Sử sách ghi lại: Năm xưa vua Lý Thái Tổ cử các Thái tử vào trấn giữ bờ cõi giang sơn từ nam Thanh Hoá, Nghệ An và Hà Tĩnh (thuộc phủ Nghệ An) đến đất Hương Khê lập căn cứ địa, xây thành đắp luỹ tại Khe Táy, nay thuộc xã Lộc Yên, huyện Hương Khê. Các chiến tích còn ghi lại gồm bờ thành luỹ dài gần 200m. Tương truyền tại đây quân sĩ vừa củng cố lực lượng, vừa phòng thủ đánh giặc từ đất Chiêm thành lấn ra, nhằm bảo vệ vùng biên ải nước ta giáp ranh Ai Lao.

Bờ thành luỹ tương truyền có từ thời Lý

Sau khi các Thái tử qua đời, nhân dân nơi đây đã lập đền thờ để ghi nhớ công lao, lấy tên đền thờ là Tam Toà Dực Thánh. Qua các bài vị, văn cúng còn được lưu giữ thì đền được xây vào khoảng những năm 1070 – 1075.

Vị Thần chủ được thờ tại ngôi đền là Uy Minh vương Lý Nhật Quang, con trai thứ 8 của Vua Lý Thái Tổ. Ngoài ra có hai vị tùy tướng cũng được thờ tại đây là Đông Chính và Dực Thánh.

Đền tọa lạc tại nơi hội tụ của hai con sông là sông Rào Nai và sông Ngàn Sâu. Phía sau đền có những cây cổ thụ hai ba người ôm không xuể, trên ngọn cây có những khối u lạ thường, lại có cả những cây gỗ quý như gỗ mun, gỗ trắc.


Trải qua nhiều biến cố của lịch sử, đền đã bị mất mát, hư hỏng nhiều, hiện chỉ còn các cột nanh và mặt bằng của khu đền là còn nguyên vẹn. Sau khi phát hiện ngôi đền cổ, chính quyền, nhân dân xã Lộc Yên cùng các nhà hảo tâm đã đóng góp xây dựng lại ngôi đền 8 mái trên nền đất cũ. Hiện ngôi đền mới mới đang trong giai đoạn hoàn thiện song vào các dịp lễ tết, nhân dân xa gần đã đổ về dâng hương, vãn cảnh rất đông.

Minh Chiến – Duy Thảo

Dân Trí