Đi đâu ở thị trấn Củng Sơn (huyện Sơn Hòa, Phú Yên) cũng nghe râm ran chuyện trúng vàng 75. Theo ông Phạm Hải, nguyên chánh Văn phòng UBND huyện Sơn Hòa, những người trúng vàng 75 chủ yếu tập trung ở thị trấn Củng Sơn.
“Đây là nơi đoàn người di tản dừng lại lâu nhất trên đường rút chạy về xuôi. Phần vì kiệt sức, phần vì không thể qua sông buộc người ta phải giấu lại vàng”, ông Hải giải thích.
Vô tình lượm được vàng
Những người lượm được vàng 75 đa phần là người lao động nghèo và “vô tình lượm được bí kíp”. Như ông P.X.H, ở thị trấn Củng Sơn, là nông dân chính gốc, quanh năm lầm lũi với ruộng rẫy. Lần ấy, ông H. cuốc đất trồng mì ở trảng Sim thuộc xã Sơn Hà, huyện Sơn Hòa thì vướng phải gốc bằng lăng lớn. Đang loay hoay bứng gốc cây để có chỗ trồng mì, cuốc ông H. đụng phải vật cứng. Đào lên thì đó là một bi-đông nặng trịch. Ông H. mở nắp trút thử thì ngỡ ngàng khi hàng loạt khâu vàng từ bên trong lăn ra. Theo lời đồn thổi của người dân địa phương, bi-đông vàng nặng gần 1 kg.
Lâu nay, giới rà phế liệu tỉnh Phú Yên đồn nhau về việc ông N.T.Đ, người xã Hòa Xuân Đông, huyện Đông Hòa, trúng cả ruột tượng vàng trong khi đang rà phế liệu dọc quốc lộ 25, thuộc địa phận xã Chư Ngọc, huyện Krông Pa, Gia Lai.
Lần ấy, ông Đ. cùng nhóm bạn 4 người đang rà tìm phế liệu dưới con suối nhỏ cách quốc lộ 25 khoảng 40m thì bất ngờ máy có tín hiệu. Ông Đ. đào xuống lớp cát sâu hơn nửa mét thì gặp phải một ruột tượng bằng vải đã mục, lộ ra những thỏi vàng óng ánh. Ông Đ. giấu bạn mang ruột tượng vàng trở về bán, lấy tiền xây lại nhà và bỏ nghề.
Nhưng may mắn nhất có lẽ là ông T.V.N, ở thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa. Gia đình ông N. đông con, khó khăn. Ông N. quanh năm làm thuê theo kiểu ai gọi gì làm nấy. Lần ấy, ông N. được thuê lên suối Thá (xã Suối Bạc, huyện Sơn Hòa) nhặt đá về xây nhà.
Trong khi nghỉ tay chờ xe vận chuyển, ông N. vào bìa rừng tranh thủ chợp mắt thì thấy một thùng đạn (loại 7 kg) nằm trong gộp đá. Ông N. lôi ra và mở nắp xem thì tròn mắt khi trong đó ăm ắp vàng và nhiều đồ trang sức có giá trị. Sau khi hết kinh ngạc, ông N. lặng lẽ giấu lại “kho báu” và tiếp tục công việc, chờ đến đêm mới đưa về.
“Trong xã này cũng có rất nhiều người trúng vàng 75 khi lên rừng, làm rẫy nhưng họ giấu, xã cũng không nắm hết được” – ông Nguyễn Xinh Mầu, Chủ tịch UBND xã Sơn Hội, huyện Sơn Hòa, nói.
Sợ điều tiếng
Nhà báo lão thành Trần Lê Kha, một người gắn bó với đất Sơn Hòa, cho biết bây giờ thi thoảng đi qua sông Ba, người ta vẫn còn nhặt được vàng 75 .
“Nhưng số vàng nhặt được chỉ lẻ tẻ, còn những người trúng được số vàng lớn trước đây do những người tháo chạy cất giấu thì họ rất kín miệng, chỉ có những người trong gia đình nói ra mới biết vì ai cũng có chút suy nghĩ tội lỗi”, ông Kha cho hay.
Ông T.V.N nay không còn làm thuê mà mua đất mở trang trại ở xã Krông Pa (huyện Sơn Hòa). Ngôi nhà lụp xụp cũ cũng đã được dỡ đi để xây lại một ngôi nhà bề thế kiểu biệt thự nhà vườn.
Tìm đến nhà, chúng tôi may mắn được gặp ông nhưng vừa nhắc đến chuyện vô tình trúng được vàng, ông liền khỏa lấp: “Người ta chỉ đồn thôi, vàng đâu mà vàng. Mà thôi, giờ tôi phải lên rẫy”. Vừa dứt câu, ông N. vội vã vào trong thay quần áo.
Rút kinh nghiệm, chúng tôi nhờ người quen điện thoại hẹn ông P.X.H. Ban đầu, ông H. bảo đang ở nhà, cứ đến. Tuy nhiên, khi nghe đến nhà báo, ông liền từ chối với lý do phải đi vì có việc gấp.
Chúng tôi tìm đến thẳng nhà ông N.T.Đ ở xã Hòa Xuân Đông. Vợ ông cho biết ông bỏ nghề rà phế liệu, mấy năm qua đã chuyển sang nghề nuôi tôm. Nhờ bà gọi điện thoại hẹn ông nhưng khi nghe có người lạ, ông Đ. nói như quát qua máy: “Bà nhiều chuyện, tui đi nhậu rồi!”. Vợ ông Đ. thiệt tình: “Ông này lạ, giữ hồ tôm mà sao bỏ đi nhậu?”.
“Những người từng trúng vàng 75 bây giờ đều có cuộc sống khá giả, xây nhà, mua xe, đổi nghề nhưng dường như trong sâu thẳm suy nghĩ của từng người vẫn gợn chút tội lỗi khi của cải mà mình đang có lại là mồ hôi nước mắt của người khác, vì cuộc binh biến phải chôn nơi xứ lạ quê người.
Mặc dù họ cũng chỉ nhặt được chứ không lấy cắp của ai nhưng vẫn ngại nói nhiều vì sợ điều tiếng”, ông Phạm Hải nhìn nhận. Chắc cũng vì cảm giác đó mà mấy năm qua, cứ đến tháng 3, người ta thấy ông P.X.H mang hương đến thắp dọc sông Ba, đoạn dưới thị trấn Củng Sơn.
Lao Động
