Huyền tích cây thị cổ ngàn năm tuổi từng che chở vua Lê Lợi khi bị quân Minh truy đuổi (PV ghi lại theo lời kể của một cụ cao niên)
Cây thị cổ nằm trong khu vườn của gia đình chị Nguyễn Thị Hương, thuộc xóm Kim Sơn 2, xã Sơn Phúc, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh. Gốc cây sần sùi, rêu xanh bám quanh; Thân cây to, cao khoảng 35 – 40m, tán lá rộng chừng 30m, đường kính thân cây 5 -6 người ôm không xuể. Phía trong gốc cây rỗng, 3-4 người có thể ngồi vừa trong đó.
Theo chị Hương, mặc dù cây thị có tuổi đời đến cả ngàn năm tuổi nhưng hàng năm vẫn ra hoa kết trái. Điều đặc biệt là cây cho ra 3 loại quả (tròn, dài và dẹt) với kích cỡ khác nhau, ăn rất ngon và có hương vị thơm ngào ngạt. “Cứ đến mùa thị chín, người dân trong vùng kéo đến rất đông mong có được ít quả thị mang về nhà làm lễ vật thắp hương hoặc làm quà cho người đi xa. Cây thị ở trong nhà tôi nhưng như là tài sản chung của bà con nên ai đến nhà tôi đều hái tặng” – chị Hương tự hào nói.
Cụ Uông Xuân Tôn, SN 1929, kể về những sự tích gắn liền với cây thị cổ mà cha ông từng kể: “Thủa nhỏ tôi vẫn thường được cha ông kể lại rằng, vào những năm 1425, khi cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (Thanh Hóa) chống giặc Minh gặp khó khăn, vua Lê Lợi đã quyết định kéo quân di chuyển vào vùng đất Đỗ Gia (tức Hương Sơn, Hà Tĩnh ngày nay) để lập căn cứ. Tại đây Lê Lợi đã gặp nghĩa quân Cốc Sơn của Nguyễn Tuấn Thiện vốn đang làm chủ toàn bộ vùng đất Đỗ Gia. Tuy mới gặp nhau lần đầu tiên nhưng 2 người lại có chung một chí hướng, kết nghĩa anh em. Để tỏ rõ khí phách của mình, Lê Lợi và Nguyễn Tuấn Thiện đã cùng nhau giết con ngựa trắng lấy máu uống, cắt tóc thề ngay dưới gốc cây thị cổ này”.
Tương truyền vào thời kỳ đó Lê Lợi bị giặc Minh truy đuổi gắt gao, bí quá cụ chạy đến trốn vào gốc cây thị. Khi giặc Minh đuổi đến nơi cũng là lúc trời đã nhá nhen tối nên bọn chúng liền cho chó săn vây quanh cây thị để lục soát. Trong lúc tính mạng của nhà vua đang hết sức nguy nan, bỗng có một con cáo đốm trắng ngồi trên ngọn cây thị vì sợ đàn chó nhảy xuống bỏ chạy. Ngay lập tức đàn chó săn cùng binh lính liền đuổi theo con cáo, nhờ vậy mà vua lê Lợi mới thoát chết trong tay giặc Minh.
Cũng theo người dân trong vùng, cây thị cổ này rất linh thiêng, người dân nơi đây mỗi khi muốn làm việc lớn đều đến thắp hương “xin phép” cây thị cổ. Ngày 15/7/2001, con cháu dòng họ Nguyễn Tuấn và nhân dân đã đóng góp xây dựng một miếu thờ nhỏ ngay dưới gốc cây thị cổ và khắc tấm bia “Gốc Thị sử tích, mùa thu Ất Tỵ năm 1425 Lê Lợi, Nguyễn Tuấn Thiện tuyên thề: Thệ Phát Sơ Thù Minh Hạ. Quyết Tâm Bất Dịch Trợ Hòa Đào”.
Trải qua hàng ngàn năm, người dân nơi đây luôn xem cây thị như vị Thánh của làng. Nhân dân nơi đây mong muốn cây thị cổ được công nhận là Cây Di sản để cây được bảo vệ, gìn giữ.
Xem Clip:
Cẩm Liên – Hà Phương
