Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị. Ảnh: AFP/Xinhua

Khi chỉ còn vài ngày nữa tòa trọng tài sẽ ra phán quyết về vụ kiện Biển Đông giữa Philippines với Trung Quốc, Bắc Kinh đang tăng cường chiến dịch tuyên truyền cho lập trường của mình, trong đó có đẩy mạnh bày tỏ lý lẽ của họ với Mỹ.

Hãng tin nhà nước Xinhua đưa tin về cuộc điện đàm giữa Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng nhiệm Mỹ John Kerry hôm 6/7, khi ông Vương lặp đi lặp lại rằng Trung Quốc bác bỏ quyền tài phán của tòa trọng tài về tuyên bố chủ quyền.

Đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV dành hẳn một phần đa phương tiện trên trang web tiếng Anh cho vấn đề này, bao gồm cả những video giải thích, phỏng vấn chuyên gia và bình luận.

Quyền lực mềm

Theo The Diplomat, Trung Quốc vốn luôn ở trong thế phòng thủ khi nói đến luật pháp quốc tế. Nhiều nhà phân tích quốc tế cho rằng việc Trung Quốc không tham gia vào vụ kiện ảnh hưởng rất nặng đến hình ảnh quốc tế của Bắc Kinh. Mỹ và các đồng minh có thể dễ dàng tấn công Trung Quốc vì thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với luật pháp quốc tế.

Lý lẽ là một loại quyền lực mềm đôi khi có tác dụng hơn sức mạnh quân sự trong giải quyết xung đột. Trung Quốc đã là một người chơi yếu trong trò chơi quyền lực mềm trong một thời gian dài, nhưng trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã cố gắng khắc phục điểm yếu này, nhờ vào sức mạnh ngày càng tăng của các trung tâm nghiên cứu.

Kể từ năm 2013, các trung tâm nghiên cứu Trung Quốc mọc lên như nấm. Những trung tâm này ngày càng giành được ảnh hưởng quốc tế, đặc biệt là trong các vấn đề như tranh chấp Biển Đông.

Trước đây, Trung Quốc chủ yếu tập trung vào hợp tác với các trung tâm nước ngoài mở chi nhánh tại Trung Quốc, chẳng hạn như Trung tâm Brookings – Thanh Hoa và Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie – Thanh Hoa ở Bắc Kinh.

Sau này, cảm thấy không đủ để gây ảnh hưởng trực tiếp đến các ý kiến về chính sách của Washington, Bắc Kinh đã đầu tư để thành lập các trung tâm nghiên cứu ngay trên đất Mỹ, chẳng hạn như Viện Nghiên cứu Trung – Mỹ ở Washington, nhằm “tập hợp các học giả Trung Quốc và Mỹ cũng như những người thực thi chính sách, để mở một cửa sổ vào thế giới quan của họ”.

Đây mới chỉ là khởi đầu cho một xu hướng mới. Trung tâm nghiên cứu của Trung Quốc đã bắt đầu mang các cuộc hội thảo, hội nghị đến Washington, với hy vọng giao tiếp trực tiếp với các học giả và các nhà làm chính sách Mỹ. Chẳng hạn, hôm 5/7, Viện Nghiên cứu Tài chính Trùng Dương tại Đại học Nhân dân Trung Quốc đồng tổ chức một hội nghị về Biển Đông tại Washington với Quỹ vì Hòa bình Quốc tế Carnegie, dưới sự chủ trì của ông Đới Bỉnh Quốc, cựu ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc và ông John Negroponte, cựu thứ trưởng ngoại giao Mỹ.

Trong hội nghị này, ông Đới nói rằng “phán quyết cuối cùng mà tòa trọng tài công bố trong vài ngày tới rốt cuộc không khác gì một mảnh giấy”.

Ông Đới nói thêm rằng các tranh chấp không được phép định hình quan hệ Trung – Mỹ, và kêu gọi hai nước xử lý những bất đồng một cách xây dựng và mở rộng chương trình nghị sự hàng hải tích cực để bảo đảm cho một giải pháp hòa bình.

“Trung Quốc sẵn sàng duy trì liên lạc với Mỹ về các vấn đề hàng hải và làm việc với Mỹ cũng như tất cả các bên khác để giữ tình hình nằm trong tầm kiểm soát”, cựu quan chức Trung Quốc nói.

Tuy nhiên, ông Đới cũng đồng thời thách thức Washington về hành động quân sự ở Biển Đông. Cựu quan chức Trung Quốc cho rằng nước này sẽ không bị hành động của Mỹ “hăm dọa”, kể cả khi Mỹ có cử tất cả 10 tàu sân bay ra Biển Đông.

Đới Bỉnh Quốc, cựu ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc. Ảnh: Alamy

Quan tâm đến hình ảnh

Theo CNBC, ngoài những nỗ lực bày tỏ lý lẽ của mình với Mỹ, Trung Quốc cũng tổ chức nhiều cuộc họp với các nhà ngoại giao và nhà báo, cũng như vận động các nước không hề có liên quan đến tranh chấp như Belarus và Pakistan.

Bắc Kinh lo lắng rằng họ sẽ bị nhìn nhận một cách tiêu cực nếu tòa ra phán quyết có lợi cho Philippines, mặc dù Trung Quốc khăng khăng nói rằng họ không quan tâm đến phán quyết.

“Trung Quốc thật ra rất quan tâm, đặc biệt là khả năng yêu sách ‘đường 9 đoạn’ của họ bị phán quyết là không phù hợp với Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS)”, Bonnie Glaser, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói.

“Thực tế là Trung Quốc cố gắng tranh thủ sự ủng hộ của tất cả các quốc gia mà họ có thể lôi kéo, bất kể những nước đó nhỏ hay xa xôi như thế nào, cho thấy rằng Trung Quốc quan tâm đến danh tiếng và hình ảnh của họ”, bà nói thêm.