua Trần Duệ Tông lại không thực hiện các nội dung của bản Kê minh, bỏ phí tâm sức của người vợ hiền, người bề tôi trung, một lòng một dạ vì nước vì dân, vì tồn vong của triều cục.
Năm 1376, khi vua Duệ Tông muốn cất quân đánh Chiêm Thành, nàng lại cùng Ngự sử Lê Tích hết sức can ngăn, vua vẫn không nghe. Không lay chuyển nổi nhà vua, cung phi Bích Châu buồn lo than thở: “Nghĩa lớn là vua tôi, ái tình là vợ chồng. Vậy mà không giỏi khuyên can để giữ nền bình trị, không biết khéo lời để ngăn lòng hiếu chiến, như thế ta đã là người vô dụng chăng?” Sau đó bà đành xin đi theo hộ giá.
Khi quan quân nhà Trần đến cửa Thị Nại (Quy Nhơn) vua Chiêm là Chế Bồng Nga cho sứ giả đem vàng ngọc tới quan quân ta để trá hàng, nhưng sau đó lại bất ngờ tiến đánh vào lúc nửa đêm. Quân của Trần Duệ Tông bị tấn công bất ngờ, long thể nhà vua lại bất an, Nguyễn Thị Bích Châu cưỡi ngựa tả xung hữu đột cầm quân xung trận và không may bị trúng tên độc sau đó từ trần (1377).
Ba ngày sau vì vết thương quá nặng nhà vua cũng băng hà, quân nhà Trần rút về kinh đô khi tới địa điểm Hoan Châu vì sóng to gió lớn tàu thuyền phải ghé vào vũng Ô Tôn (Vũng Áng). Lúc này vua Trần Phế Đế mới lên ngôi nghe tin liền xuống chiếu rước linh cữu nhà vua về bằng đường bộ còn linh cữu Thần phi đi bằng đường biển.
Sau mấy ngày thời tiết không thuận lợi triều đình xuống chiếu cho an táng Thần phi tại Cửa Khẩu bến Kỳ La huyện Kỳ Hoa (nay xã Kỳ Ninh, thị xã Kỳ Anh). Bà được nhân dân trong vùng lập đền thờ phụng, được Vua Lê Thánh Tông phong là Chế thắng Phú nhân năm 1471.
Năm 1991, Bộ Văn hoá Thông tin đã công nhận và xếp hạng Đền thờ Nguyễn Thị Bích Châu là Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo hiện nay đền thớ Chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu có phong cảnh rất khang trang, thoáng đãng, hàng năm thu hút trên 30 vạn lượt khách thập phương về dâng lễ, vãn cảnh.
Hà Vũ – Đặng Sơn
