Lễ hội văn hóa nhiều màu sắc  mỗi dịp kỷ niệm ngày giỗ tại Đền

Đền tọa lạc dưới chân núi Ô Tôn, thuộc phường Kỳ Ninh, Thị xã Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh, là nơi ghi dấu một chứng tích oai hùng của sự nghiệp chống giặc ngoại xâm từ thời nhà Trần của dân tộc Việt Nam. Đền thờ bà Nguyễn Thị Bích Châu một người con gái tài sắc vẹn toàn đã hi sinh trong một lần giúp đất nước chống giặc ngoại xâm. Đền tọa lạc trên bãi đất cát biển rộng gần 5000m2, quay về hướng Đông Nam, phía trước đền từ trái sang phải là núi Ô Tôn có đền Eo Bạch được xây dựng cuối đời Trần. Toàn bộ công trình được bao bọc bằng cát bồi lấp tự nhiên giống như một bức tường, cấu trúc đền gồm ba toà là: Thượng điện, Trung điện và Hạ điện. Năm 1991 ngôi đền đã được Bộ Văn hoá công nhận di tích lịch sử văn hoá danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Trải qua hàng trăm năm biết bao biến thiên, thăng trầm của lịch sử Đền vẫn uy nghi trấn giữ bình yên, trường tồn cùng người và đất Hà Tĩnh. Với truyền thống đạo lý uống nước nhớ nguồn, trước nguy cơ Đền bị xuống cấp nên đã được chính quyền và người dân nơi đây tổ chức nhiều lần tôn tạo, trùng tu, nâng cấp, hiện nay Đền có quy mô khang trang, mặt Đền hướng ra cảng biển, lưng tựa vào núi. Cửa biển Hải Khẩu (cảng Vũng Áng ngày nay) nay được biết đến là cảng biển nước sâu nhất Việt Nam, là một trung tâm kinh tế năng động và phát triển bậc nhất của khu vực và cả nước.

Theo sử sách, bà Nguyễn Thị Bích Châu quê xã Bảo Lộc, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định, là con gái đại thần Nguyễn Tướng Công, một ông quan rất mực thanh liêm. Nhưng mãi tới năm 40 tuổi mới có con nên gia đình Nguyễn Tướng Công rất vui mừng, coi như bắt được ngọc, ngày đêm nâng niu và đặt cho tên là Bích Châu. Từ nhỏ bà đã được cha mẹ chăm sóc dạy dỗ chu đáo về văn chương đạo lý cung kiếm võ thuật song toàn. Năm Long Khánh thứ nhất (1373), vua Trần Duệ Tông giáng chiếu kén chọn nhân tài vào cung phi, con gái các làng xã từ 16 đến 18 tuổi đều hồi triều dự thi và Bà Bích Châu được tuyển chọn, vua phong bà là Tả Cung Quý Phi. Lúc bấy giờ, chế độ phong kiến nhà Trần đang suy vong, triều cương buông lỏng, chính sự sút kém, nhân tài không được trọng dụng… Trước tình hình đó, cung phi Nguyễn Thị Bích Châu bèn thảo bản “Kê minh thập sách” dâng lên nhà vua nhằm chỉnh đốn chính sự, được vua khen là thông tuệ. Xem “Kê minh thập sách”, trong đó Bà Bích Châu viết: “Năng giữ cội gốc của nước, trừ bạo ngược thì lòng người yên vui/ Ngăn chặn kẻ quyền thần, để ngăn ngừa chính sự mục nát /Thải bớt kẻ nhũng lạm để trừ tệ khoét đục của dân/ Mở đường cho người nói thắng / Rèn luyện binh sĩ cần hạng có dũng lực hơn là hạng vóc vạc lớn/ Chọn tướng nên cần người  thao lược mà không căn cứ vào xuất thân…”.Nhà vua mừng quá đập tay vào phách mà nói lớn: “Không ngờ một nữ tử lại thông tuệ đến thế! Thật là một từ phi ở trong cung của trẫm vậy”. Quả thật, những sách lược ấy không chỉ có ý nghĩa với đương thời rối ren mà có ý nghĩa đối với cả hôm nay và muôn đời về sau…

Bia đá ghi nội dung: Kê minh thập sách tại Đền

Năm 1377, nhà vua đem quân đi đánh Chiêm Thành, Bích Châu làm tờ biểu can ngăn, bài Biểu viết: “Thiếp trộm nghĩ: Việc trị đạo trước gốc sau ngọn, xin nghỉ binh cho dân chúng được yên lành, muốn trị kẻ rắn nên mềm dẻo thuyết phục, muốn quy phục ta cốt lấy đức. Vua đời Ngu chỉ múa nhạc mà 7 tuần giặc Hữu Mưu phải hàng, đó là thượng sách, xin bệ hạ xét đoán cho minh…”. Bài Biểu dâng lên nhưng vua không chấp thuận nên bà xin đi theo vua để hộ giá. Khi quân nhà Trần đến cửa biển Thị Nại (Bình Định) đóng quân thì được vua Chiêm là Chế Bồng Nga cho sứ giả đem ngà ngọc, vàng bạc tới trực tiếp cho quan quân ta để trá hàng, sau đó lại lập mưu tiến đánh vào lúc nửa đêm. Quân của Trần Duệ Tông bị tấn công bất ngờ, long thể nhà vua bất an. Bích Châu cưỡi ngựa tả xung hữu đột cầm quân xung trận bị trúng tên độc. Khi hồi quân về hội điểm an toàn vào rạng sáng ngày 11/2, bà ngã xuống bất tỉnh, đến nửa đêm cùng ngày bà từ trần. Ba ngày sau vì bệnh tình quá nặng, nhà vua cũng băng hà. Quân ta rút về kinh đô. Khi tới địa điểm đầu Châu Hoan (Hà Tĩnh ngày nay) vì sóng to, gió lớn, tàu thuyền phải ghé vào vũng Ô Tôn (nay là Vũng Áng thuộc xã Kỳ Lợi, huyện Kỳ Anh). Quan quân làm lán trại ở chân núi bên bờ biển rước linh cữu lên tế lễ. Sau đó linh cữu nhà vua được rước về bằng đường bộ còn linh cữu của quý phi được chở về bằng đường biển. Tàu thuyền tiến được 50 dặm trên biển thì bị gió Đông Bắc tràn xuống phải ấn náu tại cửa biển Kỳ Hoa. Sau mấy ngày thời tiết vẫn không thuận Triều đình xuống chiếu cho an táng quý phi Bích Châu tại cửa khẩu bến Kỳ La, huyện Kỳ Hoa (nay là Kỳ Anh). Năm 1470, vua Lê Thánh Tông lại thân chinh ngự giá đi đánh Chiêm thành. Khi đến đây đồn trú thấy Đền thờ bèn hỏi các bô lão địa phương được các cụ cho xem bản thần tích của Đền. Nhà vua biết công trạng của Bích Châu liền cho bày đồ tế lễ và đề lên bài vị 4 chữ “Nữ Trung Hào Kiệt” đồng thời xin Ngài phù trợ “Kỳ khai đắc thắng, mã đáo thành công” . Khi thắng trận trở về, nhà vua cho quân dừng lại nơi đây và sai người chặt gỗ, gọt đá xây dựng 3 toà điện thờ và sắc phong cho bà là “Chế Thắng Phu Nhân” (nghĩa là: Người phụ nữ đã sắp đặt mưu lược để thắng địch…

Khi đời sống xã hội ngày càng phát triển thì những chuyến hành hương về cội nguồn, hoặc những chuyến du lịch tâm linh đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu với mọi người. ngày nay, Đền chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu được nhân dân cả nước biết đến là một địa chỉ “du lịch tâm linh” nổi tiếng – nổi tiếng chính ở sự linh thiêng của ngôi Đền. Cũng chính vì vậy, du khách về đây thắp hương cầu tài, cầu lộc cũng ngày một đông hơn. Ngôi đền tọa lạc tại một vị trí đẹp, bình yên và thơ mộng, bên cạnh bãi biển Kỳ Ninh xinh đẹp. Nhờ được bảo vệ tốt nên Đền có một hệ thống cây xanh tỏa bóng mát cả một vùng, véo von đàn chim kéo về đây làm tổ. Đến với Đền cho con người cảm giác thư thái, bình an, tâm thanh tịnh, xua tan biết bao mệt mỏi trong cuộc sống. Chính vì thế cự mỗi dịp Xuân về củng là lúc hàng triệu du khách thập phương gần xa trong và ngoài tỉnh về với Đền để chiêm bái, dâng hương cầu tài, cầu lộc, cầu bình an may mắn cho cả 1 năm mới thuận lợi.

Đông đảo nhân dân tới dâng hương chiêm bái

Không chỉ khách trong nước mà Đền còn thu hút lượng khách du lịch ngoài nước tới thăm và dâng hương. Không có ngày nào mà không có du khách thập phương về với Đền và chính điều này đã trở thành nét sinh hoạt văn hóa tốt đẹp của con người nơi đây. Bà Nguyễn Thị Anh, quê ở Thanh Xuân ( Hà Nội ) cho biết: Thỉnh thoảng tôi hay cùng gia đình mỗi dịp đầu năm mới,  về đây dâng hương cầu bình an may mắn trong cuộc sống. Và cứ mỗi dịp về với Đền lòng tôi lại cảm thấy bình an, trút bỏ những mệt mỏi trong cuộc sống, tâm thanh tịnh và may mắn. Tại đây (PV) thấy lượng khách về với Đền ngày một đông hơn, hiện nay trong số đó có rất nhiều người là cán bộ, công nhân viên là người Đài Loan, Trung Quốc, Hàn Quốc .v.v làm việc ở Formosa tại KKT Vũng Áng  tới đây để dâng hương đều đặn mỗi tháng. Đó là tín hiệu vui khi Đền chế thắng Phu nhân Nguyễn Thị Bích Châu ngày ngày được nhiều bạn bè trong và ngoài nước biết tới và củng là địa chỉ, là sợi dây kết nối nét văn hóa chung của bạn bè quốc tế với con người Việt Nam khi đến sinh sống và làm việc tại Hà Tĩnh.

Hoàng Lý