Hàng trăm chiếc thuyền, ghe lớn nhỏ đang ngày đêm đục khoét lòng sông Gianh. Hàng ngàn khối cát cứ nối đuôi nhau tuồn ra khỏi địa bàn tỉnh Quảng Bình trong sự thờ ơ của cơ quan chức năng.
Đó là thực trạng đang diễn ra ở sông Gianh đoạn chảy qua hai huyện Tuyên Hóa và Quảng Trạch (Quảng Bình).
Sau nhiều ngày xâm nhập thực tế, Tầm nhìn khởi đăng loạt bài phản ánh về vấn nạn này.
Bài 1: Sông Gianh oằn mình vì nạn cát tặc
Việc khai thác cát trái phép trên sông Gianh diễn ra từ lâu và luôn là vấn nạn nhức nhối. Mặc dù các cơ quan chức năng Quảng Bình đã nhiều lần tổ chức kiểm tra và xử lý rất nhiều trường hợp. Nhưng thời gan gần đây, đặc biệt dịp tết Nguyên đán, tình trạng khai thác trộm cát lại rộ lên mạnh mẽ.
Không biển cấm, không ai cản trở…những chiếc đò với ống hút dài cắm sâu xuống lòng sông. Hàng trăm chiếc xe thay nhau ra vào chở cát. Dòng sông Gianh đang ngày đêm oằn mình chịu đục khoét.
Theo ghi nhận của PV, sáng 8/2/2014 dọc sông Gianh đoạn chảy qua 2 xã Cảnh Hóa, huyện Quảng Trạch và xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa, cát tặc hoành hành mạnh nhất. 
Điểm khai thác cát cố định với thuyền hút và máy xúc trên bờ
Điểm khai thác cát cố định với thuyền hút và máy xúc trên bờ
Tại hai thôn Thượng Thọ và thôn Cương Sơn có rất nhiều tàu thuyền hút cát ngay gần bờ và với công suất rất lớn. Ngay trước trạm y tế xã Cảnh Hóa, cảnh tượng khai thác trộm cát diễn ra rất nhộn nhịp, với hai chiếc thuyền với ống hút dài đang hút và phun cát đen kịt lên bờ. Trên bờ 2 chiếc cần cẩu máy ngoạm đang liên tục bốc cát cho hàng chục ô tô tải đang đứng đợi. Cảnh tượng này diễn ra ngang nhiên và nhộn nhịp mà không hề gặp bất cứ một cản trở nào. Chẳng hiểu chính quyền địa phương không biết hay ngó lơ tình trạng này?.
Cách đó chừng vài trăm mét, có đến 4, 5 chiếc thuyền đang hút cát giữa lòng sông ngay gần dưới chân cầu Văn Hóa, cảnh tượng có vẻ như các thuyền này cũng đang trộm cát. Chỉ tính sơ tại 2 xã Cảnh Hóa và Tiến Hóa đã có hàng chục bến cát, thuyền khai thác cát trái phép.
Cách trụ sở UBND xã Cảnh Hóa chừng vài trăm mét, ngay cạnh đường Quốc lộ 12A, có gần chục chiếc thuyền với ống hút dài vẫn nổ máy xình xịch phun cát đen khịt lên bờ. Được biết bãi đáp này là của một Công ty có tên là Đức Toàn có trụ sở đóng ở thị trấn Đồng Lê.
Chẳng biết mỏ cát và bãi đáp này được cấp phép đầy đủ hay chưa mà lại hoạt động ngang nhiên giữa thanh thiên bạch nhật như vậy. Cạnh bãi đáp này, vài chiếc tàu có trọng tải lớn từ 30 – 40 tấn sau một đêm hút “no cát” đang nằm yên ắng chờ bốc cát lên bờ.. Trên bờ hai chiếc máy xúc vẫn đang liên tục hoạt động để xúc cát cho các ô tô tải. Theo quan sát cảu PV thì sau khi khi được múc đầy cát, các xe tải này trùm kín bạt và bắt đầu hành trình xuôi theo QL 12A.
Theo một số người dân sống gần đây, các đối tượng khai thác cát trộm hoạt động rất tinh vi. Họ chủ yếu hoạt động vào ban đêm với hàng chục tàu thuyền lớn nhỏ chạy liên tục. Thậm chí, những chổ có thể đưa xe vào đến nơi thì họ hút và phun trực tiếp cát lên thùng xe.
Hai chiếc máy đang miệt mài xúc cát lên bờ
Hai chiếc máy đang miệt mài xúc cát lên bờ
Cụ B, 79 tuổi (xin được giấu tên), sống lâu năm ở Thôn Thượng Thọ xã Cảnh Hóa bức xúc nói: “Không biết các cấp các ngành quản lý như thế nào chứ tôi thấy cứ để tình trạng khai thác cát trộm như thế này thì chẳng mấy nữa mà Quảng Bình phải đi mua cát nơi khác. Mấy năm nay tình trạng sông Gianh lấn vào bờ đã rất nghiêm trọng. Đoạn qua thôn Thượng Thọ chẳng còn bãi bồi mà trồng ngô như những năm trước mà bây giờ là những bờ đất cheo leo cao vút.”
Để tìm hiểu rỗ hơn vấn đề, PV Tầm nhìn đã có buổi làm việc với ông Hoàng Anh Dũng – Chủ tịch UBND xã Cảnh Hóa. Ông Dũng cho biết: “Trước thời điểm tết Nguyên đán tình hình khai thác cát vẫn được kiểm soát, nhưng từ khi lịch nghỉ tết 9 ngày được thông báo thì nạn khai thác cát trái phép lại rộ lên. Chính quyền xã có nắm được nhưng bất lực, chính quyền xã cũng đã báo lên huyện sau khi phát hiện tình hình”.
Ông Dũng cũng cho biết thêm, tại cuộc họp tổng kết năm 2013 tại UBND huyện Quảng Trạch, ông cũng đã có ý kiến đề nghị UBND huyện chỉ đạo lực lượng liên ngành về phối hợp với xã để xử lý tình trạng khai thác cát trái phép. Nhưng do “bận chuẩn bị tết” nên lãnh đạo huyện khất ra tết. 
Mỏ cát này nằm sát Quốc lộ 12 và cách UBND xã Cảnh Hóa vài trăm mét
Mỏ cát này nằm sát Quốc lộ 12 và cách UBND xã Cảnh Hóa vài trăm mét
Như vậy. lợi dụng dịp nghĩ tết Nguyên đán, các đối tượng khai thác cát trộm đã ngang nhiên và liều lĩnh hoạt động. Các đối tượng khai thác cát cát trộm trên địa bàn 2 huyện Quảng Trạch và Tuyên Hóa bao gồm cả các hộ dân và doanh nghiệp được cấp phép nhưng chưa đầy đủ thủ tục cũng hoạt động trộm cát rầm rộ.
Theo ghi nhận của PV, hàng ngày có hàng trăm lượt xe có trọng tải hơn 20 khối vận chuyển cát theo Quốc lộ 12A xuống xuống QL 1A rồi tuồn ra Vũng Áng (Hà Tĩnh)… Như vậy, do “bận chuẩn bị tết” mà các cơ quan chức năng Quảng Bình đã để cát tặc hoành hành!
Phan Ba – Hà Vy/Tầm nhìn
