Người dân ở thôn Bến Hến (xã Trường Sơn, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh) cho biết, nghề nấu hến ở đây có lịch sử hơn 300 năm. Trước đây, toàn thôn có gần 200 hộ theo nghề, nay còn hơn 70 hộ. Nghề này mang lại kinh tế ổn định. Mùa nắng, các hộ dân nơi đây có thể thu lời tiền triệu mỗi ngày.

Dưới cái nắng nóng gay gắt, chị Trần Thị Thùy (34 tuổi, thôn Bến Hến, xã Trường Sơn) nấu hến liên tục trong nhiều giờ để kịp giao cho khách. Vừa đảo xong mẻ hến, chị Thùy than thở: "Nắng nóng khiến sức khỏe tôi giảm sút, từ đầu mùa đến giờ đã sụt khoảng 4 kg. Công việc của chúng tôi vốn vất vả, những ngày nhiệt độ cao, hến tiêu thụ càng nhiều, đa số cung không đủ cầu nên bà con phải đỏ lửa nấu hến cả ngày”.

“Nóng quá, nhiều khi không chịu nổi, phải ngồi luôn trong bể nước. Làm nghề nấu hến thuê đã gần 20 năm nay, tôi thấy nắng nóng khiến cho công việc này vốn cực nhọc nay lại càng mệt mỏi hơn. Tuy nhiên, càng nắng nóng, người mua hến càng nhiều”, bà Lê Thị Hoa (64 tuổi, thôn Bến Hến) nói.

Công đoạn luộc hến mất khoảng 15 phút, quá trình này cần phải đỏ lửa đều, nếu không hến sẽ ngậm ruột bên trong, không nhả ra.

Theo chị Thùy, quá trình đảo hến mất rất nhiều sức lực, muốn làm được công đoạn này phải là người có sức khỏe, đảo đều tay. Sau 2 lần đảo, hến sẽ được tách ra khỏi vỏ.

Lúc nước sôi, bọt trắng sủi lên, thợ phải dùng muỗng gỗ cỡ lớn đảo đi đảo lại cho đều rồi vớt ra thúng tre đặt bên cạnh.

Nước luộc hến nguyên chất được chắt ra, đổ vào xô nhựa để làm nước dùng, nấu canh...

Bình nước là vật không thể thiếu với người nấu hến để giải khát tại chỗ.

Mồ hôi ướt trên khuôn mặt những người phụ nữ nấu hến.

Cứ 100 kg hến sống, sau khi luộc chín, đãi được 10 kg ruột thành phẩm. Năm nay, mỗi kg ruột có giá 70.000-200.000 đồng tùy loại, kèm theo nước luộc hến.

Mỗi ngày, các hộ gia đình tại thôn Bến Hến có thể nấu được từ 3 - 4 tạ hến. Tuy công việc vất vả, đây là nghề “ăn nên làm ra” vào mùa nắng nóng. Mỗi người nấu hến thuê có thể kiếm từ 100 - 200 nghìn đồng, mỗi chủ cơ sở có thể kiếm 1 - 2 triệu một ngày.

Hến sông La có vị ngọt đậm đà, không hôi bùn, được thực khách nhiều nơi ưa chuộng, mua về làm các món như xúc bánh đa, nộm, lẩu, cháo, cơm hến. Sau khi nấu xong họ thường bán cho các cửa hàng hoặc mang ra chợ bán.