Sau sự cố tháng 5…

Chúng tôi có mặt ở Cục Hải quan Hà Tĩnh vào một buổi sáng đẹp trời giữa tháng 7. Trong một phòng họp trên tầng 2 của trụ sở Cục Hải quan Hà Tĩnh, các cán bộ Hải quan Hà Tĩnh đang làm việc với một số người nước ngoài. Hỏi ra mới hay, những người nước ngoài đó chính là đại diện của Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, chủ đầu tư dự án Formosa với số vốn đầu tư gần 10 tỉ USD tại khu kinh tế (KKT) Vũng Áng.

Tiếp chuyện với chúng tôi, ông Lê Văn Hạnh, Phó trưởng Phòng Nghiệp vụ, Cục Hải quan Hà Tĩnh cho biết: Chúng tôi đang làm việc với các đại diện của Formosa về việc tạo điều kiện cho DN đăng kí danh mục miễn thuế để thông quan hàng hóa. Đây là công việc được chúng tôi triển khai suốt từ ngày 14-5 đến giờ.

Tính đến nay, Cục Hải quan Hà Tĩnh đã làm việc với Formosa 14 cuộc. Sáng nay chúng tôi cũng có bố trí cán bộ làm việc với DN về công tác đăng kí danh mục miễn thuế. Từ 14-5 đã đăng kí 4 danh mục cho 4 hạng mục của nhà máy. Việc đăng kí danh mục khó khăn vì DN Đài Loan sử dụng tiếng Việt chưa thạo, ngoài ra công tác khai báo, đăng kí phải áp mã hàng hóa HS, do đó khó khăn cho DN và Hải quan trong quá trình thực hiện. Chúng tôi đã bố trí cán bộ trực tiếp cùng DN đăng kí nhanh những danh mục này để họ đẩy nhanh tiến độ giải phóng hàng.

Ông Lê Văn Hạnh cho biết thêm: Sau sự kiện ngày 14-5, Cục Hải quan Hà Tĩnh đã chỉ đạo các đơn vị trực thuộc hỗ trợ DN theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, UBND tỉnh. Ngày 22-5, Cục Hải quan Hà Tĩnh đã thành lập Ban chỉ đạo gồm Cục trưởng làm trưởng ban, tổ chức giải quyết nhanh chóng hỗ trợ DN, giải phóng hàng nhanh cho DN, xử lí các vướng mắc của DN. Trong thời gian này, số lượng tàu bốc dỡ thiết bị của DN nhiều, lên đến 11 tàu. Chúng tôi đã cùng DN giải phóng được hết số tàu hàng này. Hiện nay ở Vũng Áng không xảy ra tình trạng ách tắc, tồn đọng hàng hóa.

Thức cùng DN

Rời trụ sở Cục Hải quan Hà Tĩnh, chúng tôi tìm đến khu vực dự án Formosa Hà Tĩnh. Trên “đại công trường” của dự án này, xe tải, xe ben, người lao động tấp nập thi công các hạng mục công trình còn dang dở. Không khí làm việc hết sức khẩn trương, hối hả.

Ông Nguyễn Bá Trung, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng chia sẻ: Từ đầu tháng 6 đến nay, mọi hoạt động trên công trường dự án Formosa đã diễn ra bình thường. Khi vụ việc xảy ra vào ngày 14-5, Chi cục đã báo cáo lãnh đạo Cục, đồng thời trực tiếp liên hệ với Phòng XNC của Formosa để nắm tình hình. Vào ngày 19-5, có 4 tàu Trung Quốc vào cảng Vũng Áng chuyển lao động về nước, tôi trực tiếp về báo cáo lãnh đạo Cục bổ sung thêm 8 đồng chí vào cùng Chi cục gác 24/24h, giám sát ngay tại cầu cảng, làm thủ tục cho họ. Trong vòng từ 11h đến 17h, đã làm thủ tục cho 4 tàu với khoảng 3.500 công nhân Trung Quốc về nước.

Ngay khi sự việc xảy ra, có 11 tàu hàng của Formosa bị ách tắc trong 1-2 ngày. Cảng Vũng Áng chỉ có 2 cầu cảng, mỗi lần chỉ tiếp nhận được 1-2 tàu. Với hàng hóa thiết bị trên tàu, thường nhanh nhất phải mất 3 ngày mới bốc xong 1 tàu, chưa nói đến có tàu phải bốc dỡ hàng tuần.

Nhưng trong 11 tàu hàng ấy, các lực lượng đã hỗ trợ tối đa 24/24h để Formosa bốc dỡ chưa đầy 1 tháng là xong. Ngoài ra, ngày 23-5 chúng tôi triển khai VNACCS/VCIS nên có một số vướng mắc khi thông quan hàng hóa cho Formosa, đó là việc xác nhận hoàn thành nghĩa vụ thuế với Hải quan.

Bình thường họ nộp tiền khi nào thì trên hệ thống sẽ có thông báo của Kho bạc Nhà nước về, khi đó hàng hóa mới được thông quan. Nhưng nếu chờ được thông báo đó phải mất 2-3 ngày. Trong lúc áp lực thế, trên cơ sở bản photo giấy nộp tiền vào ngân hàng, chúng tôi đã cầm giấy photo đó qua ngân hàng xác minh, thực hiện ngay cho họ để thông quan.

Giải thích rõ hơn cho chúng tôi hiểu, ông Lý Trọng Ngọc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng nói thêm: Trong khi triển khai VNACCS/VCIS có 1 bước trong khâu nghiệp vụ là bước hoàn thành nghĩa vụ thuế. Làm xong bước này thì tờ khai mới in được, nếu không sẽ không in được tờ khai.

DN bảo đã nộp rồi nhưng Kho bạc Nhà nước chưa truyền về hệ thống nên chúng tôi phải phối hợp với ngân hàng, cầm bản photo phối hợp với ngân hàng xác minh chứng từ nộp tiền đó để xác nhận hoàn thành nghĩa vụ thuế với DN, giúp DN thông quan hàng hóa. Về nguyên tắc không chấp nhận bản photo, phải dùng bản chính, song trong điều kiện khi đó, đó là cách để giúp đỡ DN.

Các hạng mục xây dựng đang dần hoàn thiện của Formosa. Ảnh: L.B

Không ảnh hưởng đến số thu về lâu dài

Trở lại Cục Hải quan Hà Tĩnh, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với ông Đinh Văn Hòa, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Tĩnh. Ông Đinh Văn Hòa cho biết: Thực hiện Thông báo 207/TB-VPCP ngày 20-5-2014 của Văn phòng Chính phủ, văn bản chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hà Tĩnh, trong thời gian qua Cục Hải quan tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ DN bị thiệt hại, tạo điều kiện cho các DN đầu tư vào KKT Vũng Áng sớm trở lại hoạt động bình thường.

Ngay từ ngày đầu xảy ra vụ việc, Cục đã cử 1 đồng chí Phó Cục trưởng vào chỉ đạo trực tiếp tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng, đồng thời tăng cường thêm cho Chi cục đủ biên chế để đảm bảo công tác quản lí Nhà nước về Hải quan trên địa bàn, cũng như đảm bảo công tác hỗ trợ, giải quyết vướng mắc cho các DN đóng trên địa bàn KKT Vũng Áng.

Đồng thời Cục đã thành lập tổ giúp việc trực tiếp xuống làm việc với Chi cục cũng như các đơn vị, DN đóng trên địa bàn KKT có thiệt hại sau sự cố ấy để xác định mức độ thiệt hại, có những giải pháp, kiến nghị, hướng giúp DN sớm ổn định trở lại. Tính đến hiện tại mọi hoạt động XNK, đầu tư trên địa bàn KKT Vũng Áng đã trở lại bình thường.

Ông Đinh Văn Hòa cho biết: Sau vụ việc ngày 14-5, Formosa có gửi cho Cục Hải quan tỉnh Hà Tĩnh cũng như cơ quan chức năng 9 kiến nghị. Qua xem xét, Cục đã trả lời đầy đủ các kiến nghị của Formosa, trong đó những kiến nghị thuộc thẩm quyền của Cục, chúng tôi đã giải quyết, những vấn đề nào vượt thẩm quyền thì Cục đã báo cáo Tổng cục và Bộ Tài chính để có hướng chỉ đạo.

Cục Hải quan Hà Tĩnh rất quan tâm đến dự án của công ty này nên thường xuyên chỉ đạo Phòng Nghiệp vụ, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Vũng Áng thường xuyên quan tâm, tập trung nghiên cứu xem xét, đồng thời dự tính được những hoạt động đầu tư, XNK của công ty Formosa để từ đó phát hiện và xử lí kịp thời các vướng mắc, tạo điều kiện cho công ty đầu tư phát triển.

“Nhìn chung, hoạt động của Formosa trong 2-3 năm trở lại đây đã đóng góp cho Cục Hải quan Hà Tĩnh số thu ngân sách rất lớn. Dự đoán thời gian tới theo kế hoạch triển khai xây dựng dự án, chúng tôi tin tưởng với sự tích cực nhiệt tình quan tâm sâu sát của các cơ quan chức năng và của công ty, công ty sẽ thực hiện dự án đúng tiến độ. Mức độ ảnh hưởng đến số thu của Cục do sự kiện ngày 14-5 chắc chắn có, nhưng xét tổng thể thời gian lâu dài không ảnh hưởng gì đến số thu của Cục Hải quan Hà Tĩnh” – ông Đinh Văn Hòa đánh giá.