Men theo con đường sỏi đá, chúng tôi tìm đến thôn Sơn Phú trong buổi chiều nắng gắt đầu hạ. Cái nắng đầu mùa quả làm người ta khó chịu. Một khung cảnh u buồn, không ai nói với nhau một câu nào, bởi chúng tôi biết rất nhiều gia đình nơi đây có người thân đang bị ung thư. Có người bị giai đoạn cuối, có người mới phát hiện bệnh và cũng đã có rất nhiều gia đình có người thân đã mất vì căn bệnh quái ác này.

Xót xa một trường hợp bị ung thư tại thôn Sơn Phú

Anh Bí thư thôn Sơn Phú dẫn chúng tôi đi một vòng quanh xóm với 592 nhân khẩu. Trong đó, gần một nửa là những gia đình có người thân bị mắc bệnh ung thư. Ông Phan Trọng Hồng (54 tuổi), giọng nói yếu ớt vì căn bệnh ung thư phổi hành hạ, nắm lấy bàn tay chúng tôi, hai hàng nước mắt ngấn lệ: “Gia đình phát hiện tôi bị bệnh hơn 1 năm, để chữa trị cho tôi, bao nhiêu thứ đáng giá đã phải lần lượt bán đi nhưng mọi thứ vẫn không tốt hơn. Tôi chỉ thương vợ và các con, tôi đi rồi không biết họ có bị như tôi không”.

Đồng cảnh ngộ, bà Phan Thị Đào (55 tuổi) ngấn hai hàng lệ chia sẻ: “Từ ngày biết mình bị ung thư đại tràng, tôi buồn lắm, nhiều lúc muốn chết đi nhưng vì chồng và các con luôn động viên, chăm sóc tôi cũng nguôi ngoai phần nào. Cũng vì thương tôi, để có tiền đưa tôi ra Hà Nội trị liệu mà chồng tôi đã phải đi hết chỗ này chỗ kia để vay mượn, cuối cùng cùng đành phải “nuốt nước mắt” bán mảnh vườn. Tôi biết mình không cố được bao lâu nữa. Nhưng trước lúc nhắm mắt tôi chi mong được nhìn thấy con trai lấy vợ, được bồng đứa cháu trên tay là tôi mãn nguyện lắm rồi!”.

Cách nhà bà Đào không xa, chúng tôi đến thăm một số hộ gia đình khác có người mắc bệnh ung thư. Nhiều gia đình vì căn bệnh quái ác này mà lâm vào cảnh khánh kiệt, đau thương, mất mát.

Đón chúng tôi trong ngôi nhà lụp xụp, vợ ông Võ Đình Hồng (vừa mất cách đây không lâu) nói trong hai hàng nước mắt: “Tôi đã bán hết tài sản rồi nhưng rồi ông vẫn đi, để lại một mình tôi lủi thủi. Nhiều lúc muốn đi theo ông nhưng nghĩ đến lời trăn trối, trước lúc ra đi ông muốn tôi gắng gượng sống nên tôi không thể buông xuôi”.

Vì đâu nên nổi?

Theo một số người dân nơi đây cho biết, thôn Sơn Phú cách chiến trường Ngã Ba Đồng Lộc chừng 3km. Vào năm 1969, máy bay Mỹ rải một thứ bột có màu trắng cùng với bom để đốt phá làng. Năm đó, nhiều căn nhà trong thôn bị giặc Mỹ thiêu rụi.

Ông Nguyễn Quang Huy (cựu thanh niên xung phong) chỉ nơi kho đạn trong thời chiến

Ông Nguyễn Huy Quang (70 tuổi, cựu thanh niên xung phong) cho biết: Trước kia xóm Sơn Phú là nơi có 3 kho chứa vũ khí, đạn dược thời kỳ chống Mỹ, Có thể thời gian trôi qua lâu, các kho vũ khí này có các chất độc; hoặc là những thứ bột trắng của giặc Mỹ ngấm vào lòng đất rồi theo các nguồn nước, mạch nước về tận nước sinh hoạt của người dân.

Ông Phan Văn Khương – Phó Chủ tịch UBND xã Thượng Lộc cho biết thêm: Ngoài các kho chứa vũ khí, đạn dược thì ở ngay trung tâm của thôn Sơn Phú trước đây cũng có một kho chứa thuốc trừ sâu của HTX Sơn Phú. Mặc dù kho thuốc này đã được tiêu hủy, nhưng cũng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nguồn nước nơi đây.

Ông Nguyễn Viết Chuân – Chủ tịch UBND xã Thượng Lộc cho biết: “Chúng tôi đã có nhiều lần đi kiểm tra xem thử nguồn nước sinh hoạt của người dân, nhưng chưa có sự phối hợp với một cơ quan chức năng nào. Theo kiểm tra ban đầu, nguyên nhân dẫn đến nhiều người bị mắc bệnh ung thư có thể là do ảnh hưởng từ kho đạn thời kì chống Mỹ và kho thuốc trừ sâu chỉ cách chỗ người dân sinh sống hơn 50m. Hầu như bà con sử dụng nguồn nước giếng sinh hoạt bị ô nhiễm là chủ yếu”.

Cần nguồn nước sạch cho dân

Một đất nước đang phát triển thì cuộc sống người dân ngày càng ấm no và  sung túc hơn. Cũng chính vì mong muốn như thế, nên Nhà nước mới đặt ra mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, tiêu chí môi trường và nước sạch ở vị trí thứ 17. Để đảm bảo đời sống cho người dân được an toàn, đặc biệt là việc sử dụng nguồn nước được nhà nước quy định theo quy chuẩn quốc gia. Theo đó, tiêu chuẩn chất lượng nước sinh hoạt phải đảm bảo 14 chỉ tiêu theo QCVN 02: 2009 của Bộ Y tế. Còn theo tiêu chuẩn vệ sinh nước sạch số 09/2005/QĐ – BYT thì phải đảm bảo 15 chỉ tiêu, trong đó các tiêu chí Nitrat, clorua, Asen, sắt, chì, Mangan, thủy ngân trong nước… luôn được coi trọng.

Bà con chủ yếu sử dụng nước sinh hoạt từ giếng đào, liệu có đảm bảo an toàn?

Trong quá trình tìm hiểu nguyên nhân gây ra nhiều cái chết vì căn bệnh ung thư nơi đây, chúng tôi vô cùng xót xa khi chứng kiến nhiều trường hợp thương tâm. Ngoài những người lớn đã mất hoặc đang mang trong mình căn bệnh ung thư thì nhiều cháu bé ở thôn này sinh ra không được lành lặn như bình thường, các cháu thường mắc dị tật như: câm, điếc, hở hàm ếch…

Bệnh ung thư, căn bệnh quái ác đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm hộ dân nơi đây. Để lại nhiều nỗi đau, day dứt và sự hoang mang cho người ở lại. Những ý kiến của chính quyền địa phương và người dân cũng chỉ là giả thiết chưa được xác minh, thẩm định. Mong rằng, để cuộc sống người dân được tốt hơn, chính quyền và các cơ quan chức năng cần sớm tổ chức tìm hiểu nguyên nhân gây ra bệnh ung thư xảy ra hàng loạt nơi đây. Nếu nguyên nhân thực sự là do ảnh hưởng nguồn nước thì Nhà nước cần tạo điều kiện hỗ trợ để có nguồn nước sạch, giúp bà con nhân dân yên tâm lao động sản xuất.