Tấm biển đặt bên ngoài phòng thí nghiệm Porton Down của Anh (Ảnh: Getty)

Phòng Thí nghiệm Công nghệ và Khoa học Quốc phòng (DSTL) Anh tại Porton Down, hay còn gọi là phòng thí nghiệm Porton Down, là trung tâm của các vụ thử nghiệm vũ khí sinh học của Anh trong khoảng thời gian từ năm 1939-1989. Theo hãng tin RT (Nga), các nhà khoa học của Bộ Quốc phòng Anh được cho là đã tiến hành các cuộc thử nghiệm hóa học trên ít nhất 20.000 quân nhân và hơn 100 cuộc thử nghiệm vi trùng bí mật trên cơ thể người để chuẩn bị đối phó với nguy cơ tấn công hóa học từ Liên Xô.

Hồi tháng trước, phòng thí nghiệm Porton Down tiếp tục trở thành tâm điểm chú ý của dư luận khi chịu trách nhiệm xác định loại hóa chất nghi được sử dụng để hạ độc cựu điệp viên Nga Sergei Skripal và con gái Yulia tại thành phố Salisbury, Anh hôm 4/3. Chính phủ Anh từng nghi ngờ Nga sử dụng chất độc thần kinh Novichok được chế tạo từ thời Liên Xô để tấn công cha con ông Skripal, song Moscow đã bác bỏ cáo buộc này.

Theo một báo cáo chính thức được công bố năm 2006, các cuộc thử nghiệm do chính phủ Anh tiến hành trên cơ thể của các quân nhân đã vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực đạo đức. Trong nhiều năm trước đó, các cựu binh Anh từng than phiền về việc họ phải chịu những tổn hại kéo dài về sức khỏe sau khi tham gia các cuộc thử nghiệm trên cơ thể.

Thử nghiệm trên người

Người biểu tình phản đối chiến tranh sử dụng chất độc hóa sinh học tại Porton Down năm 1963 (Ảnh: Getty)

RT cho biết các nhà khoa học tại Porton Down từng bôi khí độc thần kinh hóa lỏng lên cánh tay trần của 440 người và thử nghiệm loại khí này trên cơ thể 8 người trong khi những người tham gia thử nghiệm không biết chất hóa học đó là gì. Trong cuộc thử nghiệm khác, 6 người được cho là đã tiếp xúc với khí độc mù tạt trong 5 ngày liên tiếp và 3 người trong số họ đã bị bỏng. Ngoài ra, khoảng 450 người từng để mắt tiếp xúc với khí độc thần kinh sarin trong các cuộc thử nghiệm.

Một báo cáo của chính phủ Anh dài 60 trang được công bố năm 2002 đã thống kê chi tiết các vụ thử nghiệm, trong đó cho thấy hàng triệu người từng tiếp xúc với các loại hóa chất gây hại. Các cuộc thử nghiệm được cho là bao gồm việc rải các chất hóa học và vi sinh vật có khả năng gây nguy hiểm xuống các khu vực rộng lớn tại Anh trong khi người dân sống ở các khu vực này không hay biết. Các quân nhân Anh cũng được chỉ đạo nói với các thanh tra viên rằng hoạt động thử nghiệm này là một phần trong dự án nghiên cứu về ô nhiễm thời tiết và không khí.

Trong một cuộc thử nghiệm khác được tiến hành khoảng từ năm 1961-1968, một tàu quân sự đã phun các loại vi khuẩn để giả định là vi khuẩn bệnh than tại khu vực dọc bờ biển phía nam của Anh khiến hơn 1 triệu người tiếp xúc với loại vi khuẩn này. Còn trong các cuộc thử nghiệm để kiểm tra khả năng ứng phó của các khu vực có các tòa nhà và phương tiện giao thông công cộng, vi khuẩn cũng được thả xuống hệ thống tàu điện ngầm ở London.

Thử nghiệm an toàn?

Một quân nhân đứng gác bên ngoài lối vào phòng thí nghiệm tại Porton Down năm 1968. Tấm biển bên trái đề rõ đây là khu vực cấm. (Ảnh: Getty)

Chính phủ Anh khẳng định các chất hóa học được sử dụng trong các vụ thử nghiệm đều là những chất an toàn. Được cho là mang mục đích kiểm tra khả năng ứng phó của Anh trong trường hợp xảy ra tấn công hóa sinh học, hầu hết các vụ thử nghiệm đều sử dụng các chất khác như vi khuẩn serratia marcescens hay cadmium sulphide kẽm để thay thế cho các loại vũ khí sinh học thực sự. Các chất thay thế này được rải với số lượng lớn để giả định như một cuộc chiến tranh hóa sinh học.

Mặc dù được cho là sử dụng các chất hóa học an toàn, song tác động của các vụ thử nghiệm vẫn ảnh hưởng tới sức khỏe của các thế hệ người dân Anh. Chất cadmium từng được xác định là nguyên nhân dẫn tới bệnh ung thư phổi và được xem là một loại vũ khí hóa học trong Thế chiến 2. Trong khi đó, các gia đình sống ở những khu vực từng bị thử nghiệm trước đây cũng có những người con sinh ra với khiếm khuyết trên cơ thể và họ đã yêu cầu mở một cuộc điều tra công khai.

Trong cuốn sách “Khoa học Bí mật” được xuất bản năm 2015, Giáo sư về lịch sử hiện đại Ulf Schimidt tại Đại học Kent ước tính có tới 30.000 cuộc thử nghiệm hóa học bí mật được tiến hành trong giai đoạn Thế chiến 2 tại Porton Down. Trong hầu hết các cuộc thử nghiệm, các quân nhân dường như không được cung cấp thông tin đầy đủ trước khi đồng ý tham gia.

Được rót ngân sách hơn 700 triệu USD/năm với đội ngũ nhà khoa học lên tới 3.000 người, phòng thí nghiệm Porton Down 100 năm tuổi là cơ sở nghiên cứu bí mật gây tranh cãi nhất tại Anh. Năm 2008, Bộ Quốc phòng Anh đã chi 4,2 triệu USD để bồi thường cho 360 cựu binh từng tham gia các cuộc thử nghiệm trước đây, song vẫn không thừa nhận trách nhiệm.

Lãnh đạo phòng thí nghiệm Porton Down Gary Aitkenhead cho biết các nhà khoa học xác định loại chất độc nghi được sử dụng để tấn công cựu điệp viên Nga là Novichok và nhận dạng đây là loại chất độc thần kinh quân sự. Tuy nhiên, họ không thể chứng minh chất độc này nguồn gốc từ Moscow như cáo buộc của chính phủ Anh. Theo ông Gary Aitkenhead, chất độc thần kinh nghi được sử dụng để đầu độc ông Skripal đòi hỏi “phương pháp chế tạo cực kỳ phức tạp” và chỉ có cấp “nhà nước” mới đủ khả năng để sản xuất.

Tác giả: Thành Đạt

Nguồn tin: Báo Dân trí