Hồ chứa nước Kẻ Gỗ do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh quản lý. Ảnh: IT

Chưa có giấy phép khai thác, sử dụng mặt nước

Kết luận thanh tra của Bộ TN&MT chỉ rõ, tại thời điểm thanh tra, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh chưa xây dựng phương án cắm mốc giới xác định hành lang bảo vệ an toàn công trình của hồ chứa nước Kẻ Gỗ và hồ chứa Sông Rác theo quy định tại khoản 2, Điều 56 của Nghị định 43/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai.

Khi kiểm tra thực địa tại hồ chứa nước Kẻ Gỗ, đoàn thanh tra phát hiện có một hộ gia đình là ông Phan Trọng Tuyến xây dựng quán ăn trên phần đất thuộc phạm vi hành lang bảo vệ hồ chứa.

Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh được thành lập trên cơ sở Quyết định 2584/QĐ-UBND ngày 5/9/2012 của UBND Hà Tĩnh về việc hợp nhất các Công ty TNHH MTV Thủy lợi Kẻ Gỗ, Sông Rác, Hương Khê thành Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh.

Hoạt động công ích trong lĩnh vực quản lý và khai thác công trình thủy lợi, nhiệm vụ chính là quản lý, bảo vệ, vận hành khai thác công trình thủy lợi phục vụ công ích.

Công ty đã được UBND Hà Tĩnh giao quản lý và khai thác 38 hồ đập, trong đó có hồ chứa nước Kẻ Gỗ (được xây dựng trên sông Rào Cái, xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên) với diện tích được giao quản lý, khai thác là 223km2 và hồ chứa nước Sông Rác (được xây dựng trên Sông Rác, xã Cẩm Lạc, huyện Cẩm Xuyên) với diện tích được giao quản lý, khai thác đối với hồ 115km2.

“Tồn tại này đã được phát hiện và kiến nghị xử lý tại Kết luận thanh tra số 1336/KL-TCTL-PCTTr ngày 24/8/2022 của Tổng cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nhưng đến thời điểm thanh tra vẫn còn tồn tại và chưa được xử lý dứt điểm”, kết luận nêu rõ.

Đối với lĩnh vực môi trường, kết luận chỉ ra Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh không có các hồ sơ, tài liệu liên quan đến việc chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường.

Công trình thủy lợi hồ chứa nước Kẻ Gỗ và công trình thủy lợi hồ chứa nước Sông Rác chủ yếu khai thác, sử dụng nước phục vụ mục đích sản xuất nông nghiệp, nhưng chưa có giấy phép khai thác, sử dụng mặt nước cho sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản với lưu lượng từ 2m3/giây trở lên.

Riêng tại hồ chứa nước Sông Rác, đoàn thanh tra chỉ ra, Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh chưa thực hiện rà soát, điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa nước Sông Rác trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt định kỳ 5 năm/lần theo quy định tại điều 11, Nghị định 114/2028 của Chính phủ về quản lý an toàn đập và hồ chứa nước.

Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh cũng chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt phương án để đối phó với tình huống vỡ đập, các tình huống đe dọa nghiêm trọng đến an toàn công trình, tính mạng và tài sản của Nhân dân (phương án ứng phó với các tình huống khẩn cấp) đối với hồ chứa nước Kẻ Gỗ và hồ chứa nước Sông Rác theo quy định tại khoản 5, Điều 26, Nghị định 114/2018/NĐ-CP.

Sử dụng mặt nước để phát điện hơn 9 năm không có giấy phép

Tiến hành thanh tra Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ - chủ công trình Nhà máy Thủy điện Kẻ Gỗ cho thấy, tại thời điểm thanh tra, công ty này chưa được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xác định lại đơn giá thuê đất theo quy định.

Theo Thanh tra Bộ TN&MT, Nhà máy Thủy điện Kẻ Gỗ thuộc trường hợp phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường theo quy định tại Nghị định 80/2006/NĐ-CP của Chính phủ về việc quy định cho tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005. Tuy nhiên, việc UBND huyện Cẩm Xuyên xác nhận bản cam kết bảo vệ môi trường số 04/HXN cho Nhà máy Thủy điện Kẻ Gỗ là chưa phù hợp theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Điều đáng nói, từ tháng 5/2013 đến tháng 8/2022, Nhà máy Thủy điện Kẻ Gỗ khai thác sử dụng nguồn nước mà không có giấy phép.

Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ cũng mới nộp tiền thuế khai thác sử dụng tài nguyên nước mới đến tháng 7/2022.

Hồ chứa nước Sông Rác được xây dựng trên Sông Rác, xã Cẩm Lạc, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh cũng do Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh quản lý. Ảnh: BHT

Bên cạnh đó, hiện nay Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ chưa lắp đặt hệ thống quan trắc, giám sát tự động, trực tuyến lưu lượng phát điện của nhà máy và chưa kết nối, cập nhật số liệu quan trắc tại công trình vào hệ thống giám sát khai thác sử dụng tài nguyên nước theo quy định (theo cam kết của công ty trong hồ sơ cấp phép là trước 31/12/2022).

Trong khi đó, Sở TN&MT tỉnh Hà Tĩnh không xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi không có giấy phép khai thác, sử dụng mặt nước của Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh; chưa đề xuất xử lý theo đúng quy định của pháp luật sau khi lập biên bản vi phạm hành chính đối với Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ về hành vi khai thác, sử dụng nước mặt để phát điện mà không có giấy phép theo quy định.

Ứng phó với tình huống khẩn cấp chỉ thông qua... điện thoại

Điều đáng nói, quy chế và phương án phối hợp vận hành giữa công trình hồ chứa Kẻ Gỗ và Nhà máy Thủy điện Kẻ Gỗ để đảm bảo các nhiệm vụ của hồ chứa và các yêu cầu về cắt, giảm lũ, duy trì dòng chảy tối thiểu, cấp nước cho hạ du, không gây lũ, lụt, ngập úng nhân tạo và cung cấp, trao đổi, cập nhật thông tin số liệu vận hành của công trình thủy điện Kẻ Gỗ giữa Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ và Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh chỉ được phối hợp với nhau qua điện thoại, chưa xây dựng các văn bản quy định các nội dung trên.

Thanh tra Bộ TN&MT kiến nghị Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh xây dựng phương án cắm mốc giới xác định hành lang bảo vệ an toàn công trình cho hồ Kẻ Gỗ và hồ Sông Rác và trình cơ quan Nhà nước có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.

Khẩn trương phối hợp với với chính quyền địa phương xử lý dứt điểm vụ việc gia đình ông Phan Trọng Tuyến theo kết luận thanh tra của Tổng cục Thủy lợi.

Thực hiện lập hồ sơ đề nghị cấp phép khai thác, sử dụng nước mặt của tất cả các công trình, khai thác, sử dụng nước do công ty quản lý trên địa bàn tỉnh. Hoàn thiện, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp theo quy định.

Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ khẩn trương liên hệ với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để được xác định lại đơn giá thuê đất; liên hệ với Sở TN&MT để được hướng dẫn thực hiện các thủ tục cấp giấy phép môi trường theo quy định đối với dự án Nhà máy Thủy điện Kẻ Gỗ.

UBND huyện Cẩm Xuyên xem xét trách nhiệm của các cá nhân, tập thể có liên quan trong việc cấp Giấy xác nhận số 04/GXN.

UBND tỉnh Hà Tĩnh chỉ đạo Sở TN&MT kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm vì đã để xẩy ra tồn tại; tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh xử lý dứt điểm đối với hành vi vi phạm đã được đoàn kiểm tra của Sở TN&MT lập Biên bản vi phạm số 02/BB-VPHC ngày 13/6/2022 về hành vi khai thác, sử dụng nước mặt để phát điện với công suất lắp máy 03MW không có giấy phép đối với Công ty Cổ phần Thủy điện Kẻ Gỗ.

Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc các cá nhân, tổ chức trên địa hàn thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật về TN&MTvà xử lý theo đúng quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Tác giả: Bảo Anh

Nguồn tin: Báo Thanh Tra