Ngày 18/12/2015, UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức vinh danh 65 Mẹ Việt Nam Anh hùng (63 mẹ đã qua đời, chỉ 2 mẹ ở huyện Hương Sơn còn sống). Một mẹ quê ở xã Sơn Châu quá già nên con cháu nhận thay. Mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Minh, 97 tuổi, quê xã Sơn Lễ, là người duy nhất có mặt trong buổi lễ long trọng ấy. Bà kể với vị lãnh đạo HĐND tỉnh: “Tôi có được như hôm nay là nhờ báo Tiền Phong…”.
Từ sự vào cuộc của Báo Tiền phong
Ngày 2/9/2004, ông Trần Quốc Thại, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh chuyển cho chúng tôi bộ hồ sơ liệt sỹ gồm giấy báo tử do Bộ chỉ huy Quân (sự Hà Tĩnh số 192B/GBT ngày 30/11/1972) nội dung: “Vô cùng thương tiếc báo tin cho mẹ Nguyễn Thị Minh và vợ là Phan Thị Huệ biết: Đồng chí Lê Ngọc Long quê quán xã Sơn Lễ, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh, sinh năm 1941, nhập ngũ tháng 2/1964 đã hi sinh ngày 30/1/1966 tại mặt trận phía Nam, trong trường hợp chống Mỹ cứu nước, bảo vệ Tổ quốc” và phiếu trợ cấp các chế độ lập ngày 3/7/1973 ghi tên bà Nguyễn Thị Minh, mẹ liệt sỹ Lê Ngọc Long.
Ông Trần Quốc Thại nói: “Bà Minh đã hưởng chế độ hơn 20 năm nay bị UBND xã cắt chế độ thân nhân liệt sỹ, chỉ cho hưởng chế độ người già cô đơn theo diện 202 của địa phương…Báo Tiền Phong cần vào cuộc”.
Từ gợi ý của ông Trần Quốc Thại, chúng tôi về địa phương phát hiện cán bộ xã tham ô 28 triệu tiền chính sách bị bà Minh tố cáo, một số cán bộ cố ý trù dập bà mẹ liệt sỹ này.Chúng tôi đã viết bài: “Tổ quốc ghi công con địa phương xóa quyền lợi mẹ”, đăng trên báo Tiền Phong (nay lưu ở báo điện tử 07:45 AM ngày 09/10/ 2006). Sau bài báo nói trên, Phòng Người có Công của Sở LĐTB&XH Hà Tĩnh tìm mọi cách phủ nhận, bác bỏ quyền lợi của bà Nguyễn Thị Minh bằng những văn bản ngụy tạo. Ngày 7/12/2006, báo Tiền Phong cho đăng tiếp bài:“Hãy tôn trọng sự thật và nói lời sửa sai”(hiện còn lưu 16:02 ngày 7/12/2006) đã chứng minh quyền lợi hợp pháp của bà Nguyễn Thị Minh không thể phủ nhận.
Từ hai bài báo nói trên, ngày 7/11/2006, ông Trần Cẩm Tú-Ủy viên dự khuyết BCHT.Ư Đảng, Thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh, Bí thư Huyện ủy Hương Sơn yêu cầu phục hồi chế độ thân nhân liệt sỹ cho bà Nguyễn Thị Minh. Được phục hồi chế độ mẹ liệt sỹ nhưng bà không còn nơi nương tựa; đã 90 tuổi sống một mình trong ngôi nhà cũ ông bà để lại đã dột nát. Ngày 6/5/2009, Tiền Phong cho in tiếp bài: “Mẹ liệt sỹ độc thân cần một ngôi nhà”(thông tin cập nhật 11:05 AM ngày 06/05/2009).
Sau bài viết này tôi đến UBND xã Sơn Lễ đề nghị phối hợp làm nhà tình nghĩa cho bà Nguyễn Thị Minh, Ủy ban xã cho biết: Nguồn tiền hỗ trợ cho một nhà tình nghĩa là 15 triệu đồng bằng hiện vật là 10 tấn xi măng. Hồi ấy, chúng tôi đã liên hệ với Thiếu tá Võ Trọng Hải – Đồn trưởng đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Cầu Treo xin được 20 triệu đồng. Số còn lại khoảng 30 triệu đồng là nguồn đóng góp của bạn đọc báo Tiền Phong. Từ đây mẹ liệt sỹ Nguyễn Thị Minh đã có Nhà tình nghĩa để ở nhưng tuổi già luôn đau ốm, đi viện.
Người tốt quây quần bên mẹ
Bà Nguyễn Thị Minh có người con duy nhất là liệt sỹ Lê Ngọc Long hi sinh từ 1966. Đáng ra bà đã được hưởng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng từ năm 1999, nhưng cán bộ xã đã tìm cách ngăn cản việc làm chế độ Mẹ Việt Nam Anh hùng cho bà Nguyễn Thị Minh.
Mãi sau này, ngày 22/5/2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định 56/2013/NĐ-CP “Hướng dẫn thi hành pháp lệnh quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà Mẹ Việt Nam Anh hùng”. UBND huyện Hương Sơn mới hoàn tất hồ sơ gửi lên ban thi đua khen thưởng tỉnh để trình lên trung ương. Một sự việc bất thường xảy ra, bà Lê Thị Thu -Trưởng phòng Người có Công của Sở LĐTB&XH Hà Tĩnh sau một thời gian dài ốm nằm viện, mới về lên UBND tỉnh tự ý rút hồ sơ làm văn bản không thừa nhận bà Nguyễn Thị Minh nằm trong danh sách được đề nghị Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng.
Nhân dịp Tết Nguyên Đán 2015, chúng tôi đã gặp ông Trần Cẩm Tú-Ủy viên BCHT.Ư Đảng, Phó Chủ nhiệm UBKT Trung ương người đã từng đề xuất việc phục hồi chế độ thân nhân liệt sỹ cho bà Minh năm 2006 nhờ có thêm tiếng nói đồng tình.
Ngày 26/5/2015, chúng tôi lấy những bài trước đây báo Tiền Phong đã đăng bảo vệ quyền lợi cho bà Minh in thành một tập gửi đến UBND tỉnh Hà Tĩnh. Ông Lê Đình Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh ra quyết định thành lập đoàn công tác xác minh và làm mọi thủ tục trình trung ương. Ngày 3/9/2015, Chủ tịch nước ban hành Quyết định số 1946/QĐ-CTN, “Về việc phong tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước: “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng” cho bà Nguyễn Thị Minh”.
Cuộc hành trình đòi quyền lợi Mẹ Việt Nam Anh hùng sau gần 20 năm đã đạt kết quả. Nay bà Nguyễn Thị Minh đã được phong tặng danh hiệu cao quý ấy nhưng ngôi nhà tình nghĩa mà ông Võ Trọng Hải và bạn đọc báo Tiền Phong giúp đỡ làm cách đấy gần 10 năm mái ngói có nhiều chỗ dột. Mẹ Việt Nam Anh hùng Nguyễn Thị Minh vẫn sống độc thân. Mỗi lần bà đi viện chúng tôi nhờ: Bà Nguyễn Thị Thiện ở xã Cẩm Thăng, cô Lê Thị Huyền ở xã Cẩm Lạc, Cẩm Xuyên, bà Trần Thị Bình ở phường Trần Phú, Thành phố Hà Tĩnh… giúp đỡ. Đặc biệt cô Trần Thị Thu Hiền từ năm 2008 đến năm 2011 là sinh viên Đại học Hà Tĩnh đã đồng hành với phóng viên báo Tiền Phong giúp đỡ bà Nguyễn Thị Minh. Nay danh hiệu Mẹ Việt Nam Anh hùng được phong tặng được hơn nửa năm nhưng bà Nguyễn Thị Minh chưa có đơn vị nào nhận phụng dưỡng. Cô Trần Thị Thu Hiền từ Kom Tum về quê cùng chị Nguyễn Thị Hương người cháu họ của bà Minh, đã tự nguyện góp công chăm sóc Mẹ Việt Nam Anh hùng những năm cuối đời.
Vì ước mong cuối đời của mẹ
Theo một nguồn tin, phần mộ của liệt sỹ Lê Ngọc Long hiện an táng ở nghĩa trang Đồng Xoài tỉnh Bình Phước nhưng còn mang tấm bia vô danh. Bà Minh có nguyện vọng làm sáng tỏ và gắn bia cho con. Ngôi nhà mà ông Võ Trọng Hải và bạn đọc báo Tiền Phong cùng xây dựng nay đã xuống cấp cần được sửa chữa. Mong các nhà hảo tâm chung tay thực hiện nguyện vọng chính đáng này.
Võ Minh Châu
