Qua tìm hiểu được biết, dòng họ Phan Huy là một chi thuộc họ Phan ở Việt Nam. Đây là một trong những dòng họ giàu truyền thống văn chương và khoa bảng từ thế kỷ 18.

Tại xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh), dòng họ này đã định cư từ đầu thế kỷ 17 đến nay. Trải qua 18 đời, dòng họ Phan Huy đã có 38 người thành danh trong các lĩnh vực, trong đó có 25 người là các nhà bác học, giáo sư.

Nhà thờ dòng họ Phan Huy tại xã Thạch Châu, huyện Lộc Hà (Hà Tĩnh)

Trao đổi với ông Phan Huy Anh (SN 1957), quyền tộc trưởng, tại xã Thạch Châu, chúng tôi được biết, dòng họ Phan Huy có 2 nơi để thờ tự ông bà tổ tiên. Theo đó, một nơi là thờ ông Phan Văn Canh (1667 – 1731) và một nơi thờ ông Phan Văn Tĩnh (1671 – 1734). Cả 2 ông này đều là đời thứ 6 của dòng họ Phan Huy.

Qua chia sẻ của ông Anh, sở dĩ cùng một dòng họ nhưng thờ ở hai nơi khác nhau bởi do ông Phan Văn Lĩnh là con mọn (tức là con của bà vợ khác – PV). Ông Anh khẳng định, nhà thờ ở xã Thạch Châu (huyện Lộc Hà) là gốc chính của dòng họ Phan Huy, hằng năm con cháu đều từ Hà Nội về thăm viếng.

Ông Phan Huy Anh chia sẻ: “Nguồn gốc tổ tiên là Phan Văn, chuyên làm nghề ca hát, diễn kịch. Tuy nhiên, đến đời thứ 7, với mong muốn dòng họ được sáng lạn nên đã đổi thành Phan Huy. Từ đó, nhiều người trong dòng họ đã đỗ đạt, thăng quan tiến chức”.

Cũng theo ông Anh, đời thứ 7 chính là cụ Phan Huy Cẩn, người đậu tiến sĩ đầu tiên của dòng họ Phan Huy, khi ấy cụ 19 tuổi. Đồng thời, cụ Cẩn cũng là người có công lớn trong việc xây dựng nhà thờ của dòng họ này.

Tiếp nối truyền thống là Phan Huy Ích, con trai trưởng (SN 1750) nổi tiếng thông minh. Năm 1771, sau khi đậu khoa thi Hương trường Nghệ, năm 1775 ông đậu chế khoa Đồng Tiến sĩ.

... Gia phả 18 đời của dòng họ Phan Huy

Năm 1787, Phan Huy Ích bỏ làm quan với nhà Hậu Lê và đã dời nhà từ làng Thu Hoạch ra làng Sài Sơn, trấn Sơn Tây (nay là xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội). Tại đó hình thành nên chi họ Phan Huy ở Sài Sơn. Đây là nơi ông Ban Ki Moon, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc về nhận lại họ hàng và đã viết lưu bút vào hồi cuối tháng 5 vừa qua.

Liên quan đến việc ông Ban Ki Moon về thăm dòng họ Phan Huy ở huyện Quốc Oai (Hà Nội), ông Phan Huy Anh cho biết, sự việc này phía dòng họ cũng đã nhận được thông báo từ chi họ ở Sài Sơn.

Ông Phan Huy Anh, quyền tộc trưởng dòng họ Phan Huy trao đổi với PV

Theo đó, trong chuyến về thăm dòng họ, ông Ban Ki Moon đã gặp ông Phan Huy Lê và trình bày những thông tin liên quan đến dòng họ. Sau khi xem xét gia phả, ông Phan Huy Lê đã công nhận vị Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc là con cháu của dòng họ Phan Huy.

Được biết, cũng trong lần về thăm này, ông Ban Ki Moon đã hứu sẽ về thăm lại gốc tích của dòng họ Phan Huy tại Hà Tĩnh vào một ngày gần nhất.

Bút tích của ông Ban Ki Moon, Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc để lại tại nhà thờ dòng họ Phan Huy ở Sài Sơn, huyện Quốc Oai (Hà Nội)

Nói về vấn đề này, ông Phan Huy Anh hào hứng cho biết: “Nếu ông Ban Ki Moon về thăm lại gốc tích thì đây là một niềm tự hào không chỉ của dòng họ Phan Huy mà còn của cả người dân Hà Tĩnh”.

Linh Chi – Anh Ngọc

(theo Người Đưa Tin)