Thực hiện Nghị định 64/NĐ-CP năm 1993 của Chính phủ về việc giao đất ổn định cho hộ sản xuất nông nghiệp, Bà Trương Thị Mai ở khối phố Tân Tiến, phường Thạch Linh được giao 2 thửa ruộng số 471 có diện tích 510m2 ở xứ Đồng Cháng và thửa số 335 có diện tích 70m2 ở xưa Đồng Trại. Năm 1998, UBND thị xã Hà Tĩnh (nay là TP Hà Tĩnh) đã cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho bà Mai trong đó có 2 thửa đất này. Tuy nhiên, sau đó, do hoàn cảnh gia đình gặp khó khăn, tạm thời không đủ điều kiện sản xuất nên bà Mai đã cho ông Lê Đăng Tiến cùng xóm mượn thửa ruộng số 417 để sản xuất nông nghiệp. Từ đó đến nay, ông Tiến (thay mặt bà Mai) thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ trên thửa ruộng này.

Tương tự trường hợp của bà Trương Thị Mai, ông Nguyễn Phi Quế ở xóm Tân Tiến có thửa ruộng số 544, diện tích 437m tại xứ Đồng Cháng được cấp theo Nghị định 64/NĐ-CP, năm 1998, UBND thị xã Hà Tĩnh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Sau đó, do không đủ điều kiên sản xuất nên ông Quế cho vợ chồng anh Nguyễn Tất Hợp cùng xóm mượn để sử dụng sản xuất nông nghiệp. Từ đó đến nay, thửa ruộng trên không có tranh chấp và vẫn thuộc quyền sử dụng của ông Nguyễn Phi Quế.

Năm 2010, TP Hà Tĩnh triển khai dự án xây dựng Khu đô thị Hàm Nghi, thửa đất 417 của bà Trương Thị Mai và thửa đất số 544 của ông Nguyễn Phi Quế nằm trong quy hoạch, GPMB được bồi thường, hỗ trợ – tái định cư. Thế nhưng, trong quá trình kiểm đếm, xác định nguồn gốc đất đai, UBND phường Thạch Linh đã đưa các thửa ruộng này vào diện đất tạm giao và tất nhiên, tiền bồi thường UBND phường được nhận (!).

Trả lời đơn thư khiếu nại của ông Quế, bà Mai, UBND phường Thạch Linh viện dẫn: do ông Quế, bà Mai không có nhu cầu sản xuất trên các thửa ruộng trên nên khối phố Tân Tiến đã điều chuyển sang cho các hộ khác sản xuất (anh Nguyễn Tất Hợp, Lê Đăng Tiến – P.V). Đồng thời, năm 2008, triển khai lập hồ sơ đề nghị cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nông nghiệp sau chuyển đổi ruộng đất theo Nghị quyết 01, hộ ông Quế, hộ bà Mai cũng không lập hồ sơ kê khai. Trong quá trình kiểm đếm, thực hiện các phương án đền bù các hộ ông Quế, bà Mai cũng không tham gia và liên đoàn cán bộ khối phố Tân Tiến đã xác định với UBND phường là các thửa ruộng trên đã được điều chuyển cho hộ khác sản xuất.

Thửa ruộng có nguồn gốc theo Nghị định 64 của anh Nguyễn Tất Hải bỗng dưng biến thành đất của phường Thạch Linh

Các lý do đưa ra như cách trả lời của UBND phường Thạch Linh thật là khiên cưỡng. Thứ nhất, phải khẳng định rằng các thửa đất số 417 của bà Trương Thị Mai và thửa số 544 của ông Nguyễn Phi Quế là đất cho mượn chứ không phải đất chuyển đổi theo Nghị quyết 01 vì giữa các hộ cho mượn đất và hộ nhận đất có giấy tờ thỏa thuận hẳn hoi. Điều này được anh Nguyễn Tất Hợp, Lê Đăng Tiến xác nhận. Cũng vì thế mà anh Hợp, anh Tiến không lập hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhân quyền sử dụng đất vì đây là “đất mượn”. Và đương nhiên, ông Quế, bà Mai cũng không đề nghị vì “đất đó, bìa đỏ đây có thay đổi gì đâu mà phải đề nghị đổi”. Hơn nữa, thực chất của chuyển đổi ruộng đất theo tinh thần Nghị quyết 01 là một cuộc vận động, người nông dân có ruộng tự nguyện thoả thuận đổi cho nhau để đảm bảo thuận canh có sự xác thực của cấp chính quyền chứ không phải là ý chí chủ quan của phường, khối phố. Vì vậy, khối phố Linh Tiến không thể tự nhiên lấy ruộng của người này để điều chuyển cho người khác. Mà nếu thực hiện chuyển đổi thì đất của ông Quế, bà Mai được đổi ở vị trí nào?

Đường Phan Đình Phùng kéo dài phía Tây được hình thành trên những thửa ruộng “bờ xôi, ruộng mật” của người dân Thạch Linh

Đáng nói hơn, trong công văn số 29/UBND ngày 18/4 trả lời đơn thư khiếu nại của ông Nguyễn Phi Quế do Chủ tịch UBND phường Thạch Linh Phạm Hữu Thao ký có đưa ra lý do là “liên đoàn cán bộ khối phố Tân Tiến đã xác định các thửa ruộng trên đã được điều chuyển cho hộ khác sản xuất” trong khi trước đó, bà Nguyễn Thị Tư – Khối phố trưởng Tân Tiến đã xác nhận: “Thửa ruộng của ông Nguyễn phi Quế trình bày trong đơn là đúng sự thật, đề nghị UBND phường xem xét, giải quyết”.

Ông Trần Ngọc Thơ – Phó Chủ tịch Hội đồng Bồi thưỡng, hỗ trợ GPMB – TĐC dự án Khu đô thị Hàm Nghi cho rằng: “Trong GPMB phải tuân thủ nguyên tắc tuyệt đối bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người bị thu hồi đất, đặc biệt đối với nông dân, đất nông nghiệp – tư liệu sản xuất chính bị thu hồi thì họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Tôi không đồng tình với các văn bản trả lời đơn thư của UBND phường Thạch Linh đối với 2 trường hợp nêu trên. Theo tôi, chính quyền phường Thạch Linh phải xem xét lại cụ thể, phải đặt quyền lợi của người dân lên trên hết.

Làm việc với chúng tôi, Chủ tịch UBND phường Thạch Linh Phạm Hữu Thao và cán bộ Địa chính phường Nguyễn Văn Bá đều bảo lưu quan điểm giải quyết của địa phương. Việc chưa thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dẫn đến 1 thửa đất có 2 hình thức, 2 đối tượng sử dụng là do sơ suất trong quá trình quản lý đất đai của phường (!?).

Cũng trong khối phố Tân Tiến, anh Nguyễn Tất Hải có thửa ruộng số 264 được cấp theo Nghị định 64 thể hiện trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 1998. Năm 2001, thực hiện chuyển đổi ruộng đất theo Nghị quyết 01, anh Hải đã đổi thửa ruộng này cho anh Nguyễn Tất Hồng để nhận về 2 thửa số 504 và 505. Sau đó, 2 gia đình liên tục sản xuất, thực hiện nghĩa vụ trên các thửa đất đã được chuyển đổi này và anh Nguyễn Tất Hồng đã được UBND TP Hà Tĩnh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Riêng anh Nguyễn Tất Hải, 2 thửa 504, 505 chỉ mới được được cấp trích lục bản đồ (theo bản đồ mới, gộp lại thành thửa số 116) nhưng không hiểu sao vẫn chưa được cấp “bìa đỏ” mặc dù nguồn gốc đất đai, việc chuyển đổi của 2 gia đình đã được ông Nguyễn Tất Lương – Khối phố trưởng Tân Tiến nhiệm kỳ 2001 – 2003 và bà Nguyễn Thị Tư – Khối phố trưởng hiện nay xác nhận. Năm 2010, thửa ruộng này nằm trong quy hoạch khu đô thị Hàm Nghi, UBND phường Thạch Linh đã có văn bản số 06 ngày 26/1/2011 khẳng định: thửa số 116 là đất tạm giao, không đưa vào đất giao lâu dài cho hộ gia đình được vì tổng diện tích đất của anh Hải được cấp theo Nghị định 64 so với diện tích sau chuyển đổi theo Nghị quyết 01… thừa(?!).

Với cách xác nhận nguồn gốc đất đai theo kiểu đất có bìa đỏ mà không thể hiện trong sổ theo dõi chuyển đổi theo Nghị quyết 01, không được cấp theo Nghị định 64 trở thành đất tạm giao; đất có bìa đỏ cho người khác mượn và đất cấp theo Nghị định 64, chuyển đổi theo 01 nhưng chưa được cấp bìa đỏ cũng trở thành đất tạm giao thì chắc rằng trên địa bàn phường Thạch Linh, quỹ đất dự phòng này sẽ rất lớn. Theo một số người dân: “Khi đền bù GPMB mới biết đất Ủy ban nhiều đến mức nào”(!). Trong quyết định thu hồi đất số 275 ngày 26/1/2010 của UBND TP Hà Tình, đất tạm giao (do UBND phường Thạch Linh quản lý) là 33.502m2, đất giao ổn định lâu dài của các hộ gia đình là 154.640m2. Một điều dễ nhận thấy là trên thực tế ở nhiều địa phương, đất dự phòng tạm giao chủ yếu nằm ở các vùng sâu, xa thì ở Thạch Linh lại xen rất nhiều ở những thửa ruộng “bờ xôi, ruộng mật”. Chỉ dích dắc trong việc kê khai, chuyển đổi là dễ dàng biến đất của người nông dân thành đất tạm giao.

Theo quyết định phê duyệt kinh phí dự toán bồi thường số 278 ngày 26/1/2011 của UBND tỉnh, tổng mức UBND phường Thạch Linh được nhận bồi thường (bằng 70% giá đất nông nghiệp bồi thường cho hộ gia đình) là gần 950 triệu đồng (so với hơn 7 tỷ đồng tiền bồi thường của 81 hộ dân bị thu hồi đất). Người dân đặt câu hỏi, phải chăng vì số tiền bồi thường này mà UBND phường đã “bằng mọi cách biến đất của nông dân thành đất của phường?”.

Kỳ 3: Thu hồi tiền bồi thường sai theo kiểu “xiết nợ”

Thăng Long

Báo Hà Tĩnh