Ngã ba Đồng Lộc

Ngã ba Đồng Lộc với diện tích 60000 km2, giáp các xã Trường Lộc, Mỹ Lộc và Thượng Lộc, một ngả xuôi về chợ Đình ( Trung Lộc), một ngả lên đường tránh 70 và 1 ngả nối đường 15A đi lên đường Hồ Chí Minh. Đây là vị trí quan trọng, cái rốn huyết mạnh giao thông của ta. Chính vì vậy mà lũ “quạ sắt” AD6, F4H ném bom, bắn phá ác liệt.

Chỉ tính riêng ngày 16 /10 /1968 lũ cướp trời huy động 45 lần chiếc “ thần sấm” “ con ma” dội xuống Đồng Lộc 660 quả bom các loại. Với 143 ngày đêm lịch sử trung đoàn 210 bắn rơi 8 chiếc máy bay các loại. Đồng Lộc là sự thể hiện các phong trào “ Tiếng hát át tiếng bom” “ Xe chưa qua nhà không tiếc” “ Sống bám cầu bám đường, chết kiên cường dũng cảm” “máu qua tim máu lọc, xe qua Đồng Lộc xe xốc tới Miền Nam” của lực  lượng TNXP, bộ đội và nhân dân Hà Tĩnh.

Để làm tròn nhiệm vụ thông đường mà đảm bảo ít thương vong, lực lượng TNXP, giao thông vận tải thường xuyên cảnh giới theo dõi chặt chẽ quy luật đánh phá của lũ “ giặc trời”. Anh hùng La Thị Tám xuất hiện ở ngả ba Đồng Lộc với “ đôi mắt xanh tựa ngọc”. Các liệt sỹ Lê Đăng Dương, Phan Văn Tài hi sinh anh dũng vì sự bình yên của con đường huyết mạch. Lực lượng TNXP từ C 551 đến C558 đa số đi làm ban đêm, đột xuất mới phải làm ban ngày. Theo anh Nguyễn Thanh Bính,( nhà thơ Yến Thanh) cựu TNXP có mặt tại ngả ba Đồng Lộc trong thời gian nóng bỏng nhất cho biết: “Trước khi đi làm anh chị em phải làm giấy cam đoan, ghi rõ họ tên, địa chỉ, cần báo tin cho ai, nợ ai…giống như bộ đội vào trận công đồn địch”.

Bà Trần Thị Tâm, nguyên đại đội trưởng Đại đội 551
Từng phục vụ chiến đấu tại ngã ba Đồng Lộc

Trung tuần tháng 7 /2016 ,tôi đến thăm chị Đặng Thị Hải, quê ở vùng biển xã Xuân Hội, huyện Nghi Xuân, lấy chồng về thôn Lam Thủy, xã Xuân Giang. Thời đi TNXP, chị Hải là đội trưởng đội bóng chuyền của tổng đội 55P18 TNXP Hà Tĩnh. Khi giặc Mỹ ném bom xuống quê hương, chị Hải xung phong vào lực lượng dân quân, du kích trực chiến với khẩu đội 14 ly 5 bắn máy bay và chèo thuyền ra biển bắt giặc lái đồng thởi tải thương binh lên tuyến huyện. Năm 1967, chị Hải trốn nhà đi TNXP, ở tuổi 17 “ bẻ gãy sừng trâu”. Chị được tổng đội biên chế vào A5 C552 cùng đại đội với 10 cô gái A4 anh hùng do tiểu đội trưởng Võ Thị Tần làm tiểu đội trưởng.

Cách đây 48 năm chị Đặng Thị Hải từng là lính của đại đội 552 đóng quân tại ngầm Tùng Cốc ngả ba Đồng Lộc, tắm gội bên cầu Dương Tài. Chị Hải chia sẻ : “ Ăn cơm sáng xong, ngủ một chút, chị em giúp nhau học văn hóa, sau bữa cơm trưa thì mỗi người đi tìm một gánh tấp, gánh bổi bằng sim mua. Ăn cơm tối xong, theo sự phân công của cấp trên cả đại đội tuần tự từng tiểu đội một gánh ra mặt đường đổ xuống hố bom được giao chỉ tiêu từ trước rồi mới lấp đá lên.” Tiểu đội hành động trước rút an toàn, tiểu đội sau mới thi hành nhiệm vụ. Cứ thế cả đại đội làm từ 19 giờ hôm trước đến 4 giờ sáng hôm sau mới nghỉ. Ngày ấy, Đồng Lộc vào đêm rất nhộn nhịp. Các chàng trai, cô gái TNXP hò dô ta, dô huầy, ca hát,  đối đáp nhau rất vui vẻ. Lúc đó, tuổi trẻ chẳng sợ chết là gì. Tổng đội còn thành lập đội văn công xung kích ra mặt đường biểu diễn động viên anh, chị em TNXP làm việc và phục vụ bộ đội hành quân qua trọng điểm .

Chiến tranh đi qua đã lâu nhưng nỗi nhớ thương đồng đội của cựu TNXP trở về Nghi Xuân dễ gì đã nguôi ngoai. Mồ hôi và xương máu của lực lượng TNXP đổ xuống đất này đã góp phần làm nên chiến thắng ngả ba Đồng Lộc.( 24/7/1968- 24/7/2016). Những tấm gương dũng cảm từng chiến đấu bên những người anh hùng Đồng Lộc nay tiếp tục lao động sản xuất thực hiện mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Những nhân chứng lịch sử làm nên chiến thắng Đồng Lộc người Nghi Xuân, đồng đội chị Đặng Thị Hải còn có đồng chí Võ Xoan (C phó đã mất) Trần Thị Tâm ( đại đội trưởng ở Xuân Viên) đại đội trưởng Trần Thị Bảy ở xã Xuân Phổ ( đã mất) ,tổng đội trưởng chị Trần Thị Nhung quê ở xã Xuân Hồng, vợ chồng Đặng Thế Duyên ( đã mất) và chị Tý ,Nguyễn Thị Lan  trú tại thị trấn Nghi Xuân, ông Phan Hoài Chúc ( đều đã mất) ở xã Xuân Hội , anh Hợi ở xã Tiên Điền…là những chàng trai cô gái TNXP người Nghi Xuân từng chiến đấu ở ngả ba Đồng Lộc .

Bà Trần Thị Tâm, ở xã Xuân Viên ( Nghi Xuân- Hà Tĩnh) nguyên đại đội trưởng đại đội 551  chia sẻ : “Cách đây 48 năm TNXP ở Nghi Xuân có hơn 30 người tham gia phục vụ chiến đấu ở ngả ba Đồng Lộc, hôm nay người còn, người mất, người đi miền Nam sống cùng con cháu. Ngày kỷ niệm chiến thắng Đồng Lộc năm nay về thăm ngả ba Đồng Lộc và viếng mộ 10 cô gái anh hùng ở tiểu đội 4 đại đội 552, nhiều người đã dần vắng bóng ”.

Đặng Viết Tường