Thẩm phán Tòa án tối cao – Ismael Moreno yêu cầu Interpol phát lệnh bắt giữ năm đối tượng trên vì tội diệt chủng, tra tấn và các tội ác chống lại loài người vào các thập niên 1980 và 1990, mà những tội danh này bị chống lại bởi các nhóm nhân quyền ở Tây Ban Nha.
“Giang là người đã giám sát những người trực tiếp phạm tội, ông phải chịu trách nhiệm cho các hành vi gây ra của cấp dưới với các hành động tra tấn và các vi phạm khác về quyền con người đối với người dân Tây Tạng” – ông Moreno viết trong phán quyết.
Giang thúc đẩy và thực thi một cách tích cực các chính sách bắt bớ, tra tấn, đàn áp một cách bất hợp pháp với hàng ngàn người dân, những người đặt mục tiêu cư trú ở khu vực tự trị Tây Tạng, mà đa số họ là người thuộc dân tộc Hán.
Ngoài Giang Trạch Dân, Lý Bằng, thẩm phán cũng ra lệnh bắt giữ cựu Giám đốc an ninh và cảnh sát – Qiao Shi; cựu quan chức Đảng Cộng sản ở Tây Tạng – Chen Kuiyan và cựu Bộ trưởng Bộ kế hoạch hóa gia đình – Peng Pelyun.
Việc chống lại các quan chức Trung Quốc đã được khởi xướng bởi các tổ chức nhân quyền trong khuôn khổ sự công nhận của Tây Ban Nha đối với quyền xét xử phổ quát (universal jurisdiction), nguyên lý mà cho phép các thẩm phán truy tố một số trường hợp vi phạm nhân quyền ở các nước khác nước khác trên thế giới.
Tòa án tối cao Tây Ban Nha hồi tháng 11.2013 đã đồng ý với lập luận từ nhóm nhân quyền ủng hộ người dân Tây Tạng rằng các báo cáo quốc tế cho thấy năm nhân vật trên đã đóng một vai trò trong các vi phạm nhân quyền và cần được chất vấn.
Cũng dựa vào nguyên lý trên, cựu chánh án Tây Ban Nha – Baltasar Garzon đã từng vận dụng để bắt giữ nhà độc tài cuối cùng của Chile – Augusto Pinochet vào năm 1998.
Tuy nhiên, việc điều tra và xét xử tại Tây Ban Nha đối với các nhân vật ngoại quốc đã ảnh hưởng đến ngoại giao đối với một số nước. Điều này khiến các nhà lập pháp thuộc Đảng cầm quyền Tây Ban Nha trong tháng rồi đã phải đệ trình một dự luật hạn chế việc sử dụng nguyên lý xét xử phổ quát ở các tòa án Tây Ban Nha nhằm tránh gây căng thẳng ngoại giao.
Năm 2009, Tây Ban Nha cũng từng tiến hành cải cách nguyên lý này sau vụ chống lại Israel về việc đánh bom trên dải Gaza vào năm 2002.
Vũ Kiều (theo AFP)
Chú thích ảnh: Cựu Chủ tịch Jiang Zemin và cựu Thủ tướng Li Peng của Trung Quốc
