Một ngã ba bất tử với tiểu đội nữ thanh niên xung phong đã anh dũng hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ san lấp hố bom. Mười đoàn viên “mãi mãi tuổi hai mươi” – mười đóa hoa bất tử, mười liệt nữ đã đi vào huyền thoại của lực lượng TNXP… Trong chiến tranh chống Mỹ, Ngã ba Đồng Lộc là huyết mạch giao thông nối liền chiến trường miền Nam và hậu phương lớn miền Bắc nằm ở địa bàn xã Đồng Lộc, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh), nằm trên đường mòn Hồ Chí Minh qua dãy Trường Sơn, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 của Hà Tĩnh. Ngã ba Đồng Lộc có diện tích khoảng 50 ha nằm gọn trong một thung lũng hình tam giác, hai bên là đồi núi trọc, giữa là con đường độc đạo. Ở cái tuổi “mười tám đôi mươi” là tuồi tràn đầy sức trẻ, tình yêu – tuổi lãng mạn nhất trong tình yêu đôi lứa. Vậy mà, khi chiến tranh ác liệt, đế quốc Mỹ ném bom “dày xéo” quê hương, các chị không hề nấn ná, tiếc tuổi xuân đã xung phong lên đường để bảo vệ quê hương, bảo vệ tổ quốc.

Mãi mãi đôi mươi, mười támĐẹp như 10 đóa hoa thơmChiến tranh nồng mùi thuốc súngMơ chùm bồ kết thơm hương.

Công việc của các chị là mở đường san lấp hố bom để những chuyến xe vào miền Nam ruột thịt được thông suốt. Với phương châm “xe chưa qua nhà không tiếc” các chị đã ngày đêm miệt mài “nối đường” thông suốt. Tuổi thanh xuân của các chị gắn liền với huyết mạch giao thông – đường mòn Hồ Chí Minh qua ngã ba đồng Lộc.

Mười cô gái Ngã Ba Đồng Lộc

Mỗi ngày đi qua, trái tim Đồng Lộc hứng chịu 1.863 lần máy bay Mỹ ném bom với 42.990 quả. Trung bình mỗi tháng bị đánh phá 25 ngày, mỗi mét vuông đất ở đây phải chịu 3 quả bom lớn. Bom Mỹ đã cày nát từng mét vuông đất ở nơi này nhằm xoá đi cả sự sống của cỏ cây chứ nói gì đến hoạt động sống của con người.Mặc dù chiến tranh ác liệt cái sông cận kề cái chết nhưng các chị vẫn luôn có một niềm tin, một tinh thần chiến đấu rất can trường qua bức thư gửi mẹ của người chị cả – người tiểu đội trưởng Võ Thị Tần: “…Ở đây vui lắm mẹ ạ! Ban đêm chúng nó thắp đèn để chúng con làm đường. Ban ngày chúng đem bom giết cá để chúng con cải thiện. Bom đạn của chúng có thể làm rung chuyển núi rừng nhưng không thể làm rung chuyển trái tim của chúng con…”. Ở cái tuổi mười tám đôi mươi của các chị, tình yêu là một câu chuyện bình thường. Nhưng trong chiến tranh hơi thở tình yêu thiêng liêng mang hơi thở chung. Mọi chuyện riêng tư, buồn vui các chị đều chia sẻ với nhau. Ngày qua ngày, các chị miệt mài “nối đường”, san lấp hố bom để thông đường xe qua để miền Bắc làm tròn nhiệm vụ hậu phương vững chắc. 17h ngày 24/7/1968, tiểu đội 4 thanh niên xung phong được lệnh trọng điểm ở khu vực địch vừa thả bom để san lấp hố bom sửa chữa đường, kết hợp sửa chữa hầm trú ẩn khơi sâu rãnh thoát nước ở đoạn đường độc đạo để nhanh chóng thông đường cho xe qua. Trong lúc làm nhiệm vụ 10 chị đã hy sinh ở tuổi “mười tám đôi mươi”. Chị Võ thị Tần – Tiểu đội trưởng người chị cả hy sinh ở tuổi 22, người em út Trần Thị Hường hy sinh ở tuổi 17.Chiến tranh đã lùi sâu dần vào quá khứ. Chính cái nơi ngày xưa kẻ thù rải bom loang lổ, tận diệt sự sống con người, cỏ cây bây giờ đã hồi sinh. Nhưng mất mát, đau thương mãi còn đó.Mười đoàn viên – mười phần phần mộ – mười cuộc đời trinh nguyên vẫn mãi khắc ghi cho Tổ quốc. Tuổi thanh xuân của các chị ở lại với nhau với nghĩa trang mang tên chung: Nghĩa trang 10 cô gái Ngã ba Đồng Lộc. Để ghi sâu tội ác và ghi lại chiến tích của 10 cô gái tại trọng điểm lịch sử này, Quốc hội và Chính phủ nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã truy tặng danh hiệu anh hùng cho 10 cô gái hy sinh tại ngã ba Đồng Lộc.“Sự hy sinh của các chị đã để lại sự bình yên. Không chỉ có thế, nơi các chị ngã xuống – Ngã ba Đồng Lộc trở thành Ngã ba huyền thoại dù Ngã ba ấy không nối với phố thị, không nối với đại dương mà nối với những Ngã ba yêu chuộng hoà bình trên thế giới. Các chị mãi mãi là 10 đóa hoa thơm, bất tử với thời gian, “Tỏa hương dâng tặng cho đời’’” (Lê Văn Nho).

Trần Dương – Trường ĐH Hà Tĩnh