Suy gan, xơ gan do rượu là điều mà mọi người thường hay nghĩ đến, nhưng viêm tụy cấp do rượu gây tử vong nhanh chóng nếu diễn tiến nặng thì không nhiều người biết và lưu ý. Bên cạnh đó, lạm dụng rượu bia còn được xác định là nguyên nhân viêm tụy mạn tính. Vì vậy, nếu lạm dụng rượu bia nhất là trong những kỳ nghỉ lễ dài ngày, tiệc tùng nhiều người tụ họp nguy cơ viêm tụy cấp rất dễ "hỏi thăm" bạn.

- Viêm tụy cấp là tình trạng viêm nhiễm cấp tính của các nhu mô tụy, có thể bao gồm cả tổn thương của các tổ chức cơ quan xung quanh tụy. Thường xảy ra sau các bữa ăn chứa nhiều dầu mỡ, nhiều đạm đặc biệt là sau những lần uống rượu bia.

Có nhiều nguyên nhân gây nên viêm tụy cấp, trong đó rượu bia là nguyên nhân chính và hay gặp gây nên tình trạng viêm tụy cấp. Dù chưa có thống kê ở quy mô lớn về tình trạng viêm tụy do rượu nhưng số bệnh nhân viêm tụy cấp có nguyên nhân do rượu, do uống nhiều rượu trong thời gian dài chiếm 70%-80% tổng số bệnh nhân bị bệnh này.

- Viêm tụy mạn tính là viêm kéo dài. Tình trạng này thường xảy ra sau một đợt viêm tụy cấp. Một nguyên nhân khác gây viêm tụy mạn tính là uống nhiều rượu trong một thời gian dài. Tổn thương cho tuyến tụy do sử dụng rượu nặng có thể không gây ra các triệu chứng trong nhiều năm, nhưng sau đó bạn có thể đột nhiên có các triệu chứng viêm tụy nghiêm trọng.

Viêm tụy do rượu gây nhiều hệ lụy vì vậy hãy tránh xa và hạn chế rượu bia.

1. Nhận biết viêm tụy do rượu

- Tình trạng viêm tụy cấp thường diễn ra đột ngột trong thời gian ngắn và các triệu chứng biểu hiện từ mức độ nhẹ cho tới nghiêm trọng. Một số biểu hiện ở bệnh nhân bị viêm tụy cấp đó là:

• Sốt
• Nhịp tim cao hơn
• Buồn nôn và nôn mửa
• Bụng sưng và đau. Đau ở phần trên của bụng lan vào lưng, khi ăn có thể làm bụng đau hơn. Cơn đau của viêm tụy cấp do uống rượu bia thường kéo dài trong vài giờ, biểu hiện đau sẽ tăng đặc biệt khi ăn, nhất là thực phẩm chứa nhiều chất béo hoặc những người mắc bệnh béo phì sau khi thưởng thức bữa ăn thịnh soạn, nhiều thịt và bia rượu.
• Người bệnh tiêu chảy, bí trung, đại tiện...

• Viêm tụy cấp nếu không được điều trị sẽ diễn biến rất nhanh, phức tạp, dẫn đến các biến chứng nặng như sốc, suy hô hấp, xuất huyết, nhiễm trùng tại tuyến tụy,… gây ảnh hưởng đến các cơ quan khác, thậm chí là gây tử vong.

  - Các biểu hiện của viêm tụy mạn tương tự như viêm tụy cấp: Người bệnh cũng có biểu hiện đau liên tục ở bụng trên tỏa ra lưng; tiêu chảy và giảm cân vì tuyến tụy không giải phóng đủ enzyme để phá vỡ thức ăn; người bệnh cũng có biểu hiện buồn nôn và nôn...

  2. Biến chứng viêm tụy do rượu

  Tùy từng bệnh nhân cụ thể mà mức độ nghiêm trọng cũng khác nhau. Người bệnh viêm tụy cấp do rượu xuất hiện các biến chứng nặng như:

  • Sốc nếu xảy ra sớm trong những ngày đầu của bệnh, thường do biến chứng xuất huyết. Nếu do nhiễm trùng, sốc thường xảy ra muộn hơn ở tuần thứ 2 của bệnh.
  • Xuất huyết tại tuyến tuỵ, trong xoang bụng, trong ống tiêu hoá hoặc ở các cơ quan xa do men tuỵ làm tổn thương các mạch máu, tiên lượng nặng.
  • Nhiễm trùng tại tuyến tuỵ thường xảy ra vào cuối tuần đầu hoặc đầu tuần thứ hai của bệnh dẫn đến thành lập ổ áp xe tuỵ và mô hoại tử, tiên lượng nặng.
  • Người bệnh có thể bị suy hô hấp cấp, tiên lượng nặng.
  • Một số trường hợp nang giả tuỵ thường xuất hiện vào tuần thứ 4 của bệnh do hiện tượng đóng kén để khu trú tổn thương. Nang cũng có thể tồn tại lâu dài hơn và có thể dẫn đến các biến chứng bội nhiễm khuẩn, áp xe.

... Viêm tụy cấp do rượu thường diễn biến đột ngột.

Viêm tuỵ mạn do viêm tụy cấp tái phát nhiều lần, đa số là viêm tụy cấp ở người nghiện rượu, lạm dụng rượu bia. Vì vậy, ở người nghiện rượu phải lưu ý có thể là đợt cấp tính của viên tuỵ mạn.

Viêm tụy mạn tính diễn ra trong thời gian dài, là một rối loạn tiến triển khi tuyến tụy bị phá hủy, thường là kết quả sau khi cơ thể trải qua một đợt viêm tụy cấp do uống rượu gây tổn hại nghiêm trọng tới chức năng của tuyến tụy.

Điều đặc biệt, viêm tụy gồm viêm tụy thể nhẹ (phù tụy cấp) và viêm tụy cấp thể nặng (hoại tử tụy). Bệnh nhẹ, cấp cứu kịp thời, điều trị nội khoa có kết quả tốt. Bệnh nặng có thể gây biến chứng toàn thân như trụy tim mạch, suy giảm hô hấp, suy gan thận, loét dạ dày tá tràng… điều trị rất khó khăn.

Nếu viêm tụy nặng có nguy cơ hoại tử hoặc chảy máu trong tụy. Bệnh nhân có thể bị sốc biểu hiện như khó thở, vã mồ hôi, da xanh tái, đái ít, mạch nhanh nhỏ, huyết áp tụt, xuất huyết tiêu hóa… có khi phải phẫu thuật và nguy cơ tử vong rất cao.

3. Điều trị viêm tụy do rượu

Viêm tụy cấp do rượu thường diễn biến đột ngột, bởi vậy bệnh nhân cần nhập viện càng sớm càng tốt. Tùy vào tình trạng bệnh mà các bác sĩ sẽ lên kế hoạch phù hợp. Các biện pháp xử lý viêm tụy dựa trên nguyên nhân gây bệnh bao gồm:

• Điều trị chứng nghiện rượu;
• Thay đổi chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh hơn;
• Cải thiện hệ tiêu hóa bằng cách bổ sung enzyme;
• Thực hiện chế độ sinh hoạt tích cực, phù hợp.

4. Lời khuyên của thầy thuốc

Cách đơn giản và hiệu quả nhất để kiểm soát cũng như phòng ngừa bệnh viêm tụy cấp đó là thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày. Mỗi người nên áp dụng những phương pháp sau để giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc viêm tụy bao gồm tránh xa bia rượu, đồ uống có cồn; Uống nhiều nước mỗi ngày;Thực đơn ăn uống lành mạnh, tăng cường chất xơ có trong các loại rau củ quả và ăn ít chất béo; Không hút thuốc lá.

Khi được chẩn đoán mắc viêm tụy cấp do uống rượu, bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị do bác sĩ đưa ra, đặc biệt là nhận thức được tác hại của rượu bia mà tránh xa loại đồ uống độc hại này. Nếu không nghiêm túc điều trị, bệnh rất có thể sẽ tiến triển thành viêm tụy mạn tính và gây nên nhiều di chứng khó chữa, ảnh hưởng lớn tới sức khỏe về sau.

Tác giả: BSCK2 Nguyễn Ngọc

Nguồn tin: suckhoedoisong.vn