Bộ trưởng Quốc phòng Anh Gavin Williamson (Ảnh: REX)

Kế hoạch xây dựng căn cứ quân sự mới ở Đông Nam Á được Bộ trưởng Quốc phòng Anh Gavin Williamson tiết lộ trong cuộc phỏng vấn với báo The Sunday Telegraph tuần trước. Hai địa điểm có thể được Anh lựa chọn để đặt căn cứ quân sự là Singapore và Brunei.

Bộ trưởng Williamson cho biết Anh sẽ mở hai căn cứ quân sự mới trong “vài năm tới”, bao gồm một căn cứ ở vùng Caribe. Người đứng đầu Bộ Quốc phòng Anh nhận định kế hoạch này sẽ giúp Anh trở lại vị thế của một “nhân tố toàn cầu thực sự” sau sự kiện Anh rời Liên minh châu Âu (EU).

“Đây là thời khắc quan trọng nhất của chúng tôi với tư cách là một quốc gia kể từ khi chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc. Đây là thời điểm chúng tôi có thể định hình lại chính mình theo một cách hoàn toàn khác. Chúng tôi có thể thực sự đóng vai trò trên trường quốc tế như cách thế giới vẫn kỳ vọng vào chúng tôi”, ông Williamson nhấn mạnh.

Việc mở căn cứ quân sự mới cũng đánh dấu bước chuyển biến về chính sách của Anh từ sau khi nước này rút các căn cứ quân sự tại Đông Nam Á và vịnh Persian trong thập niên 1960.

Ni Lexiong, chuyên gia hải quân tại Đại học Khoa học Chính trị và Luật Thượng Hải, cho rằng kế hoạch mở căn cứ quân sự tiếp tục là bằng chứng nữa cho thấy Anh và các nước đồng minh then chốt của Mỹ ngày càng gắn bó chặt chẽ hơn với cách tiếp cận cứng rắn của Tổng thống Donald Trump về Trung Quốc.

“Đây là bước đi bổ sung cho chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ và Washington sẽ hài lòng về điều này”, chuyên gia Ni nhận định, đề cập tới chiến lược của Tổng thống Trump nhằm thúc đẩy cam kết về an ninh và kinh tế của Mỹ với khu vực.

Trung Quốc từ lâu đã xem các động thái quân sự ngày càng tăng của Mỹ trên Biển Đông là mối đe dọa với sự ổn định khu vực và bày tỏ quan ngại về chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương. Bắc Kinh coi đây là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của Washington nhằm kiềm chế tham vọng trở thành siêu cường toàn cầu của Trung Quốc.

Xu Liping, giáo sư tại Viện Nghiên cứu châu Á - Thái Bình Dương thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, tin rằng Mỹ đứng sau kế hoạch mở căn cứ quân sự của Anh tại Đông Nam Á trong bối cảnh Washington ngày càng bớt quan tâm tới việc duy trì vai trò lãnh đạo toàn cầu do chính sách “Nước Mỹ là trên hết” của Tổng thống Trump.

“Anh đặc biệt tăng cường hoạt động tại Biển Đông đúng vào thời điểm Mỹ quan ngại về việc đối đầu trực tiếp với Trung Quốc trong khu vực. Đây rõ ràng là một động thái phô diễn sức mạnh nhằm vào Trung Quốc và cho thấy sự can dự ngày càng chặt chẽ hơn của các cường quốc bên ngoài vào tranh chấp Biển Đông”, ông Xu nhận định.

Phép thử cho các bên

Trung Quốc từng "nóng mặt" khi tàu HMS Albion của Anh đi qua Biển Đông hồi tháng 8. (Ảnh: Royal Navy)

Theo các chuyên gia, nếu được triển khai, kế hoạch mở căn cứ quân sự có thể sẽ “phủ bóng” lên mối quan hệ giữa Trung Quốc với các nước láng giềng châu Á, đồng thời có nguy cơ châm ngòi căng thẳng giữa Bắc Kinh và London sau vụ một tàu chiến Anh di chuyển gần đảo tranh chấp của Trung Quốc trên Biển Đông.

Mặc dù từng được mô tả là “kỷ nguyên vàng” vài năm trước, song mối quan hệ Anh - Trung đã nguội lạnh trong thời gian gần đây khi London bắt đầu thách thức những yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh trên Biển Đông như cách Mỹ từng làm. Trung Quốc cáo buộc Anh về hành vi “khiêu khích” sau khi một tàu chiến Anh di chuyển gần quần đảo Hoàng Sa trong một chiến dịch “đảm bảo tự do hàng hải” vào cuối tháng 8.

Theo giới phân tích, kế hoạch mở căn cứ quân sự của Anh có thể là tin tốt đối với các đối tác và đồng minh của Mỹ trong khu vực - nơi các nước luôn quan tâm tới việc Washington sẽ đóng vai trò lãnh đạo để thách thức sự cứng rắn của Trung Quốc trong tranh chấp Biển Đông.

Giáo sư Xu cho rằng mặc dù kế hoạch của Anh vẫn đang ở giai đoạn đầu, song đây sẽ là phép thử cho mối quan hệ của Trung Quốc với Singapore và Brunei - hai nước từng là thuộc địa của Anh trước đây.

Bắc Kinh vẫn đang tích cực lôi kéo Brunei, một bên trong tranh chấp Biển Đông, thông qua hợp tác kinh tế trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường. Chủ tịch Tập Cận Bình đã tới thăm Brunei hồi tháng 11 để thúc đẩy quan hệ song phương, trong đó kim ngạch thương mại hai chiều tăng vọt trong những tháng gần đây.

Trong khi đó quan hệ giữa Trung Quốc và Singapore được thử thách từ hai năm trước khi Bắc Kinh chỉ trích quốc đảo Đông Nam Á đứng về phía Mỹ trong vấn đề Biển Đông. Tại cuộc họp của lãnh đạo các nước trong khu vực hồi tháng 11, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long đã cảnh báo rằng các nước Đông Nam Á có thể bị mắc kẹt trong cuộc đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc, và có thể sẽ phải lựa chọn một trong hai.

Các chuyên gia cũng đặt ra nghi vấn về tính khả thi của kế hoạch xây dựng một căn cứ hải quân của Anh tại Đông Nam Á. Giáo sư Ni hoài nghi về việc liệu Anh có đủ kinh phí để theo đuổi kế hoạch phát triển các căn cứ ở nước ngoài hay không trong bối cảnh nước này đang phải vật lộn với tình trạng cắt giảm ngân sách trong nhiều năm để duy trì năng lực phòng vệ quân sự hùng mạnh.

Trong năm 2018, Anh duy trì mức tăng ngân sách quốc phòng khiêm tốn và quân đội Anh hiện thu hẹp quy mô chỉ bằng một nửa so với giai đoạn kết thúc chiến tranh Lạnh. Kế hoạch của Bộ trưởng Quốc phòng Williamson cũng vấp phải sự chỉ trích từ ngay trong nội bộ nước Anh khi nghị sĩ Luke Pollard thắc mắc về việc ngân sách chi cho kế hoạch mở căn cứ quân sự mới sẽ được lấy từ đâu.

Tác giả: Thành Đạt

Nguồn tin: Báo Dân trí