Ngân hàng tăng lãi suất huy động để ổn định tỷ giá và cân đối nguồn vốn. (Ảnh: Vietnam+)

Sau một thời gian dài duy trì ở mức thấp, mặt bằng lãi suất huy động trên thị trường ngân hàng đã bất ngờ tăng trở lại, cho thấy cuộc đua hút vốn đang nóng lên vào những tháng cuối năm. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, mức điều chỉnh hiện tại vẫn nằm trong biên độ kiểm soát và chưa đủ để tạo nên một chu kỳ đảo chiều lãi suất như giai đoạn căng thẳng trước đây.

Vì sao lãi suất huy động tăng trở lại?

Ghi nhận trong tháng 11 cho thấy có 13 ngân hàng điều chỉnh tăng lãi suất huy động từ 0,2% đến 0,5%/năm. Nhóm này bao gồm nhiều ngân hàng thương mại cổ phần như BVBank, ABBank, Techcombank, BaoViet Bank, PVComBank, LPBank, Sacombank, VPBank, MB, HDBank, GPBank, KienlongBank và MBV.

Đáng chú ý, mức lãi suất cao nhất trên thị trường hiện thuộc về PVcomBank, với 9%/năm cho kỳ hạn 12-13 tháng khi gửi tại quầy, áp dụng cho khách hàng có số dư tối thiểu 2.000 tỷ đồng.

Theo sau là HDBank với mức 8,1%/năm cho kỳ hạn 13 tháng và 7,7%/năm cho kỳ hạn 12 tháng cho các khoản tiền gửi từ 500 tỷ đồng trở lên. Trong khi đó, Vikki Bank công bố mức 7,5%/năm cho các khoản gửi từ 13 tháng trở lên, yêu cầu số dư tối thiểu 999 tỷ đồng.

Mặt bằng chung tại các ngân hàng thương mại cổ phần cho thấy lãi suất kỳ hạn dài trên 6%/năm vẫn xuất hiện nhưng chủ yếu đi kèm điều kiện tiền gửi lớn. Ngược lại, lãi suất ở nhóm kỳ hạn ngắn tiếp tục neo ở mức thấp, khi kỳ hạn 1 tháng chỉ dao động 1,6%-4,2%/năm; kỳ hạn 3 tháng khoảng 1,9%-4,4%/năm; và kỳ hạn 6 tháng từ 2,9%-5,3%/năm.

Trong khi đó, nhóm ngân hàng thương mại Nhà nước như Agribank, BIDV, Vietcombank và VietinBank vẫn duy trì mức lãi suất thấp nhất hệ thống, gần như không biến động trong suốt thời gian qua. Mức cao nhất tại các ngân hàng này chỉ 4,8%/năm, trong khi mức thấp nhất là 1,6%/năm.

Lý giải xu hướng tăng lãi suất huy động, ông Phạm Như Ánh, Tổng Giám đốc MB, cho rằng có hai yếu tố cốt lõi tác động đến diễn biến này. Yếu tố trực tiếp và rõ nét nhất là áp lực tỷ giá đang tăng mạnh, khi USD/VND tiến sát biên độ mục tiêu điều hành của Ngân hàng Nhà nước. Khi mục tiêu tăng 3%-5% cho cả năm gần như không còn dư địa, việc điều chỉnh lãi suất huy động theo hướng nhích lên trở thành lựa chọn phù hợp để giảm động cơ nắm giữ ngoại tệ, từ đó góp phần ổn định giá trị đồng Việt Nam trong bối cảnh thị trường quốc tế nhiều biến động.

Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ quốc tế tiếp tục là yếu tố gây sức ép lên mặt bằng lãi suất trong nước. Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) duy trì lãi suất USD quanh 3,75%-4% khiến dòng vốn quốc tế ưu tiên quay về các thị trường có mức sinh lời cao hơn. Điều này làm giảm khả năng thu hút vốn vào các nền kinh tế mới nổi, trong đó có Việt Nam, đồng thời thu hẹp đáng kể dư địa duy trì lãi suất thấp trong nước.

Diễn biến mang tính chu kỳ nhưng phản ánh áp lực rõ rệt từ thị trường ngoại hối. (Ảnh: Vietnam+)

Theo ông Ánh, trong bối cảnh dòng tiền toàn cầu chưa có dấu hiệu quay trở lại mạnh mẽ, chính sách điều hành của Việt Nam buộc phải linh hoạt hơn để cân bằng giữa hai mục tiêu quan trọng là ổn định tỷ giá và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Áp lực từ nhiều phía

Mặc dù lãi suất huy động có dấu hiệu tăng nhẹ, ông Ánh cho rằng lãi suất cho vay, đặc biệt là các lĩnh vực phục vụ sản xuất và xuất nhập khẩu, vẫn duy trì ở mức cạnh tranh. Hiện mức phổ biến 4,5%-5,5%/năm thấp hơn đáng kể so với mức khoảng 7,5% tại Mỹ. Đây tiếp tục là lợi thế giúp doanh nghiệp Việt Nam duy trì chi phí vốn hợp lý trong bối cảnh nhiều ngành đang đẩy mạnh mở rộng hoạt động, đồng thời tạo môi trường thuận lợi thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.

Nhận định về xu hướng tăng lãi suất huy động thời điểm cuối năm, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng đây là diễn biến mang tính chu kỳ và phù hợp với nhu cầu thị trường. Theo ông, giai đoạn cuối năm là thời điểm nhu cầu vốn tăng mạnh, khiến các ngân hàng phải đẩy mạnh huy động nguồn vốn đầu vào để đáp ứng nhu cầu cho vay, và điều này phản ánh tự nhiên theo cung - cầu vốn chứ không phải dấu hiệu bất thường.

Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Thế Anh, Trưởng khoa Kinh tế học, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, cho rằng việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp như thời gian qua sẽ ngày càng khó khăn hơn trong bối cảnh lãi suất toàn cầu vẫn ở mức cao. Lãi suất trái phiếu Chính phủ Mỹ và lãi suất liên ngân hàng quốc tế chưa có dấu hiệu giảm đáng kể, trong khi tỷ giá USD/VND đang chịu áp lực tăng.

Bên cạnh đó, dù lạm phát bình quân 9 tháng chỉ ở mức 3,27%, nhưng giá cả nhiều nhóm hàng hóa và dịch vụ thiết yếu vẫn gia tăng, tạo sức ép đáng kể đối với đời sống người thu nhập thấp và làm giảm dư địa duy trì lãi suất thấp quá lâu.

Mặc dù lãi suất huy động có dấu hiệu tăng nhẹ, các chuyên gia cho rằng lãi suất cho vay, đặc biệt là các lĩnh vực phục vụ sản xuất và xuất nhập khẩu, vẫn duy trì ở mức cạnh tranh. (Ảnh: Vietnam+)

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Phạm Thế Anh cũng nhấn mạnh rằng việc tỷ giá tăng cao có thể tác động ngược trở lại lên lạm phát, trong khi giá bất động sản tại Việt Nam đang tăng nhanh khiến việc giữ lãi suất thấp kéo dài không còn phù hợp. Theo ông, xu hướng tăng lãi suất hiện nay là hợp lý và cần được điều chỉnh theo hướng kiểm soát, nhằm hạn chế dòng vốn đổ vào các lĩnh vực đầu cơ tài sản và tạo điều kiện ổn định kinh tế vĩ mô trong trung và dài hạn.

Song song với các yếu tố vĩ mô, sức ép từ nội tại hệ thống ngân hàng cũng là nguyên nhân quan trọng thúc đẩy xu hướng tăng lãi suất huy động. Báo cáo của một số công ty chứng khoán chỉ ra rằng tín dụng đã tăng 15,09% so với cuối năm trước và tăng tới 20,66% so với cùng kỳ, mức cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng huy động chỉ đạt 9,7%, tạo ra khoảng cách lớn giữa nguồn vốn và nhu cầu cho vay, buộc nhiều ngân hàng phải nâng lãi suất để đảm bảo thanh khoản.

Triển vọng thời gian tới, theo phân tích của Công ty Chứng khoán Vietcombank, dư địa giảm lãi suất gần như không còn khi tín dụng được dự báo có thể bứt tốc mạnh vào cuối năm, đặc biệt sau khi Ngân hàng Nhà nước nới chỉ tiêu cho nhiều ngân hàng thương mại. Áp lực tỷ giá tiếp tục hiện hữu, trong khi thị trường bất động sản và tài sản tài chính tăng nóng đã tạo thêm nhu cầu tín dụng lớn, đồng thời buộc ngân hàng phải điều chỉnh lãi suất huy động lên mức hợp lý nhằm kiểm soát dòng vốn và đảm bảo an toàn hệ thống.

Việc nhiều ngân hàng đồng loạt tăng lãi suất trong thời gian gần đây vì thế cho thấy cuộc đua huy động vốn đã trở lại mạnh mẽ trong quý 4/2025, nhất là ở nhóm ngân hàng thương mại cổ phần vốn có mức tăng trưởng tín dụng cao. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục duy trì trong những tháng đầu năm tới, khi nhu cầu vốn phục vụ sản xuất - kinh doanh vẫn ở mức cao và áp lực từ tỷ giá cùng môi trường lãi suất quốc tế chưa có dấu hiệu giảm./.

Tác giả: Thúy Hà

Nguồn tin: vietnamplus.vn