Vườn mẫu tại thôn Phú Vinh, xã Cổ Đạm (Nghi Xuân – Hà Tĩnh).

Tôi may mắn được “mục sở thị” nhiều khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu và hàng rào xanh kinh tế tại nhiều địa phương trong tỉnh Hà Tĩnh. Mỗi miền quê nông thôn mới chuẩn bị vào Xuân đều khoác lên mình tấm áo mới, với những con đường bê tông sạch sẽ, hai bên là hàng rào xanh với những hàng cây thẳng tắp được cắt tỉa gọn gàng, vườn hộ được chỉnh trang hợp lý theo từng hàng, luống và chia các cây trồng thành từng khu vực. Phong trào xây dựng vườn mẫu, khu dân cư với 10 tiêu chí mẫu từ những điểm sáng ban đầu đã thấm sâu đến nhiều vùng quê Hà Tĩnh.

Khi bắt tay xây dựng nông thôn mới, tại không ít địa phương ở Hà Tĩnh, những cây xanh bóng mát có từ bao đời bị chặt bỏ nhường chỗ cho bê tông hóa tường rào; cảnh quan môi trường làng quê bị phá vỡ bởi những mảng xanh điều hòa môi trường sống cho con người không còn nữa. Sớm nhận ra bất cập đó, Văn phòng điều phối nông thôn mới Hà Tĩnh đã sáng tạo ra cách làm mới, xây dựng tiêu chí thứ 20, khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu, hàng rào xanh kinh tế.

“Hà Tĩnh là “vùng chảo lửa, túi mưa”, lại chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu. Từ trong khó khăn, người dân Hà Tĩnh phải nỗ lực rất lớn để phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới, vườn mẫu, khu dân cư mẫu. Tiêu chí xuyên suốt là nâng cao đời sống, vật chất tinh thần cho nhân dân. Bắt đầu từ trong mỗi gia đình đến vườn mẫu, khu dân cư kiểu mẫu đều gắn với môi trường xanh – sạch – đẹp. Phong trào làm vườn mẫu, xây dựng khu dân cư mẫu rất phù hợp với lòng dân nên từ 240 vườn mẫu ban đầu, đến nay, Hà Tĩnh đã xây dựng được trên 5.000 vườn. Từ quy hoạch đến khâu tổ chức thực hiện quy hoạch đều hết sức khoa học. Đặc biệt, phong trào làm vườn mẫu, khu dân cư mẫu đã huy động sự chung tay vào cuộc của các tổ chức chính trị xã hội cùng đồng hành giúp đỡ người dân. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ về kinh phí để người dân xây dựng vườn mẫu cũng hết sức quan trọng”, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn chia sẻ.

Đồng chí Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Báo Kinh tế nông thôn thăm vườn mẫu của chị Nguyễn Thị Thuận, xã Cẩm Yên (Cẩm Xuyên – Hà Tĩnh).

Về nhiều địa phương ở Hà Tĩnh trong những ngày cuối năm, chúng tôi được chứng kiến không khí thi đua dồn sức xây dựng nông thôn mới, khu dân cư mẫu ở khắp thôn trên, xóm dưới. Những công trình ngổn ngang với tiếng máy cưa phá bỏ vườn tạp, tiếng xe chở vật liệu, tiếng cười nói rôm rả của người dân cùng chung sức làm đường, dọn vệ sinh. Ông Phan Văn Đức, Bí thư Chi bộ thôn Hồng Lĩnh (Vượng Lộc – Can Lộc), cho biết: “Không chỉ các hộ đăng ký xây dựng vườn mẫu đang tập trung hoàn thành việc quy hoạch và tiến hành trồng cây mà khắp cả thôn đã cơ bản chặt bỏ vườn tạp. Ở thôn Hồng Lĩnh, phong trào làm kinh tế vườn phát triển mạnh trong mấy năm qua. Chính sách làm vườn mẫu được tỉnh, huyện quan tâm hỗ trợ, nhờ đó, tạo động lực cho người dân làm giàu trên chính mảnh vườn của mình, Hồng Lĩnh quyết tâm được công nhận đạt chuẩn khu dân cư mẫu, góp phần đưa xã Vượng Lộc về đích trong năm 2016”.

“Nếu tiêu chí vườn mẫu không được triển khai với sự tập trung cao trong chỉ đạo và cơ chế, chính sách hỗ trợ như những năm qua thì những “tấc vàng”  ở Hà Tĩnh sẽ mãi ngủ yên trong những khu vườn um tùm tre và cỏ dại. Đánh thức tư duy làm vườn để tạo nguồn thu nhập ổn định, chỉnh trang bộ mặt khu dân cư nông thôn mới là bước đi sáng tạo của phong trào xây dựng nông thôn mới ở Hà Tĩnh”, ông Trần Huy Toản, cán bộ chuyên trách tiêu chí 20 – Văn phòng điều phối nông thôn mới Hà Tĩnh, cho biết thêm.

Khu dân cư kiểu mẫu thôn Yên Mỹ (xã Cẩm Yên, huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh).

Có một điểm chung khi chúng tôi đến thăm những miền quê nông thôn mới, khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu ở nhiều địa phương trong tỉnh Hà Tĩnh là, ở đâu cũng gặp sự tiên phong của các lão nông đã ở tuổi “xưa nay hiếm”. Tuy tuổi đã cao nhưng các cụ vẫn tham gia và động viên con cháu góp sức, vật chất để cùng thôn, xã xây dựng nông thôn mới. Trở lại vườn mẫu của ông Nguyễn Văn Trung, thôn Tân An, Cẩm Bình, Cẩm Xuyên, lúc nào cũng thấy màu xanh của các loại rau. Ông Trung chia sẻ:  “Đều đặn chăm nhặt từ các loại rau, củ, quả, mỗi năm gia đình cũng thu hơn 150 triệu đồng. Nếu tính cả nguồn thu từ cá, vịt, gà, bồ câu nữa thì đạt 300 triệu đồng. Làm vườn tuy vất vả nhưng nhờ nó mà gia đình chúng tôi có của ăn, của để. Bây giờ nhìn vườn tược, thôn xóm tươi tắn, khang trang, mỗi người dân chúng tôi mới thấm thía hơn giá trị từ chương trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng vườn mẫu”.

Trong chuyến tham quan, chia sẻ kinh nghiệm làm vườn mẫu tại Hà Tĩnh vừa qua, GS.TS.Ngô Thế Dân, Chủ tịch Trung ương Hội Làm vườn Việt Nam, khẳng định: “Là tỉnh đầu tiên thực hiện có hiệu quả phong trào làm vườn mẫu trong xây dựng nông thôn mới, Hà Tĩnh đã có nhiều cách làm hay, sáng tạo. Đặc biệt, việc xây dựng vườn mẫu sản xuất VAC theo hướng nông nghiệp hữu cơ đã tạo ra khuôn viên hộ xanh, sạch, đẹp, hình thành thói quen của người dân trong việc sản xuất hàng hóa có giá trị kinh tế cao. Hà Tĩnh sẽ là điển hình để thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Hội Làm vườn Việt Nam nhân rộng trong cả nước”.

Trà Giang