Nhà thờ nằm sát phía Tây chân núi Mốc, thôn Văn sơn, xã Kiều Mộc, phủ Thạch Hà (nay là xóm 3, xã Thạch Đỉnh). Nhà thờ gồm: bái đường, thượng điện, nhà bia, bàn thờ thổ địa, bàn thờ các anh hùng liệt sỹ; được xây dựng gần 100 năm, vì vậy mang một kiến trúc cổ kính hình chữ Nhị. Đây là nơi thờ tự Lê triều Phó đô tướng, Thái úy Ninh Quốc Công, Dực bảo trung hưng, Đoan túc Tôn thần Phạm Công Luận, người đã có công giúp vua Lê Thái Tổ dựng cờ khởi nghĩa đánh đuổi quân Minh vào năm 1416.

Là di tích lịch sử – văn hóa được xếp hạng thì việc trùng tu, tôn tạo phải có sự xem xét, đồng ý của các cơ quan chuyên môn. Tuy nhiên, thời gian qua, con cháu dòng tộc họ Phạm Công đã tự ý phá bỏ công trình kiến trúc của nhà thờ để xây mới bằng bê tông cốt thép. Việc tự ý trùng tu, tôn tạo đã vô tình làm mất đi những giá trị của di tích.

Theo ông Phạm Công Bạn – Bí thư Chi bộ thôn 3, cũng là con cháu của dòng họ, trước đây, nhà thờ được làm bằng gỗ, sau thời gian dài không tôn tạo nên bị mục nát, có nguy cơ bị sập nên con cháu đã họp bàn và quyết định xây lại bằng bê tông cốt thép. Tuy nhiên, việc xây lại đều nằm trong khuôn khổ nền móng cũ nhà thờ, nhưng được làm cao hơn. Đối với kèo, xà nhà, khung tranh được làm bằng gỗ nay thay bằng bê tông nhưng đắp vẽ hoa văn giống như cũ. Bàn thờ chỉ nâng lên thêm 20 cm chứ không thay đổi hiện trạng.

Có thể nói rằng, trùng tu, tôn tạo để bảo tồn di tích là một nhu cầu chính đáng của người dân, tuy nhiên, đối với một di tích được xếp hạng, lại mang một giá trí văn hóa, lịch sử lâu đời như nhà thờ Phạm Công Luận thì cần thiết phải có sự cho phép, tư vấn một cách kỹ lưỡng từ các cơ quan chuyên môn. Như vậy mới có thể giữ gìn được những giá trị vốn có của nhà thờ.

Qua sự việc này cho thấy, công tác quản lý việc trùng tu các di tích đang có dấu hiệu bị buông lỏng.

Anh Nguyên