Ông Nguyễn Văn Tân, trưởng dòng họ Nguyễn Văn (xã Ích Hậu, huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh) – nơi cất giữ đạo sắc phong gấm dài nhất Việt Nam.

Nguyễn Văn Tân (69 tuổi) - hậu duệ đời thứ 12 của dòng họ Nguyễn Văn, chịu trách nhiệm trông coi, quản lý đền thờ Nguyễn Văn Giai và nhiều sắc phong của dòng họ.

Trong đó, đạo sắc phong bằng gấm được các chuyên gia đánh giá là dài nhất Việt Nam đang bảo quản ngay tại ban thờ gia đình ông Tân. Sau nhiều lần thuyết phục, ông Tân mới đồng ý để chúng tôi được mục sở thị báu vật gần 400 năm của dòng họ Nguyễn Văn.

Sau khi kính cẩn dâng nén tâm nhang xin phép các chư vị tổ tiên, ông Tân cẩn thận bê xuống chiếc hộp lớn được đặt trên bàn thờ. Quá trình này, ông Tân luôn phải để hộp nâng cao ngang đầu, nhằm thể hiện sự trân trọng.

Sắc phong được cất giữ trong chiếc hộp bằng gỗ lim có tuổi đời cũng gần 400 năm. Ông Tân cho biết, trải qua hàng trăm năm con cháu dòng họ Nguyễn Văn không dám mở ra xem để tránh "mắc tội" như cha ông di huấn.

Cho đến năm 1995, khi di tích đền thờ Nguyễn Văn Giai được công nhận cấp quốc gia, bí mật trong hộp gỗ lim được hé lộ.

Một số nội dung sắc phong đã bị hư hỏng theo thời gian.

Sau khi đặt một tấm vải đỏ quanh nền nhà, ông Tân mới chầm chậm trải nhẹ sắc phong ra nền nhà để mọi người chiêm ngưỡng.

Dù đã nhiều lần mở sắc phong cho các nhà nghiên cứu tham quan, nhưng mỗi lần mở ra ông Tân vẫn rất hồi hộp vì sợ chỉ một sơ sót nhỏ cũng hư hỏng báu vật dòng họ. Sau gần 10 phút, ông Tân mới trải được hết tấm đạo sắc phong gấm dài nhất Việt Nam.

Đạo sắc phong gấm có màu vàng nhạt, chiều dài 4,5m, rộng gần 50cm. Tổng số chữ trên sắc phong là 318, bố cục theo 63 hàng cột dọc, 5 - 6 hàng ngang, được viết trực tiếp lên nền vải lụa gấm.

Phần ghi niên hiệu do nằm ở cuối của khổ vải đã bị sổ nên chỉ còn lại 1/2 phần ấn dấu triện màu đỏ của nhà vua.

Năm 2009, nhóm nghiên cứu thuộc Phòng Di sản Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Hà Tĩnh và Bảo tàng Hà Tĩnh nhận định, đây là sắc phong bằng gấm dài nhất Việt Nam. Mặc dù phần ghi niên hiệu của đạo sắc nằm ở cuối khổ vải đã bị rách, chỉ còn nửa phần ấn dấu của nhà vua nhưng các nhà nghiên cứu xác định đạo sắc này có niên hiệu Hoằng Định năm thứ 11, triều vua Lê Kính Tông.

Nội dung của sắc phong là phong công trạng, khen thưởng cho ông Nguyễn Văn Giai (sinh năm 1553, ở thôn Phù Lưu Trường, huyện Thiên Lộc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An - nay là xã Ích Hậu, huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh).

Không hoa văn, dù niên hiệu đã bị rách, nhưng với nét chữ Hán thanh mảnh nổi bật trên màu vàng óng của lụa gấm khiến sắc phong trở nên linh thiêng, huyền bí. Nhiều chuyên gia khi xem sắc phong cũng rất ngỡ ngàng vì hầu như nội dung vẫn được giữ y nguyên.

Ngoài đạo sắc phong gấm trên, dòng họ Nguyễn Văn hiện đang lưu giữ 27 sắc phong vua ban suốt hơn 4 thế kỷ. Tất cả sắc phong đều được vua Lê phong tặng cho đại thần Nguyễn Văn Giai - người từng làm tể tướng 3 triều vua Lê (Lê Mục Tông, Lê Thế Tông và Lê Kính Tông), là bậc khai quốc công thần nổi tiếng chính trực, có công bình định nhà Mạc.

Do thời gian đã lâu nên một số đã bị rách và đến nay chưa có điều kiện để phiên âm, dịch thuật, chưa được khai thác nội dung để phát huy giá trị.

Ngoài việc bảo quản gìn giữ, hàng năm con cháu dòng họ Nguyễn Văn đều tổ chức lễ rước sắc phong vào ngày14 tháng Giêng. “Với chúng tôi, đó là cách để thể hiện tấm lòng thành kính, ghi ơn với bậc tiền hiền có công khai khẩn nên làng. Qua đó cũng giáo dục con trẻ về truyền thống văn hóa của dân tộc và dòng họ”, ông Tân cho hay.