Nhận thấy tầm quan trọng của CNV trong công tác phòng, chống tội phạm ma túy, từ thập niên 80 của thế kỷ trước, ngành Hải quan đã bố trí CNV tại một số Cục Hải quan tỉnh, thành phố trọng điểm, có diễn biến phức tạp về hoạt động buôn bán, vận chuyển ma túy qua biên giới. Việc sử dụng CNV làm công cụ nghiệp vụ trong kiểm tra, tuần tra kiểm soát của lực lượng Hải quan cho đến nay cơ bản đã có tác dụng răn đen, phòng ngừa các đối tượng buôn bán, vận chuyển ma túy qua biên giới. Cùng với đó, lực lượng này cũng góp phần tham gia phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn phát hiện, bắt giữ một số vụ buôn bán, vận chuyển trái phép ma túy.

Điển hình, ngày 28-4-2014, trong lúc đang kiểm tra, rà soát tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh, Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy (Cục Hải quan Hà Tĩnh) phối hợp với Phòng PC47 (Công an Hà Tĩnh) và Công an huyện Hương Sơn bắt khẩn cấp 2 đối tượng là Nguyễn An Pha (sinh năm 1979, trú tại huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh) và Trương Viết Hùng (sinh năm 1971, trú tại Khối 1, phường Bắc Hồng , Thị xã Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh) sử dụng trái phép ma túy. Mở rộng điều tra, lực lượng chức năng đã dùng CNV của Chi cục Hải quan cửa khẩu Cầu Treo (Cục Hải quan Hà Tĩnh) tiến hành khám xét nhà ở của đối tượng Nguyễn Hồng Kỳ (sinh năm 1971, trú tại huyện Hương Sơn) , thu giữ 12 gói nhỏ chứa chất bột mày trắng dạng nén, 1 gói chứa chất nhựa màu đen. Theo kết quả trưng cầu giám định, xác định tang vật là 1,154 gam heroin và 0,57 gam thuốc phiện.

Lãnh đạo Trung tâm huấn luyện CNV-Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết, trong công tác huấn luyện CNV, bộ máy tổ chức hiện còn yếu. Trung tâm hiện có 22 CBCC, chủ yếu là nhân viên hợp đồng, do vậy khi làm thủ tục nâng ngạch kiểm tra viên là không đủ điều kiện. Hạn chế lớn nhất là khi lực lượng này tiến hành các cuộc kiểm tra tại các đơn vị hải quan địa phương phải có cán bộ Hải quan đi theo.  Bên cạnh đó, các lực lượng như Biên phòng, Công an khi tham gia giảng dạy cho CNV và huấn luyện viên lại có giáo trình khác nhau, không phù hợp với đặc thù công việc của lực lượng Hải quan. Đơn cử như thiếu giáo trình về sử dụng CNV trong quá trình kiểm tra hàng hóa XNK; phương tiện, hành khách XNC.

Tăng cường sở dụng chó nghiệp vụ trong kiểm tra, giám sát hàng hóa XNK. Ảnh: H.Nụ

Hiện toàn Ngành có 109 CNV được phân bổ cho 38 chi cục Hải quan thuộc 22 cục Hải quan tỉnh, thành phố trên địa bàn biên giới trọng điểm. Hàng ngày công tác huấn luyện phải sử dụng mẫu các chất ma túy để ôn luyện, củng cố và nâng cao năng lực CNV. Mẫu tập là yếu tố then chốt, quyết định chất lượng huấn luyện. Tuy nhiên hiện nay Viện Khoa học hình sự – Bộ Công an mới chỉ sản xuất và cung cấp cho cơ quan Hải quan mẫu nguồn hơi các chất ma túy (khăn bông tẩm hơi) là heroin, methamphetamin, cần sa và thuốc phiện. Việc không sử dụng mẫu các chất ma túy thu giữ từ các vụ án, chỉ huấn luyện với mẫu nguồn hơi ma túy là không sát với thực tế, hạn chế năng lực làm việc của CNV. Qua khảo sát kinh nghiệm thực tế, lực lượng Cảnh sát và Hải quan các nước đều sử dụng mẫu các chất ma túy được thu giữ từ các vụ án vào công tác huấn luyện CNV. Để nâng cao hiệu quả huấn luyện, sử dụng CNV, Bộ Tài chính đã gửi văn bản đề nghị Bộ Công an chỉ đạo Viện Khoa học hình sự sản xuất, cung cấp mẫu chất ma túy là vật chứng thu giữ từ các vụ án cho ngành Hải quan để phục vụ công tác huấn luyện CNV.

Để phát huy hiệu quả của CNV, Trung tâm huấn luyện CNV nhận thấy, việc bố trí sử dụng CNV tại các đội kiểm tra hàng hóa tại các chi cục Hải quan cửa khẩu là hoàn toàn phù hợp. Tại các đội này, CNV mới có cơ hội sử dụng thường xuyên, có tác dụng răn đe phòng ngừa, cũng như hoạt động trên địa bàn hải quan đúng với chức năng nhiệm vụ. Bên cạnh đó, qua kiểm tra thực tế hàng hóa sẽ nâng cao hiệu quả phát hiện ma túy. Là một đơn vị đạo tào, Trung tâm huấn luyện CNV hiện đang xây dựng giáo trình; đưa giáo trình đào tạo, huấn luyện CNV vào thực tế công việc quản lý hải quan; bồi dưỡng, lực lượng huấn luyên viên, bác sỹ thú ý kiêm nhiệm cán bộ hướng dẫn nghiệp vụ. Cùng với đó, Trung tâm cũng tăng cường công tác kiểm tra, hướng dẫn tại các đơn vị Hải quan địa phương nhằm đánh giá đúng năng lực CNV và huấn luyện viên.