Khổ“Anh Nhỏ là người rất chịu khó. Ở với mẹ vợ khó tính, nhiều khi bà nói khó nghe nhưng anh ấy vẫn im lặng. Anh ấy thường hay dặn tui: Quan trọng là hai đứa thương nhau. Có gì đừng nói lại với mẹ, các bà thường hay nhiều chuyện…”, bà Trần Thị Luận nhớ lại.Có thời điểm, hai vợ chồng bà Luận chụm cái lều ở riêng. Gia sản chỉ có một chiếc giường gỗ cũ, mấy cái bát ăn cơm và một chiếc tô đựng canh. Cuộc sống khó khăn hơn khi lần lượt 6 đứa con ra đời. Thương vợ con, ông Nhỏ tất tả khắp nơi, có bánh xà phòng cũng phải cất để đưa về cho vợ giặt tã lót và quần áo cho con…Ông Nhỏ nghỉ hưu năm 1977 với đồng lương ít ỏi. Đây cũng là thời điểm đất nước rất khó khăn nên với 13kg gạo mỗi tháng, cả gia đình ông luôn sống trong cảnh chạy ăn từng bữa.Bà Luận kể: “Cơm đứt bữa, chủ yếu là khoai sắn. Sức khoẻ của ông ấy ngày càng giảm sút. Đặc biệt là cuối những năm 1980, bệnh sỏi thận của ông ấy tái phát. Gia đình đưa ông ấy đi viện và mổ được hòn sỏi to như củ gừng. Cũng từ đó sức khỏe của ông Nhỏ khá hơn. Khoẻ ra, ông ấy lại lên đường đi phá bom…”.”Nơi nào có bom mà người ta nhờ là ông ấy đi chứ không nề hà chi cả. Ông ấy bảo, làm nghề này thì phải chấp nhận. Ruộng vườn người ta có bom thì mới nhờ, mình không giúp người ta rà thì ai dám làm ruộng nữa…”, bà Luận nói.Bà Luận tiếp lời: “Không chỉ Hà Tĩnh, Nghệ An gọi ông ấy đi mà Quảng Bình, Quảng Trị ông ấy cũng vào. Tui nhớ thời gian ở Quảng Bình, tranh thủ những lúc không phá bom, ông ấy đi cuốc cỏ rẫy thuê. Được ít tiền, ông mua sắn gửi về cho mẹ con tui ở ngoài này ăn”. Tự truy điệu chính mìnhCứ mỗi lần trước khi đi phá bom, ông Nhỏ và đồng đội thường làm một lễ nhỏ tự truy điệu chính mình. Gọi là lễ truy điệu sống nhưng đơn giản chỉ là thắp nén hương, treo cờ lên để coi như chấp nhận cái chết…Hết lần này rồi đến lần khác, hơn 1.900 quả bom được ông Nhỏ và đồng đội phá thành công. Chiến tranh lùi xa, ông Nhỏ lại tiếp tục công việc của mình. Và rồi, chính ông cũng không thoát khỏi lời nguyền “sinh nghề tử nghiệp”.Bà Luận xúc động nhớ lại: “Năm 1990, tui đang ở nhà thì hay tin ông ấy mất ở Quảng Trị. Sau này tui nghe người ta nói, đó là quả bom to bằng cái chum, vỏ trắng. Đây là loại bom ông ấy chưa từng mở bao giờ. Ông ấy bảo với mọi người sẽ nghiên cứu để mở bằng được. Nhưng…”.
Biên bản của UBND thị trấn Lao Bảo xác nhận: “Vào năm 1990, nhân dân ở bản Ka Tăng, xã Tân Phước (nay là thị trấn Lao Bảo) huyện Hương Hóa, tỉnh Quảng Trị tổ chức khai hoang giải phóng mặt bằng để sản xuất. Do nằm ở vùng trước đây xảy ra chiến tranh ác liệt, vì vậy, bom đạn còn lại sau chiến tranh rất nhiều, nhân dân ở bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo đã gặp nhiều khó khăn.
Trong lúc này được biết, ông Vương Đình Nhỏ, nguyên là dũng sĩ phá bom ở Ngã ba Đồng Lộc, quê quán tại xã Kỳ Thịnh, Kỳ Anh (Hà Tĩnh) là người hiểu biết nhiều về bom, nhân dân bản Ka Tăng đã đến nơi ở của ông và nhờ ông Vương Đình Nhỏ vào cùng với cán bộ và dân quân trong bản tháo gỡ một số quả bom giúp dân giải phóng diện tích để sản xuất.
Không may vào ngày 26/1/1990, trong lúc đang tháo gỡ thì một quả bom phát nổ làm cho ông Vương Đình Nhỏ cùng 2 ông Hồ Mường – đại úy Đồn Biên phòng về hưu và ông Hồ Ka Dền – tiểu đội trưởng dân quân chết tại chỗ. Thi hài không còn nguyên vẹn, nhân dân ở bản đã lượm lặt và chôn cất”.Nay, vườn nhà bà Luận ở Đồng Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) đã có thêm một nấm mồ tượng trưng xây ngay ngắn bên cạnh khu nhà đã xuống cấp. Trong gian giữa nhà có bàn thờ và một chiếc tủ kính đơn sơ bày biện các bài báo viết về chiến công và sự hi sinh của ông Nhỏ đối với cách mạng.Hằng ngày, dòng người vẫn về Ngã ba Đồng Lộc, túi bom một thuở trong giai đoạn chiến tranh để thắp nhang tưởng nhớ 10 cô gái thanh niên xung phong và các anh hùng, liệt sĩ đã anh dũng ngã xuống vì Tổ quốc. Ngôi nhà của bà Luận, nơi có mộ anh hùng Vương Đình Nhỏ nằm khuất ở xóm Trường Thành… Trọng An
Bee
