“Cô bé hạt tiêu” Nguyễn Thị Dung và cô giáo chủ nhiệm

1. Nghệ An và Hà Tĩnh, tự bao đời nay luôn là vùng đất địa linh nhân kiệt, sản sinh ra những nhân tài cho mọi thời đại. Dù nơi đây được ví là vùng đất khó, nghèo đói và là cái rốn của thiên tài, song con người miền Trung, với bản tính cần cù, chịu khó, vượt qua những khó khăn, thiếu thốn về vật chất và có khi là cả tinh thần, đặc biệt là ý chí của người trẻ, đã làm nên những kỳ tích đáng nể. Ở kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng năm nay, Nghệ An và Hà Tĩnh đã góp mặt cùng với cả nước, khi có tới gần 20 thủ khoa, trong đó có những em đứng đầu ở những trường đại học danh tiếng nhất như Đại học Bách khoa, Đại học Dược Hà Nội, Đại học Kinh tế Quốc dân hay Học viện Quân y. Những thành tích đáng để tự hào.

2. Năm nay Trường THPT Chuyên Phan Bội Châu, một trong những cái nôi sản sinh ra nhân tài của Nghệ An đã đóng góp cho Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội 2 thủ khoa khối A và khối D1. Với điểm số 29,5, em Phạm Đức Toàn hiện đang là thí sinh có điểm thi đại học cao nhất cả nước trong kỳ thi tuyển sinh năm nay, tính đến thời điểm này. Đồng môn của Toàn, em Đặng Thị Thảo Trang cũng đạt 26,5 điểm, là thủ khoa khối D1 của Đại học Ngoại thương Hà Nội. Không kém cạnh, một nữ sinh khác của trường là em Lê Thị Thùy Linh, với 27 điểm cũng đã trở thành thủ khoa khối D1 của Đại học Kinh tế Quốc dân, là thí sinh có điểm thi thuộc khối này cao nhất cả nước. Một gương mặt khác của ngôi trường này đóng góp vào danh sách thủ khoa năm nay, đó là em Phạm Anh Tú, với thành tích giải ba kỳ thi học sinh giỏi Quốc gia môn Tin học, Tú được tuyển thẳng vào Đại học Công nghệ (thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội), nhưng em đã từ chối để thử sức và trở thành thủ khoa Đại học Bách khoa, với 29 điểm làm tròn. Ở huyện quê lúa Yên Thành, em Phan Thế Lê Sơn, học sinh Trường THPT Yên Thành 2 cũng đã trở thành thủ khoa Đại học Dược Hà Nội với 28,5 điểm.

Thanh Chương, huyện miền núi bán sơn địa của tỉnh Nghệ An, từ trước đến nay sản sinh những anh tài của đất nước như giáo sư Đặng Thai Mai, Nhà ngôn ngữ học Nguyễn Tài Cẩn, Nhạc sĩ Nguyễn Tài Tuệ… Tiếp nối thế hệ cha anh đi trước, học trò Thanh Chương đã vượt qua mọi khó khăn, vươn lên và gần như năm nào cũng đóng góp cho cả nước những gương mặt thủ khoa sáng giá. Trong số 12 thủ khoa của Nghệ An năm nay, Thanh Chương đã có 3 gương mặt. Em Hồng Thị Hương, “bé hạt tiêu” của Trường THPT Thanh Chương 3 đã trở thành thủ khoa của khoa Y Trường Đại học Quốc gia Hà Nội với 26,25 điểm. Em Nguyễn Đình Thành, học sinh Trường THPT Đặng Thúc Hứa, thủ khoa khối B, hệ Quân sự Học viện Quân y phía Bắc với 28,5 điểm và em Nguyễn Thị Dung, học sinh Trường THPT Thanh Chương I, với 25,5 điểm đã trở thành thủ khoa của Học viện Chính sách và Phát triển.

Rạng danh đất học không kém Nghệ An, Hà Tĩnh cũng là cái nôi sản sinh ra những anh tài trong mọi thời đại. Người Hà Tĩnh bao đời nay cần cù, hiếu học đến lạ kỳ, đặc biệt là con em Đức Thọ. Kỳ thi tuyển sinh năm nay, Hà Tĩnh cũng có những thí sinh đặc biệt xuất sắc, đáng kể nhất là em Trần Văn Cường, học sinh Trường THPT Trần Phú (Đức Thọ), một anh chàng học trò nghèo, không chỉ trở thành thủ khoa của Trường Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh với 28,25 điểm, mà với 29 điểm có được, Cường còn giành luôn vị trí á khoa của Đại học Y Hà Nội. Cũng là cựu học sinh Trường THPT Đức Thọ, Trần Mỹ Dung, một cô gái đã phải gác lại giấc mơ được rèn luyện trong môi trường Công an nhân dân khi không đủ điểm đậu ở kỳ thi năm ngoái vào Học viện An ninh nhân dân, năm nay đã trở thành thủ khoa khối C của Đại học Luật TP Hồ Chí Minh, với số điểm là 26. Cũng với số điểm này, một gương mặt khác là em Phan Thị Minh Nhân, học sinh Trường THPT Chuyên Hà Tĩnh đã trở thành thủ khoa khối D3 Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội.

3. Con cái học hành giỏi giang, bố mẹ được tiếng thơm lây, đi ra đường có thể tự hào, ngẩng cao đầu với mọi người xung quanh, đó là thực tế từ xưa đến nay vẫn vậy. Thế nhưng, cũng có khi con cái học giỏi lại trở thành nỗi lo vô cùng lớn đối với các bậc sinh thành, đó là nghịch lý nhưng không phải là hi hữu. Cách đây tròn 10 năm về trước, tôi vẫn còn nhớ như in cảm giác lần đầu tiên rời quê về phố thị ứng thí, mang theo ước mơ của cả gia đình với 5 con người, nhưng mãi đến giờ lên xe, mẹ tôi mới tất tả ngược xuôi, ấn vào tay số tiền 300 ngàn đồng làm lộ phí. 10 năm trước, số tiền đó đối với một học sinh nghèo như tôi, là cả gia tài lớn. Rồi  cảm giác nhận giấy báo đỗ đại học, vui thì ít mà lo lắng lại ngập tràn. Có một nỗi mặc cảm không hề nhẹ. Lan man một chút như vậy để mọi người tin rằng, đã 10 năm sau cái ngày người viết bài này có nỗi lo ấy, nhiều gia đình bây giờ vẫn nguyên cảm giác trĩu nặng âu lo khi hay tin con thi đậu đại học, bi kịch hơn là nỗi lo ấy lại ngày càng rơi nhiều vào những gia đình mang danh con đỗ thủ khoa.

Thủ khoa Trần Văn Cường (Hà Tĩnh).

Trần Văn Cường, thủ khoa và á khoa của 2 trường đại học danh tiếng, là một cậu học trò nghèo trong gia đình có 5 anh em, bố bị tim bẩm sinh và mất trí nhớ, cũng vì mưu sinh mà các anh chị đều tha phương cầu thực, cuộc sống gia đình dựa vào 8 sào rau ở ruộng khoán và sự nỗ lực của người mẹ già. Đã có lúc Cường có ý định bỏ học để giúp mẹ. Suốt 12 năm dùi mài kinh sử, Cường chưa một lần biết đến bữa ăn sáng, nhưng thành tích học sinh giỏi thì suốt quãng thời gian ấy, Cường đã chẳng chịu nhường cho bất cứ ai trong lớp, dù chỉ một lần. Mới đây, niềm vui đã đến với em và gia đình khi hay tin hoàn cảnh khốn khó của gia đình, Ban Giám hiệu Trường Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh đã quyết định cấp học bổng tương đương với việc miễn hoàn toàn học phí trong suốt quá trình theo học, với điều kiện em phải đạt số điểm tổng kết trên 7 ở mỗi kỳ học. Dĩ nhiên, với sức học của Cường, tôi tin đây không phải là điều kiện khó. Bên kia sông Lam, cậu học trò Phan Đình Thành, thủ khoa khối B, hệ Quân sự Học viện Quân y phía Bắc, cũng có hoàn cảnh bi đát tương tự.

Sinh ra và lớn lên trong gia đình cực nghèo ở xã miền núi Ngọc Lâm, huyện Thanh Chương (Nghệ An), đến độ ngôi nhà của em sinh sống hằng ngày không cần phải khóa cửa, trộm cũng chẳng buồn ghé thăm vì không có cái gì đáng giá để lấy đi. Từ năm học lớp 7, Thành đã trở thành lao động chính, trụ cột của gia đình. Bố mẹ đau yếu, mình em sau giờ học vật lộn với mấy sào chè, vừa để kiếm tiền ăn học, vừa phụ giúp bố mẹ trang trải cuộc sống. Cũng rất thật thà, thủ khoa Học viện Quân y phía Bắc chia sẻ, lý do em chọn vào các trường Quân sự, Công an là để bố mẹ bớt vất vả hơn khi tiết kiệm được một ít tiền học phí hằng năm. Dĩ nhiên, ước mơ lớn hơn, khao khát và cháy bỏng hơn của Thành, ấy là được làm bác sĩ để chữa bệnh cứu người.

Thủ khoa “Vườn chè” Phan Đình Thành.

Dĩ nhiên, so với nhiều gương mặt thủ khoa trong cả nước từ trước đến nay, và đặc biệt là trong kỳ thi tuyển sinh của năm 2014 này, thì vẫn còn đó những gương mặt nổi bật hơn khi biết vượt qua nghịch cảnh, khi có những thủ khoa bố mẹ phải đi làm thuê, phụ hồ và khâu giày dép, có trường hợp mồ côi cha, cũng có thủ khoa tật nguyền bẩm sinh, song nói vậy để biết rằng, dù có hoàn cảnh, số phận khác nhau nhưng khát vọng vươn lên để đổi thay cuộc sống đã giúp các em làm được những điều kỳ diệu. Thủ khoa, không đơn thuần là những điểm số vàng, mà hơn bao giờ hết là sự vượt lên nghịch cảnh đời thường một cách kỳ diệu để tự tin gây dựng tương lai bằng việc nuôi ước mơ giảng đường. Ở khía cạnh này, xứ Nghệ bao đời nay nói chung và liên tiếp nhiều năm trở lại đây, luôn xuất hiện những gương mặt sáng, làm nên “thương hiệu” thủ khoa của vùng đất hiếu học./.

Thành Thảo