Khu đất công mà gia đình nguyên bí thư phường Quảng Phong, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình đang sử dụng trồng cây, nuôi cá. Giá thuê đất chỉ 500.000 đồng/năm - Ảnh: T.G.

Khu đất rộng 1.500m² là phần dư sau khi mở rộng tuyến đường kết nối tổ dân phố 6 và 7 (phường Ba Đồn, tỉnh Quảng Trị) cuối năm 2020. Tổ dân phố đã cho gia đình ông Phạm Hùng Sơn, nguyên Bí thư Đảng ủy phường Quảng Phong (thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình cũ) thuê với giá 500.000 đồng/năm, tiền thuê đất dùng gây quỹ văn hóa thể thao.

Tháng 12-2025, UBND phường Ba Đồn xác định việc tổ dân phố cho thuê đất là sai thẩm quyền và cho biết cơ quan này sẽ thu hồi phần đất của gia đình ông Sơn đang thuê.

Bạn đọc thắc mắc: quy định cho thuê đất và giá thuê ra sao? Sao lại có chuyện giá đất cho thuê thấp như vậy?

Thạc sĩ Ngô Gia Hoàng (Trường đại học Luật TP.HCM) gửi đến Tuổi Trẻ Online bài viết chia sẻ xung quanh vấn đề này.

Tổ dân phố có quyền cho thuê đất công không?

Theo pháp luật hiện hành, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý. Nhà nước chỉ trao quyền sử dụng đất (QSDĐ) thông qua việc giao đất hoặc cho thuê đất. Người thuê đất của nhà nước phải có quyết định cho thuê đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, ký hợp đồng thuê đất theo quy định, nộp tiền thuê đất và các loại phí... cho nhà nước.

Theo quy định, chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền quyết định cho thuê đất đối với cá nhân.

Trong vụ việc ở phường Ba Đồn, tỉnh Quảng Trị, tổ dân phố không phải là cơ quan hành chính nhà nước, không phải chủ thể quản lý đất đai và không có thẩm quyền cho thuê đất, kể cả với mục đích “gây quỹ văn hóa - thể thao”.

Việc tổ dân phố đồng ý cho một cá nhân thuê đất, dù xuất phát từ mục đích nào, là hành vi vượt thẩm quyền, vi phạm pháp luật đất đai và pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.

Đây cũng chính là lý do UBND phường Ba Đồn xác định việc cho thuê đất là sai thẩm quyền và phải thu hồi.

Theo Luật Đất đai 2024, UBND cấp xã cho thuê đất thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, người thuê đất sử dụng ngắn hạn và không đực cấp sổ hồng.

Quỹ đất công ích của địa phương dùng để xây dựng công trình văn hóa, thể thao, y tế, giáo dục, chợ, nghĩa trang, nhà tình nghĩa, nhà tình thương hoặc bồi thường khi nhà nước thu hồi đất xây dựng các công trình công cộng.

Khi quỹ đất công ích chưa được sử dụng thì UBND cấp xã được phép cho hộ gia đình, cá nhân tại địa phương thuê để sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản thông qua hình thức đấu giá.

Việc cho thuê này chỉ mang tính tạm thời nên người thuê đất không phải là người sử dụng đất, không được cấp sổ hồng.

Có việc “thân hữu” thì sẽ được thuê với giá thấp hơn không?

Về nguyên tắc, người được nhà nước cho thuê đất phải nộp tiền thuê đất. Việc miễn, giảm được xác định căn cứ vào mục đích sử dụng đất, địa bàn đầu tư, chủ thể sử dụng đất…

Nhà nước xác định tiền thuê đất dựa vào diện tích đất được cho thuê, thời hạn thuê đất, đơn giá thuê, hình thức trả tiền thuê đất...

Nhà nước cho thuê đất không được phân biệt đối xử và không đặt ra bất kỳ sự ưu tiên nào dựa trên quan hệ thân hữu, kể cả đối với người nhà của cán bộ hay cựu quan chức.

Giá thuê đất, hình thức thuê đất cũng như các chính sách miễn, giảm tiền thuê đất phải được xác định theo các căn cứ chung của pháp luật và áp dụng bình đẳng cho mọi đối tượng, bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch.

Do đó nếu trên thực tế xuất hiện trường hợp thuê đất với giá rẻ bất thường do quan hệ cá nhân, thì đó không phải là chính sách của nhà nước, mà là biểu hiện của việc vi phạm pháp luật, thậm chí có thể liên quan đến hành vi lạm dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi ích nhóm.

Đối với trường hợp đất được cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền, nhà nước có đầy đủ cơ sở pháp lý để thu hồi đất theo khoản 3 Điều 81 Luật Đất đai 2024.

Việc thu hồi này là biện pháp bắt buộc nhằm khắc phục hậu quả của hành vi vi phạm và khôi phục trật tự quản lý đất đai, không phụ thuộc vào việc người đang sử dụng đất có lỗi hay đã sử dụng đất trong thời gian dài.

Trong trường hợp thu hồi do vi phạm pháp luật về đất đai, người sử dụng đất không được bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất và chi phí đầu tư (nếu có).

Bên cạnh việc thu hồi đất, các cá nhân, tổ chức có liên quan đến hành vi cho thuê đất trái quy định phải bị xem xét trách nhiệm theo Điều 239 Luật Đất đai 2024.

Tác giả: Ngô Gia Hoàng

Nguồn tin: tuoitre.vn