>> Hà Tĩnh: Cấm vận khoáng sản?
Ngày 5/3/2012, báo có bài “Dự án thép ngàn tỷ gỉ sét, phơi sương”. Bài báo phản ánh dự án sản xuất thép tại Khu Kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh, công suất 500 nghìn tấn/năm, được ngân hàng giải ngân gần ngàn tỷ đồng, nhưng chưa đi vào hoạt động đã ngừng thi công hơn năm nay.
Qua tìm hiểu của PV với các cơ quan chức năng của Hà Tĩnh thời điểm đó, dự án này đang đang “án binh bất động” vì các ngân hàng không tiếp tục cho vay. Tuy nhiên, trao đổi với PV thời điểm đó, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, ông Võ Kim Cự vẫn khẳng định: “…Không có vấn đề gì đâu. Giám đốc Cty Gang Thép Hà Tĩnh đang đi nước ngoài, tuần sau về sẽ triển khai”.
Ngỡ rằng, những lời khẳng định của ông Võ Kim Cự sẽ đưa dự án cả nghìn tỷ đồng bước ngoặt mới. Nào ngờ, hơn một năm sau, dự án vẫn “phơi sương”. Từng kiện máy móc, thiết bị vẫn nằm lăn lóc, gỉ sét.
Câu chuyện về “Dự án thép ngàn tỷ gỉ sét, phơi sương” đang “án binh bất động” này bỗng nhiên dậy sóng khi Cty Sắt Vũ Quang (Cty con của Cty Gang Thép Hà Tĩnh) bán 4.500 tấn quặng sắt đã qua sơ chế cho một đối tác ở Quảng Ninh.
Mặc dù các thủ tục, hợp đồng mua bán giữa bên mua và bên bán là hoàn toàn hợp pháp, con tàu chở 4.500 tấn quặng đang làm thủ tục để rời cảng Vũng Áng, bỗng dưng Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Võ Kim Cự ra thông báo yêu cầu các cơ quan chức năng phải bốc dỡ 4.500 tấn quặng trở lại. Lạ thay, các cơ quan được giao vẫn bĩnh chân như vãi.
Gần nửa tháng con tàu bị giữ nhưng không có bất cứ cơ quan nào đứng ra nhận trách nhiệm về thủ tục tạm giữ con tàu này. Và, con tàu đã rời Cảng Vũng Áng kèm theo cái biên bản xử phạt hành chính của Cảng vụ Hà Tĩnh “chưa làm thủ tục rời cảng”.
Giám đốc cảng Vụ Hà Tĩnh, ông Vương Bình Minh chua xót: “Lấy cơ sở gì mà giữ tàu của người ta. Mọi thủ tục đều đầy đủ hết, việc Cảng vụ Hà Tĩnh không làm thủ tục cho con tàu chở 4.500 tấn quặng rời cảng vì thông báo của Chủ tịch Võ Kim Cự”.
Cái lý để Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh đưa ra cái thông báo “lạ” trên vì ông cho rằng, Cty Sắt Vũ Quang không thực hiện đúng cam kết với UBND tỉnh.
Vậy là đã quá rõ, ai đúng, ai sai được minh chứng khi con tàu chở 4.500 tấng quặng được bên mua đưa về bốc tại cảng Hải Phòng.
Từng đống quặng sắt của Cty Sắt Vũ Quang khai thác ra không tiêu thụ được. Ảnh: Minh Thùy.
Quay trở lại “Dự án thép nghìn tỷ gỉ sét, phơi sương”. Sau hơn một năm báo Tiền Phong phản ánh, dự án này không chỉ nằm yên một chỗ mà tình trạng “bệnh” có vẻ nặng thêm.
“Đã có nhiều nhà đầu tư vào tìm hiểu một thời gian rồi lại bỏ đi. Giờ kiểm toán lại sẽ biết giá trị thực tế thì sẽ rao bán cổ đông tiếp, ông Hồ Anh Tuấn, Trưởng ban quảng lý Khu kinh tế Vũng Áng nói.
Phương án này xem ra quá cũ khi ông Võ Tá Nam – PGĐ Chi nhánh Hà Tĩnh – Ngân hàng phát triển VN, chủ nợ lớn nhất của Cty Gang Thép Hà Tĩnh chua xót trả lời với PV Tiền Phong: Chả có gì khác cách đây một năm anh em ta trao đổi đâu. Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nhiều lần tổ chức các cuộc họp yêu cầu các ngân hàng tiếp tục cho Cty Gang Thép Hà Tĩnh vay tiền nhưng không được chấp thuận.
Vì cái sảy mà nảy cái ung, Cty Sắt Vũ Quang ra đời là để cung cấp nguyên liệu cho Cty Gang Thép Hà Tĩnh. Ấy vậy mà gần năm năm trời, hơn 150 công nhân Cty Sắt Vũ Quang quần quật làm việc với hy vọng kiếm đồng lương nuôi sống vợ con đành tan theo mây khói. Sắt đào lên, chế biến rồi chồn đống, xin phép UBND tỉnh được bán đẻ giải quyết khó khăn đã được chấp thuận. Thế rồi khi bán được lại bị “xử” là vi phạm cam kết với UBND tỉnh.
Con số hơn 150 tỷ đồng mà Cty Sắt Vũ Quang đang nợ ngân hàng, lương, bảo hiểm sẽ giải quyết thế nào khi Cty Gang Thép Hà Tĩnh đang “chết” và công nhân của Cty Sắt Vũ Quang cũng đang “chết” theo, còn những đống quặng ngày một chồn đống cao thêm.
Dự án thép ngàn tỷ gỉ sét, phơi sương
Dự án sản xuất thép tại Khu Kinh tế Vũng Áng (Hà Tĩnh), công suất 500 nghìn tấn/năm, được ngân hàng giải ngân gần ngàn tỷ đồng, nhưng chưa đi vào hoạt động đã ngừng thi công hơn năm nay.
Các ngân hàng đã giải ngân hơn 800 tỷ đồng vào dự án, nhưng nay nhà máy vẫn phơi sương, cỏ mọc đầy.
Đại công trường… sắt gỉ
Năm 2008, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh và người dân nơi đây vui mừng khi dự án Nhà máy gang thép có công suất 500 nghìn tấn/năm được khởi công, với tổng mức đầu tư gần 1.500 tỷ đồng, do Cty cổ phần Gang Thép Hà Tĩnh (Cty GTHT) làm chủ đầu tư (vốn điều lệ 885 tỷ đồng).
Dự kiến, nhà máy đi vào hoạt động năm 2010, giải quyết việc làm cho khoảng 1.200 lao động địa phương.
Cty GTHT, gồm 4 cổ đông: Tập đoàn thép Vạn Lợi chiếm 58,4%; Cty cổ phần đầu tư khoáng sản Hợp Thành 34%, còn lại là của hai cổ đông cá nhân. Tổng thầu thi công dự án là một tập đoàn của Trung Quốc. Phần lớn tiền đầu tư bằng vốn vay của ngân hàng.
Chỉ vài tháng sau khi triển khai, Cty GTHT cơ bản đã đưa các hệ thống thiết bị về lắp đặt, xây dựng hệ thống nhà điều hành, nhà trộn… Đột nhiên, từ cuối năm 2009, những cán bộ, công nhân làm việc tại đây bắt đầu được chủ đầu tư thông báo tạm dừng thi công một số hạng mục.
Cuối tháng 2-2012, PV Tiền Phong có mặt tại đại công trường nhà máy thép của Cty GTHT, tại Khu Kinh tế Vũng Áng. Chiếc cổng ra vào được xây bằng đá kiên cố, nay được rào bằng một đoạn thép mỏng, xung quanh cỏ mọc um tùm.
Từ phía cổng nhìn vào là hệ thống nhà điều hành, nhà trộn, hệ thống nạp nhiên liệu, nồi hơi nằm trơ trọi, màu vàng gỉ sắt của các thiết bị chảy lênh láng khắp tường nhà. Bên trong, từng kiện hàng gồm lò gió, vỏ quạt gió, các loại cầu trục… nằm trơ trọi, cỏ mọc um tùm.
Tại một số khu vực, dầu nhớt trong các thiết bị chảy ra lâu ngày đọng lại đen kịt. Dạo một vòng quanh công trường không một bóng người, thỉnh thoảng có vài con chuột đuổi nhau qua lại giữa các vỏ quạt gió. Đi về phía nhà làm việc của cán bộ, công nhân, một cánh cửa hé mở, bên trong có hai người đàn ông đang ngồi thu lu trên giường tự xưng là bảo vệ.
“Nhìn đống tiền phơi nắng, dầm mưa mà xót. Liệu dự án có tiếp tục không?”, người đàn ông trạc 45 tuổi hỏi bâng quơ. Người bảo vệ này cho biết, đã làm ở đây gần ba năm, công việc chính là ăn rồi ngủ bên đống thiết bị gỉ sét này. “Họ không làm nữa thì hoá giá đi lấy lại chút vốn. Cứ đà mưa nắng thế này vài tháng nữa bán phế liệu cũng khó”, người bảo vệ nói.
Ngân hàng ngồi trên lửa
Theo tìm hiểu của PV Tiền Phong, cho đến cuối năm 2010, các Ngân hàng Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (VDB Hà Tĩnh), Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (BIDV Hà Tĩnh) và Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam chi nhánh Hà Tĩnh (Vietcombank Hà Tĩnh) đã giải ngân cho Cty GTHT hơn 800 tỷ đồng. Trong đó, VDB Hà Tĩnh gần 700 tỷ đồng, Vietcombank Hà Tĩnh 72 tỷ đồng và 54 tỷ và lãi khoảng 8 tỷ đồng.
Ông Nguyễn Hữu Lực, Giám đốc Vietcombank Hà Tĩnh, cho biết: “Cty GTHT đề nghị cho vay tiếp nhưng chúng tôi không đồng ý. Vì nhiều lần ngân hàng yêu cầu các cổ đông của Cty GTHT góp đủ vốn điều lệ để xem xét cho Cty tiếp tục vay vốn nhưng họ không thực hiện, vả lại tới nay họ mất khả năng trả lãi gần chục tỷ đồng. Chúng tôi đã phải đưa khoản nợ này vào diện quá hạn, nợ xấu”.
Theo ông Lực, thời gian tới, nếu Cty GTHT không tái cơ cấu sớm để tiếp tục dự án, Vietcombank Hà Tĩnh sẽ phong toả tài sản của Cty.
Hiện lãnh đạo một số ngân hàng cho Cty GTHT vay đang như ngồi trên đống lửa, bởi tài sản thế chấp cho những khoản vay trên, chính là những máy móc, thiết bị của dự án. Mà đống máy móc này đang ngày một gỉ thêm, trong khi giám đốc Cty luôn đi vắng, gọi điện thoại cũng không dễ liên lạc được.
Ngoài ra, hiện có gần 100 con em Hà Tĩnh được Cty GTHT đưa đi học luyện gang, thép, nay đã học xong nhưng đang thất nghiệp.
Xử lý ra sao?
Ông Nguyễn Trọng Tân-Phó Giám đốc Cty GTHT cho biết, dự án ban đầu có tổng mức đầu tư là 1.450 tỷ đồng và hiện nay điều chỉnh lên mức 2.450 tỷ đồng.
Từ quý IV-2009, do Tập đoàn Vạn Lợi không góp đủ vốn nên Cty bắt đầu giảm tiến độ thi công, sau đó ngừng thi công hẳn từ quý III-2010 cho đến nay. Để bảo dưỡng thiết bị tránh hư hỏng, Cty đã hợp đồng với một đơn vị bảo dưỡng thiết bị.
“Hiện Giám đốc Cty Hoàng Văn Dũng đang sang làm việc với tổng thầu Trung Quốc để dự án sớm tiếp tục khởi động trở lại”. Về phương án tái khởi động dự án, ông Tân cho biết, Cty GTHT sẽ cơ cấu lại cổ đông để thu hút vốn.
Theo trưởng Ban quản lý Khu Kinh tế Vũng Áng, ông Hồ Anh Tuấn, để Cty GTHT cơ cấu lại cổ đông, tháng 11-2011, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh đã có cuộc gặp gỡ giữa đại diện Tập đoàn Vạn Lợi và lãnh đạo Tổng Cty Tài chính Cổ phần dầu khí Việt Nam và Tổng Cty xây lắp dầu khí Việt Nam để bàn về việc mua bán cổ phần. Tuy nhiên, do Nghị quyết 11 của Chính phủ, các tập đoàn, tổng Cty nhà nước không được đầu tư ngoài ngành nên ách tắc cho đến bây giờ.
“Căn cứ theo luật đầu tư và luật đất đai, Ban QLKKT Vũng Áng thừa sức để rút giấy phép đầu tư của Cty GTHT từ lâu. Nhưng chúng tôi phải tạo điều kiện cho Cty thêm thời gian để khởi động trở lại”, ông Tuấn nói.
Cũng theo ông Tuấn, trong thời gian tới, nếu Cty không có động thái tích cực, Ban QLKKT Vũng Áng sẽ đưa ra phương án giải quyết dứt điểm.
Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Võ Kim Cự: “…Không có vấn đề gì đâu”
Trao đổi với PV Tiền Phong, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh Võ Kim Cự nói: “Giám đốc Cty GTHT đang đi nước ngoài, tuần sau về sẽ triển khai, không có vấn đề gì đâu”.
Về hướng xử lý dự án, ông Cự cho biết, do khủng hoảng toàn cầu, doanh nghiệp gặp khó khăn, họ đang cơ cấu thay đổi lại chủ đầu tư, thay đổi lại vốn nên mình phải khuyến khích, chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp.
Minh Thùy – Bá Kiên
Tiền Phong
