Đồng đất cằn cỗi quê tôi đã gắn bó với nghiệp nhà nông tự bao đời. Đò Cày ngày xưa gọi bãi Tuần, cái tên nghe mộc mạc ấy gợi lên biết bao nỗi nhọc nhằn, lam lũ, thân thương như tấm áo bạc màu của mẹ, khắc khổ như gánh nặng cuộc đời trên vai cha. Bến sông nối đôi bờ Đức Thọ-Hương Sơn đã đi vào huyền thoại tự bao giờ. Ký ức dòng sông vọng về lắng đọng với biết bao buồn vui vời vợi. Khúc sông ấy là niềm thương nỗi nhớ trong lòng kẻ ở người đi. Ngày trước, khi rừng thượng nguồn còn giữ được màu xanh, dòng sông Ngàn Phố như dải lụa mượt mà xanh trong ôm ấp và bồi đắp tốt tươi cho những làng xóm ven sông. Dừng chân nơi bến nước, lặng nhìn đôi bờ bên bồi, bên lở, thương những lũy tre ngả nghiêng xác xơ nằm trơ gốc bởi mới hôm qua thôi, nơi đây là điểm xoáy lũ kinh hoàng. Dẫu không còn vẹn nguyên như xưa nhưng bến đò Cày vẫn là nơi hội tụ đi về vui chơi hóng mát của làng. Những trưa hè nóng bức, bà con thường dừng chân ngơi nghỉ sau buổi làm đồng mệt nhọc. Mẹ vẫn ngồi bên bến sông ngóng đợi anh tôi về. Cũng nơi bến đò này, ngày xưa mẹ tiễn anh lên đường nhập ngũ và anh tôi đã không về. Còn tôi, sau cái thuở trốn mẹ tắm sông, chạy nắng tóc vàng, khi trai tráng lại nằng nặc xin mẹ cho vào bộ đội… Mẹ lại đợi chờ. Tôi trở về sau tháng năm quân ngũ nhưng nặng nợ áo cơm lại đành ra đi…

Một thời rực lửa chiến tranh, bến đò Cày từng là nơi hứng chịu sự đánh phá ác liệt của bom Mỹ. Làng xóm tôi đã bao lần bị cày xới, bởi bến đò Cày nằm sát bến phà Linh Cảm-điểm huyết mạch nối con đường Trường Sơn đi qua. Như vẫn còn đâu đây hình ảnh vành lá ngụy trang của những đoàn quân trùng trùng ra trận. Làng Vĩnh Khánh ví như chiếc nôi nhỏ thủy chung, dải đất hẹp như cái eo thon của người thôn nữ. Người dân quê tôi bao đời nay vẫn tảo tần, cần kiệm mà vẫn chưa dứt đói nghèo. Vùng đất ấy nằm biệt lập, xa chợ, xa trường, xa bệnh viện. Làng ở bên này sông Ngàn Phố nhưng ruộng nương lại ở bên kia sông thuộc địa phận Hương Sơn. Bao đời nay con đò vẫn phải gồng mình chở nỗi nhọc nhằn của người làm nghề nông. Nghiệt ngã nhất là vào những mùa mưa lũ, nhìn “xóm đảo” ấy như chiếc phao nổi giữa trắng trời biển nước. Những ngày chông chênh trong lũ, sinh hoạt người dân quê tôi vô cùng đạm bạc, miếng ăn hằng ngày trông vào những cọng rau trên rú, con cá khô dự trữ, quả cà muối mặn. Lũ trẻ phải lội bộ đi học đường xa, giữa lúc mưa to gió lớn, vẫn phải cố đến trường. Có khi sợ chậm giờ, cả đám lại ôm cặp cùng nhau chạy, đến lớp nhìn nhau hổn hển cười.

Phải chăng từ cái nghèo, cái khó để những đứa con của làng ra đi càng phải gắng hơn, càng vững tin, cứng cáp hơn trên đường đời. Đất chẳng phụ người, sỏi đá khô cằn nắng chát từ những đồi núi trọc cũng phải mềm đi bởi có bàn tay cần mẫn của người nông dân. Nhìn những vườn cây trĩu quả, đám sắn, vạt ngô xanh mướt mà lòng tôi ấm lại. Vĩnh Khánh có đặc sản chè xanh để nhớ. Uống bát nước chè đậm đà, thơm thảo cất lên từ đất đỏ và giọt mồ hôi thầm lặng của mẹ, của cha mà lòng thổn thức.

Bến đò Cày ơi! Nhìn những chuyến đò vào mùa gặt thật tất bật, hối hả, bộn bề. Nào người, nào gánh, nào gồng, nào xe cộ, nào trâu bò cố chen chúc nhau lên đò. Ngồi trên chuyến đò chiều muộn, tôi chứng kiến cảnh người và trâu bò cùng qua sông trong nỗi thấp thỏm âu lo. Thương cha thường dậy sớm, mở trâu, vác cày qua sông khi trời chưa kịp sáng. Câu chuyện chìm đò cách đây hơn hai mươi năm về trước đã cướp đi người bạn gái cùng lớp của tôi và 4 người con gái khác cũng bị cuốn trôi theo dòng nước xiết cứ giằng xé lòng tôi. Bao lần tôi thầm tự hỏi: Không biết bắt đầu từ đâu và tại sao lại chia cắt, phân bố ruộng nương lạ lùng đến thế? Xã này lại canh tác làm ăn qua huyện nọ. Người dân ở bên Vĩnh Khánh huyện Đức Thọ lại sang làm ruộng ở đồng đất huyện Hương Sơn, công việc mưu sinh bất lợi nhiều bề. Đây là một nghịch lý, bài toán vẫn chưa giải được, không biết đến tận bao giờ mới có nhịp cầu bắc qua sông?

Đêm quê hương trời đầy sao, bên ấm chè xanh hôi hổi, râm ran chuyện làng chuyện nước, nghe bà con bàn tán xôn xao về dự án bắc cầu qua bến đò Cày. Tôi đang lắng nghe về giấc mơ ngàn đời. Xóm nhỏ, dòng sông bến nước đang dạt dào nỗi thao thức đợi mong. Nơi đất trời phương Nam bây chừ, hồn tôi vẫn ngóng về bến đò quê ấy, và giấc mơ của chàng Trương Chi đau đáu tựa mạn thuyền…

Bài và ảnh : Duy Hoàn

QDND