Chương trình triển khai thí điểm giải pháp hỗ trợ hộ nghèo nâng cao điều kiện an toàn chỗ ở, ứng phó lũ lụt vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung được thực hiện theo Quyết định số 716/QĐ-TTg ngày 14/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ. Bộ Xây dựng đã cho triển khai thí điểm xây dựng nhà chòi tránh lũ, lụt cho 700 hộ nghèo tại 14 xã bị ảnh hưởng nặng bởi lũ, lụt thuộc 7 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên.

Chương trình thực hiện với nguyên tắc “Nhà nước hỗ trợ, cộng đồng giúp đỡ, hộ gia đình tham gia đóng góp” để xây dựng nhà chòi tránh lũ, lụt có sàn sử dụng cao hơn mức ngập lụt từ 1,5 – 3,6 m tại vị trí xây dựng, diện tích xây dựng sàn vượt lũ tối thiểu 10 m2. Các kết cấu chính như móng, khung, sàn tương đương kết cấu của gian nhà ở xây dựng kiên cố.

Giá thành xây dựng tối thiểu 30 triệu đồng/nhà chòi, trong đó vốn nhà nước hỗ trợ là 10 triệu đồng, vốn vay ngân hàng chính sách 10 triệu đồng với lãi suất 3%/năm trong thời gian 10 năm (thời gian ân hạn trong 5 năm đầu). Số vốn còn lại (10 triệu đồng) do người dân tự đóng góp.

Thực tế cho thấy, ngoài vốn được hỗ trợ, nhiều hộ đã vay mượn thêm để xây được nhà chòi to đẹp hơn. Nhiều hộ dân ở các xã Sơn Thịnh, huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh; xã Hưng Nhân, huyện Hưng Nguyên, Nghệ An, dù chưa nhận được tiền vốn giải ngân nhưng cũng đã tích cực vay mượn để xây dựng nhà chòi.

Sớm nhân rộng mô hình

Hà Tĩnh được đánh giá thực hiện chương trình thí điểm một cách rất bài bản, huy động được tới hơn 60% nguồn lực từ dân và là tỉnh đầu tiên hoàn thành kế hoạch với những mô hình và cách làm hay.

Đến nay 100/100 hộ thuộc 3 xã Phương Mỹ, Hòa Hải (huyện Hương Khê) và Sơn Thịnh (huyện Hương Sơn) đã và đưa vào sử dụng nhà chòi tránh lũ. Các căn nhà chòi này có giá trị thấp nhất là 30 triệu đồng, cao nhất là hơn 100 triệu đồng.

Ông Lê Đình Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, cho biết ngay khi Chính phủ ra chủ trương, tỉnh đã quyết tâm thực hiện ngay trong mùa lũ năm 2012 và được người dân cũng như chính quyền địa phương đồng lòng ủng hộ.

“Chính quyền xác định rõ đây là nhà ở của người dân chứ không phải chỉ là chòi. Địa phương đã phát huy sự sáng tạo của mỗi hộ gia đình thay vì cứng nhắc theo mẫu thiết kế đưa ra. Một số hộ đã cải tiến từ nhà cũ để tận dụng được hết không gian, diện tích phù hợp với điều kiện sinh hoạt thường ngày”, ông Sơn chia sẻ.

Huy động được sức dân, sự giúp đỡ từ cộng đồng cũng như sự chỉ đạo linh hoạt, đúng lúc của các cấp chính quyền là những bài học kinh nghiệm quý tạo nên thành công cho chương trình thí điểm tại Hà Tĩnh.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cho rằng cái được lớn nhất từ chương trình thí điểm này là việc các hộ nghèo trong vùng ngập lũ có thể yên tâm sinh sống, không phải sơ tán mỗi khi lũ về. Từ nguồn vốn hỗ trợ ban đầu, người dân đã tham gia tích cực, chủ động vào tất cả các công đoạn thay vì trông chờ, ỷ lại vào hỗ trợ của nhà nước.

Dự kiến, trong tháng 3/2013, Bộ Xây dựng sẽ sơ kết chương trình thí điểm để rút kinh nghiệm từ đó tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách để sớm triển khai đại trà mô hình này.

Xuân Tuyến

Chính phủ