Thân đập Kẻ Gỗ và hành lang an toàn
Coi thường phép nước
Công trình đại Thủy nông Kẻ Gỗ có diện tích rộng gần 2.800 ha với dung tích 345 triệu m3 đượcthiết kế gồm 1 đập chính, 3 đập phụ, 3 tràn xả lũ do Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Thủy lợi Nam Hà Tĩnh (Công ty Thủy nông Kẽ Gỗ cũ) quản lý. Công trình được khởi công vào năm 1976, và ngay sau khi khánh thành đi vào hoạt động từ năm 1978, đã tạo nên một bước ngoặt hết sức quan trọng trong việc làm thay đổi bộ mặt kinh tế – xã hội ở Hà Tĩnh, đặc biệt là cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn, trong đó huyện Cảm Xuyên, Thạch Hà và thành phố Hà Tĩnh là những địa phương được được hưởng lợi trực tiếp.
Với gần 40 năm hoạt động, hồ Kẻ Gỗ cho thấy tính khả thi của nó là không thể bàn cãi. Tuy vậy, công trình cũng đứng trước những thách thức lớn trước sự xuống cấp nếu như không có sự gia cố, bảo trì thường xuyên liên tục. Và nếu so với nạn đánh bắt thủy sản tại lòng hồ và khai thác lâm sản trái phép tại khu vực rừng phòng hộ Kẽ Gỗ đã được giảm thiểu hẳn so với những năm trước đây, thì vấn nạn chiếm đất đai trái phép trong phạm vi an toàn của thân đập lại đang diễn ra một cách hết sức tùy tiện.
Đơn cử ngày 23 / 2/ 2014, ông Phan Trọng Tuyến, ở xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên đã tự ý xây dựng công trình nhà cửa ngay trên vai bờ hữu đập chính hồ Kẻ Gỗ, mặc dù ngay sau đó Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh đã cử người tiếp cận tại hiện trường đề nghị ông Tuyến đình chỉ thi công, nhưng ông Tuyến không chấp nhận. Ngày 25/2/2014, đơn vị lại phối hợp với UBND xã Cẩm Mỹ tiến hành lập biên bản lần thứ nhất. Và từ đó tới nay, đơn vị đã nhiều lần phối hợp với các cơ quan chức năng cùng chính quyền địa phương bàn về việc giải tỏa công trình xây dựng trên ra khỏi khu vực an toàn hành lang thân đập, nhưng vẫn đâu vào đấy.
Đáng chú ý là ngày 22/10/2014 UBND tỉnh đã ra văn bản số: 469/UBND-NL1 Về việc xử lý vi phạm hành lang bảo vệ an toàn đập chính hồ chứa nước Kẽ Gỗ, giao cho UBND huyện Cẩm Xuyên và Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh thực hiện. Qua đó, ngày 4/2/2015, UBND xã Cẩm Mỹ đã ra phương án cưỡng chế đối với công trình trái phép của ông Tuyến, nhưng sau đó lại không thực hiện. Về việc này, ông Lê Quang Nghĩa, Chủ tịch UBND xã Cẩm Mỹ cho biết: “Cùng thời điểm ấy, huyện Cẩm Xuyên đang tập trung cho việc đón tiếp lãnh đạo cao cấp của Nhà nước về thăm và tặng quà cho một số đối tượng chính sách trên địa bàn, vì thế cho nên ban lãnh đạo chính quyền xã đã bàn bạc thống nhất tạm hoãn lại việc thi hành cưỡng chế trên. Từ đó tới nay UBND huyện Cẩm Xuyên cũng chưa ra văn bản chỉ đạo khác, nên chính quyền xã Cẩm Mỹ chưa thể tự ý cưỡng chế các công trình xây dựng trái phép trên địa bàn xã quản lý.”
Công trình xây dựng của người dân trong hành lang an toàn của thân đập hồ chứa nước Kẻ Gỗ
Quả bom nước đang bị kích hoạt
Ông Nguyễn Duy Hoàn, Phó giám đốc Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh cho biết: Khu vực hành lang an toàn do ông Tuyến lấn chiếm xây nhà cửa trái phép là địa điểm đặc biệt quan trọng, và hết sức cần thiết để làm bãi tập kết người cũng như phương tiện cứu hộ, cứu nạn bảo vệ công trình và tính mạng của người dân.
Theo số liệu của Ban phòng chống bão lụt Hà Tĩnh thì hồ Kẻ Gỗ là công trình đại Thủy nông cấp quốc gia có trữ lượng 345 triệu m3 nước nằm ở độ cao mặt nươc 32,5m so với mực nước biển; nếu khi mưa bão đến mực nước gia cường có thể lên tới độ cao mặt nước 34,7m so với mực nước biển, tương đương 410 triệu m3 nước. Trong lúc đó, độ cao trung bình so với mực nước biển tại thành phố Hà Tĩnh và thị trấn Cẩm Xuyên là từ 3m đến 3,5m. Giả thiết nếu có xảy ra sự cố ở thân đập trùng vào thời điểm đang diễn ra mưa to trên diện rộng, thì không những T.P Hà Tĩnh, thị trấn Cẩm Xuyên mà cả một vùng hạ du vô cùng rộng lớn dưới chân đập Kẻ Gỗ sẽ bị nhấn chìm trong chốc lát.
Trước tính chất quan trọng của hồ chứa nước Kẻ Gỗ, nên trong nhiều năm qua Công ty TNHH MTV Thủy lợi Nam Hà Tĩnh đã phối hợp với các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương, tuyên truyền, phổ biến cho người dân nâng cao ý thức trách nhiệm bảo vệ hồ đập; tuyệt đối không được khai thác, lấn chiếm hành lang an toàn của đập từ 300m so với thân đập và 100m so với mép chân đập. Thế nhưng, công trình xây dựng trái phép của ông Phan Trọng Tuyến đã vượt qua giới hạn cho phép trên gấp nhiều lần không hiểu sao vẫn ngang nhiên tồn tại?
Thân đập hồ chứa nước Kẻ Gỗ từ góc nhìn bao quát
Nguyễn Ngọc Vượng/ Lao động và Xã hội
