Thay đổi hiện trạng

Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam đã yêu cầu TQ nghiêm túc thực hiện Tuyên bố ứng xử của các bên liên quan ở Biển Đông (DOC) mà TQ là một bên ký kết, chấm dứt ngay việc cải tạo, xây dựng công trình, phá vỡ nguyên trạng tại quần đảo Trường Sa và không để tái diễn những hành động sai trái tương tự. Phát biểu tại họp báo thường kỳ Bộ Ngoại giao chiều ngày 22.1, phó phát ngôn Phạm Thu Hằng khẳng định, quan điểm của Việt Nam về vấn đề này là rõ ràng và nhất quán. “Chúng tôi có đầy đủ căn cứ pháp lý và chứng cứ lịch sử để khẳng định chủ quyền của mình tại hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa” – bà Hằng nhấn mạnh.

Các bức ảnh vệ tinh mà báo chí nước ngoài mới công bố được chụp ngày 12.12.2014, cho thấy đã có nhiều tiến triển trong công cuộc cải tạo đất đai trên đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa của VN so với những ảnh mà tập đoàn phân tích an ninh IHS Janes công bố hồi tháng 11.2014. Trong các bức ảnh tháng 11.2014, có thể thấy TQ nạo vét trên đá Chữ Thập để tạo ra một vùng đất đủ lớn cho một đường băng dài 3km – theo phán đoán của các nhà quan sát.

Còn trong các bức ảnh mới, có thể thấy các hoạt động cải tạo và xây dựng này đang tiến triển nhanh chóng. Trong ảnh, đã có nhiều tàu cá, tàu chở hàng và có máy nạo vét của TQ đang neo đậu và hoạt động tại đây. “Việc đó xảy ra rất ồ ạt, chỉ cần nhìn từ các bức ảnh giám sát. Đây không phải những điều chỉnh nhỏ. Đây là những hoạt động to lớn mà rõ ràng được thiết kế để thay đổi hiện trạng” – Thứ trưởng Ngoại giao Philippines Evan Garcia nói.

Báo chí TQ đã nhiều lần công khai đăng tải các thông tin và hình ảnh cải tạo đất đai mà nước này thực hiện từ năm 2013 trên các đảo thuộc Hoàng Sa và Trường Sa. Một bài báo trên trang WantChinaTimes ngày 21.10.2014 cho biết, đá Chữ Thập đã trở thành hòn đảo lớn nhất ở Trường Sa sau công cuộc cải tạo đất đai của quân đội Trung Quốc. Các bức ảnh do trang web DigitalGlobe tại Mỹ chuyên về hình ảnh vũ trụ và không gian địa lý chụp ngày 25.9.2014 cho thấy, hoạt động của Trung Quốc đã tăng diện tích đá Chữ Thập lên gấp 11 lần, từ 0,08km2 lên 0,96km2 – bài báo này cho biết.

Trong cuộc đối thoại an ninh quốc phòng với Philippines tại Manila tuần trước, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Daniel Russel đã tỏ ra lo ngại trước sự tiến triển trong công cuộc cải tạo đất đai và xây dựng của TQ. “Các nước lớn hơn không được bắt nạt các nước nhỏ” – ông tuyên bố. Song, đáp lại, TQ trắng trợn khẳng định họ không bắt nạt nước khác, và còn trịch thượng hơn, phủ nhận chủ quyền của các nước khác, người phát ngôn Bộ Ngoại giao TQ nói: “Các nước nhỏ không được đưa ra những đòi hỏi vô lý”.

Ý đồ không giấu giếm

Những hành động của Trung Quốc không chỉ vi phạm chủ quyền Việt Nam mà còn vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế, đe dọa đến an ninh, an toàn hàng hải, hàng không ở Biển Đông. Trong cuộc đối thoại an ninh quốc phòng với Philippines tại Manila tuần trước, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Daniel Russel nói, việc cải tạo đất đai của TQ trên Biển Đông là “sự lo ngại liên tục” của Mỹ và các quốc gia khác về tự do hàng hải và nguyên tắc thương mại hợp pháp không bị cản trở trên Biển Đông.

Trao đổi với phóng viên Báo Lao Động, một nhà nghiên cứu Biển Đông của Việt Nam nói: “TQ đương nhiên muốn đẩy càng nhanh càng tốt các hoạt động cải tạo đất đai và xây dựng trên Biển Đông. Với tiềm lực của TQ, việc họ làm xong chỉ là yếu tố thời gian, và điều đó sẽ có lợi cho TQ, không những tăng cường tiềm lực quân sự của họ trên Biển Đông, mà còn thay đổi hiện trạng trên biển theo ý đồ của họ, từ đó tạo thuận lợi cho họ và có thể có tác động pháp lý trong vụ kiện của các bên khác như Philippines.

Tất cả đều phục vụ cho ý đồ độc chiếm Biển Đông của TQ”. Ngoài ra, việc xây dựng đường băng trên đá Chữ Thập hay các đảo khác thuộc Hoàng Sa, Trường Sa sẽ là sự bổ sung đáng kể sức mạnh quân sự của Trung Quốc – một chuyên gia Biển Đông khác nói với phóng viên Báo Lao Động. “Không chỉ thay đổi nguyên trạng, TQ đang biến các đảo này thành căn cứ quân sự tiền tiêu, và không loại trừ, trong tương lai, có thể phục vụ cho việc tuyên bố vùng nhận diện phòng không của TQ trên Biển Đông” – chuyên gia cho biết.

Theo các phân tích của tờ The Diplomat, với việc có đường băng ở Trường Sa, máy bay của TQ có thể vươn tới các vùng cực nam của Biển Đông một cách dễ dàng, nhanh chóng và thường xuyên, cho phép TQ tiến hành các chuyến tuần tra trên không ở các vùng lãnh thổ TQ đòi hỏi, hậu thuẫn cho tàu bè của TQ trong khu vực này. The Diplomat còn nhận định: Với sự quyết đoán ngày càng gia tăng trong việc từ từ tăng cường khả năng quân sự ở Biển Đông, Bắc Kinh có thể dần dần tiến tới một thực tế là nước này đã có khả năng thực thi một vùng nhận diện phòng không, cho dù họ chưa tuyên bố chính thức.

Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario nói rằng, việc cải tạo đất đai của TQ là mối đe dọa với tất cả các nước ở Đông Nam Á và tuyên bố ông sẽ đưa vấn đề này ra cuộc họp của ASEAN sắp tới: “Tôi sẽ nhấn mạnh lại điều này và nêu sự chú ý của các quốc gia ASEAN, bởi vì đây là mối đe dọa của tất cả chúng ta” – ông nói. Các ngoại trưởng ASEAN sẽ có hội nghị hẹp tại Malaysia từ 27 – 28.1, và trước đó là cuộc họp trù bị của các quan chức cấp cao ASEAN ngày 27.1.