VNEN là gì mà nghe tin tạm dừng thiên hạ nhảy cẫng lên như thể tìm ra nguyên nhân cá chết vậy? Dự án mô hình trường học mới tại Việt Nam (dự án GPE-VNEN, Global Partnership for Education – Viet Nam Escuela Nueva) có khởi nguồn từ Columbia từ những năm 1995-2000. Theo mô hình này, quản lý lớp học là “Hội đồng tự quản học sinh (HS)”, các “ban” trong lớp, do HS tự nguyện xung phong và được các bạn tín nhiệm. Hoạt động học của HS được coi là trung tâm của quá trình dạy học. Giáo viên (GV) là người hướng dẫn học, quan tâm đến sự khác biệt trong việc tiếp thu kiến thức của HS. Mô hình này đòi hỏi chương trình – SGK mới, cách tổ chức lớp học mới, đòi hỏi chi phí và sự thích ứng của GV và HS.

Từ năm học 2012-2013, VNEN được triển khai lần đầu tại Hà Tĩnh, đến nay đã có 129/260 trường tiểu học, 32/150 trường THCS và 16/44 trường THPT trên địa bàn áp dụng. Cùng với việc VNEN được triển khai khá ồ ạt, đã có rất nhiều ý kiến băn khoăn, phản đối chương trình VNEN từ phía cán bộ quản lý, GV và HS. Rất nhiều bất cập của VNEN được chỉ ra: Dự án của Bộ GDĐT chỉ đạo triển khai nhưng không đủ kinh phí để thực hiện; GV phải tự làm đồ dùng dạy học; GV không được tập huấn đầy đủ; chi phí SGK đắt đỏ; mô hình tự quản làm cho HS yếu càng yếu hơn. Việc tổ chức lớp học vòng tròn, HS ngồi quay mặt vào nhau, khi GV ghi bảng các em phải vặn người lại để nhìn, lâu dài có thể vẹo cổ, lác mắt. GV phải tự chuẩn bị cho giờ học mất nhiều thời gian, nhưng không được hỗ trợ kinh phí. Mô hình có nhiều hoạt động mang tính hình thức, không hiệu quả. HS học VNEN kết quả yếu hơn mô hình truyền thống; nhiều phụ huynh xin chuyển trường cho con để “trốn” VNEN. VNEN một lần nữa đem HS ra làm “chuột bạch” thí nghiệm…

Do đó, quyết định tạm dừng triển khai đại trà VNEN đem lại nhiều lợi ích lâu dài cho ngành giáo dục, tránh được những sai lầm đáng tiếc, có ích cho tương lai của thế hệ trẻ. Quyết định của lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh thể hiện sự cầu thị, sáng suốt, biết lắng nghe cơ sở. Đây quả thật là tin tốt lành cho Hà Tĩnh, trong hoàn cảnh tình hình Formosa trên địa bàn đang rất “nóng”. Và quan trọng hơn, từ Hà Tĩnh, chắc chắn hàng ngàn GV dạy học kiểu VNEN trên cả nước vừa vỗ tay hoan hô vừa mong mỏi lãnh đạo địa phương họ cũng sớm có quyết định sáng suốt như vị Chủ tịch trẻ nhất nước Đặng Quốc Khánh. Hẳn mọi người còn nhớ ngày ông Phùng Xuân Nhạ vừa nhậm chức Bộ trưởng GDĐT đã có hàng chục tâm thư của GV cả nước kêu trời về mô hình giáo dục VNEN này!

Lâm Chí Công