Ngôi đền Cây Chay còn gọi là đền Roọc Cồn (xã Phú Phong, huyện Hương Khê, Hà Tĩnh) là nơi sinh hoạt tâm linh duy nhất của người dân xóm 2, xã Phú Phong. Trong một lần ghé thăm ngôi đền, chúng tôi đã được nghe người dân kể lại rất nhiều giai thoại từng xảy ra với người dân ở nơi đây: Người trộm tiền công đức bị “thánh” linh ứng rồi trừng phạt tưởng chừng mất mạng; trẻ con bỏ nhà ra đi đến cầu là “thánh’’ sẽ ‘’dẫn đường’’ đưa về tận nhà hay bệnh nhân mắc bệnh nặng, bệnh viện trả về nằm chờ chết vậy mà uống “nước thánh” ở đền bỗng dưng khỏe lại…

Chuyện của cô gái tìm đường về nhà

Theo các cụ cao niên ở xã Phú Phong, cái tên Roọc Cồn bắt nguồn từ đặc trưng của một vùng đất cao. Roọc cồn là cách gọi của người dân địa phương để chỉ những ngọn đồi thấp, nhiều cây cối, có thể coi nó như một cánh rừng nhỏ. Sau này mọi người thường gọi đền bằng cái tên đền Cây Chay. Có rất nhiều câu chuyện khó tin về ngôi đền được những người cao niên ở đây kể lại. Dù thông tin của các câu chuyện này vẫn còn là điều chưa được kiểm chứng nhưng có một sự thật, đó là sự thành kính của người dân ở đây cũng như nhiều vùng khác dành cho ngôi đền.

Là trưởng ban lễ nghi đền Cây Chay gần 18 năm nay, ông Nguyễn Văn Trác (78 tuổi) là người biết được rất nhiều câu chuyện “linh thiêng” ở ngôi đền này. Theo ông Trác, cách đây khoảng ba năm, bà Xân ở xóm Phú Yên, xã Hương Xuân (Hương Khê) có đứa cháu gái học lớp 11 do giận bố mẹ nên nửa đêm trốn bỏ nhà ra đi. Gia đình lo lắng, cử người chia nhau đi tìm nhưng không thấy. Rồi mọi người đi xem bói ở rất nhiều nơi, các thầy bói người thì nói ở chỗ này, người nói ở chỗ kia. Cho đến khi mẹ của cô bé tìm đến đền Cây Chay làm lễ cầu thì “đức thánh giáng” lên nói năm ngày nữa con gái sẽ về. Vui mừng dẫu vẫn còn nhiều hoài nghi, nhưng quả thực đúng 5 ngày sau thì tự nhiên cô con gái tìm về nhà trong niềm hạnh phúc vô bờ của mọi người.

Nhấp chén nước, ông Cảnh tiếp tục kể cho chúng tôi nghe một câu chuyện khác. Cách đây khoảng 4 năm, anh Trần Đình Khuyên ở Gia Phố có đứa con trai tên Trần Đình Tạo đang học đại học Quân sự nhưng do ham chơi cá độ thua đến 450 triệu đồng nên bị chủ cá độ tìm đến trường đòi nợ, đe dọa. Lo sợ, Tạo phải bỏ học đi lang thang không dám về nhà suốt ba tháng. Tìm vào trường nhưng không thấy con, hỏi thăm khắp nơi cũng không lần ra tung tích con, lúc này người nhà tìm đến đền Cây Chay cầu khấn thì “đức thánh giáng” hiện lên và nói 15 ngày nữa là có tin về con trai và tròn một tháng nữa thì cậu con trai sẽ về. Lo lắng, chờ đợi và quả thực là 15 ngày sau thì Tạo gọi điện về nhà khai báo sự thật cậu bị vỡ nợ cá độ và tròn một tháng cậu tự tìm về nhà.

“Về lai lịch ngôi đền này, đến nay, chúng tôi vẫn không thể xác định chính xác mà chỉ biết chùa có từ đời ông sơ, ông cố của tôi. Nhưng những câu chuyện tôi kể thì mọi người trong vùng, từ già trẻ, gái trai, ai ai cũng đều biết. Vì thế mọi người ở đây đều tỏ sự thành kính đối với ngôi đền ấy. Mỗi khi có ai đó gặp chuyện không hay người ta lại tìm đến ngôi đền để nhờ các vị thần giúp đỡ”, ông Cảnh chia sẻ!

Đền Cây Chay còn có tên đền Roọc Cồn được nhiều người dân xã Phú Phong cho rằng rất linh thiêng.

Thực hư chuyện “chuộc tội”,  cứu người

Cụ bà Nguyễn Thị Huyên, năm nay đã bước sang tuổi 80 (ở xóm 2, xã Phú Phong), dù tóc đã bạc trắng, miệng móm mém, tay run run, nhưng khi kể những câu chuyện liên quan đến ngôi đền thiêng Cây Chay thì cụ trở nên say sưa như thể đang kể về chuyện mới xảy ra hôm qua. Cụ nhớ như in những câu chuyện liên quan đến ngôi đền mà cụ từng được nghe kể hoặc chứng kiến. Cách đây khoảng 10 năm, cậu thanh niên tên Đinh Văn Đức ở trong xóm có lấy trộm tiền công đức ở đền Cây Chay, sau đó về nhà tự nhiên cậu bị xoắn ruột phải đi viện mổ. Sau ba tháng điều trị nhưng vết thương của cậu cứ hở và chảy nước hôi thối mãi không lành. Khi người thân đến đền Cây Chay cầu khấn, tạ tội và xin “nước thánh” về bôi lên vết thương thì chỉ một thời gian ngắn là vết thương kín lại rồi lành hẳn.

Một trường hợp khác, cách đây khoảng 5 năm, em Trần Đình Lâm, cũng ở xóm 2, khi đó đang học lớp 9, một buổi trưa trước khi ra sông tắm, Lâm đã lấy dây trói vào tay ông tượng trước cửa đền, sau đó nhặt thuốc lá trên tượng. Và chiều hôm đó về nhà nằm ngủ trên võng, em bị mê man, rồi sốt cao. Đến khi trời gần tối, mẹ đi làm về gọi con mà không thấy đáp, tưởng con ngủ say không nghe, khi đi lại gần mới thấy tay cậu con trai bị bắt quặt ra sau, mắt trợn ngược. Hoảng loạn, chị hô hoán mọi người thì tự nhiên thấy từ mũi con máu chảy trào ra song không có cách nào cầm máu được. Người nhà vội vàng đưa cậu bé đi bệnh viện Hương Khế cấp cứu nhưng rồi lại phải nhanh chóng chuyển xuống bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh và sau đó tiếp tục đưa ra bệnh viện Hà Nội để khám chữa. Song bệnh viện kết luận cậu bé bị não, không thể chữa được và trả về để gia đình chuẩn bị lo hậu sự.

Trong bước đường cùng, gia đình đi đến ngôi đền Cây Chay thì được “thánh” cho biết vì cậu bé đã phạm thượng nên cần phải làm lễ “chuộc tội”. Quả nhiên, sau khi ra cầu ở đền xin “nước thánh” uống, sức khỏe cậu bé tiến triển rất tốt, cậu bé cất được tiếng gọi mẹ, sau đó chống gậy đi lại được và khỏe mạnh trở lại. Hiện thanh niên này đang đi làm ở Sài Gòn. Và khi chúng tôi tìm đến nhà bà Phan Thị Hoa (75 tuổi, xóm 2, xã Phú Phong) để tìm hiểu thực hư câu chuyện, chúng tôi cũng được bà Hoa kể lại câu chuyện trên gần như trùng khớp với cụ Huyên.

Được biết đền Cây Chay thờ Đức Thánh sông Tiêm, vốn rất linh thiêng. Từ năm 2000 đến nay, người dân đến đây dâng hương ngày một nhiều hơn. Vì vào năm đó, có một con rắn hổ chúa cụt đuôi đã đẻ ra 12 quả trứng ngay tại cổng đền và 12 con rắn ra đời. Đền nằm cạnh sông Tiêm nên buổi trưa, lũ rắn hay ra phơi nắng nơi cửa đền này. Nhiều người dân vẫn xem những con rắn này là rắn thần nên không ai dám bắt. “Nghe người ta nói nhiều rắn hổ chúa chết nhưng tôi chỉ biết có con rắn đã chết và trôi dạt về đền Cây Chay hôm 15/4 vừa qua. Bữa đó, có một cặp vợ chồng đến đây để lấy mấy con rắn về nấu cao, nhưng khi họ mới nhặt lên thì thấy máu trong con rắn phun ra nên chạy vội vàng vào đền thắp hương xin “bề trên” tha vì đã lỡ dại. Cũng vì rắn chết trước cửa đền nên dạo trước người dân hiếu kỳ đã đến đây xem rất đông, khiến nơi thanh tịnh này trở nên xáo trộn”, một người dân cho biết.

Bà Nguyễn Thị Huyên (bên trái) cùng chồng là ông Nguyễn Văn Trác 78 tuổi và bà Phan Thị Hoa, 75 tuổi kể về những câu chuyện linh thiêng ở đền Cây Chay.