Thanh tra Chính phủ (TTCP) vừa ban hành Kết luận thanh tra số 393/KL-TTCP về thanh tra các dự án có khó khăn, vướng mắc thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công thương. Tại kết luận, TTCP chỉ ra hàng loạt vi phạm tại dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang (tỉnh Bắc Giang cũ).

Phối cảnh dự án Nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang

Dự án Nhà máy nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang là dự án nhóm A, công trình công nghiệp cấp I do Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang (Công ty An Khánh) là chủ đầu tư; địa điểm Dự án tại thôn Dăm, xã Cẩm Lý, tỉnh Bắc Ninh (trước đây là xã Vũ Xá, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang). Dự án được phê duyệt với tổng mức đầu tư là 23.601 tỉ đồng. Thời gian hoàn thành và phát điện thương mại vào năm 2023, được gia hạn đến tháng 12-2025.

Theo cơ quan thanh tra, UBND tỉnh Bắc Giang (cũ), Bộ Công Thương đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ giao Công ty cổ phần nhiệt điện An Khánh - Bắc Giang (Công ty An Khánh) làm chủ đầu tư theo hình thức nhà máy điện độc lập IPP khi doanh nghiệp mới đi vào hoạt động, chưa có kinh nghiệm, năng lực thực hiện dự án nhà máy nhiệt điện, chưa đủ cơ sở về năng lực tài chính.

TTCP nêu rõ đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc triển khai dự án gặp khó khăn, trong đó có khó khăn về sắp xếp, bố trí nguồn vốn của nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương tham mưu, trình Thủ tướng phê duyệt nâng quy mô công suất dự án từ 100MW lên 650MW trong khi không tiếp thu ý kiến của cơ quan liên quan và chưa đủ căn cứ xác định năng lực tài chính của chủ đầu tư.

Vị trí quy hoạch bãi tro xỉ gần 48 ha của dự án vi phạm hành lang bảo vệ đê điều tại Luật Đê điều. Vị trí quy hoạch khu vực kho, cảng (14,7 ha) của dự án nằm trong hành lang bảo vệ đê điều, không được phép xây dựng công trình.

Chủ đầu tư không có đủ nguồn vốn tự có, không đáp ứng điều kiện, tỉ lệ để được vay vốn có bảo lãnh Chính phủ theo quy định, dẫn đến việc phải điều chỉnh, thay đổi nguồn vốn vay cho dự án, do đó làm kéo dài thời gian thực hiện dự án.

Theo kết luận thanh tra, Công ty An Khánh không thực hiện ký quỹ đảm bảo thực hiện dự án đầu tư theo yêu cầu của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bắc Giang (cũ). UBND tỉnh Bắc Giang và các cơ quan chuyên môn chưa kịp thời đôn đốc, yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ ký quỹ theo quy định.

Dự án nhà máy nhiệt điện không thuộc đối tượng được giao đất để thực hiện phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, UBND tỉnh Bắc Giang thành lập Cụm công nghiệp Vũ Xá để thu hồi đất cho dự án, vi phạm quy định tại Điều 62 Luật Đất đai.

Ngoài ra, Bắc Giang phê duyệt quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Cụm công nghiệp Vũ Xá, trong đó các hạng mục nhà máy chính, kho cảng, bãi xỉ than, hạ tầng kỹ thuật, đường chính, đường nội bộ được bố trí nằm trong cụm công nghiệp, vi phạm quy định của Thủ tướng Chính phủ.

Cơ quan thanh tra cũng phát hiện UBND tỉnh Bắc Giang ban hành quyết định giao đất, cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng cho Công ty An Khánh có 65.451 m2/116.880 m2 thuộc khu vực ngoài bãi sông (khu vực thoát lũ, không gian chứa lũ) vi phạm Quyết định 257/2016 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo thiết kế của dự án, tổng diện tích hạng mục bãi tro xỉ và nhà máy gạch xỉ khoảng 40 ha, vượt quá diện tích được xây dựng theo quy định. Tại thời điểm thanh tra phần diện tích đất này chưa thực hiện thu hồi, bồi thường, giao đất, cho thuê đất.

Tỉnh Bắc Giang còn có quyết định chuyển mục đích sử dụng đất, cho Công ty An Khánh thuê đất gần 11,7 ha (hạng mục nhà máy chính), tuy nhiên chủ đầu tư đã thực hiện việc san lấp trên 36,7 ha từ mức cao hiện trạng lên mức cao +8,2 m (vượt diện tích được giao 25 ha).

Tại kết luận, TTCCP nêu rõ, những khuyết điểm, vi phạm nêu trên trách nhiệm thuộc về Bộ Công Thương, một số đơn vị thuộc bộ này như Tổng cục Năng lượng (hiện nay là Cục Điện lực), Cục Công nghiệp địa phương (nay là Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công); UBND tỉnh, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công Thương, Sở Xây dựng tỉnh Bắc Giang, UBND huyện Lục Nam, Cục Thuế tỉnh Bắc Giang (nay là Thuế tỉnh Bắc Ninh); chủ đầu tư dự án và các tổ chức, cá nhân theo từng thời kỳ có liên quan.

Từ kết quả thanh tra, Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ trưởng Bộ Công Thương, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm để xử lý theo quy định đối với các tập thể, cá nhân theo từng thời kỳ có liên quan.

Đồng thời, Bắc Ninh cần xử lý theo đúng quy định đối với vi phạm của Công ty An Khánh trong việc san lấp mặt bằng và lấn chiếm, xây dựng sai quy định trong quá trình thực hiện dự án.

Cơ quan thuế Bắc Ninh có trách nhiệm thu hồi Quyết định số 3683/2017 và Quyết định số 5894/2018 của Cục Thuế tỉnh Bắc Giang trước đây về miễn tiền thuê đất cho Công ty An Khánh; đồng thời xác định lại tiền thuê đất, yêu cầu doanh nghiệp hoàn trả ngân sách số tiền thuê đất đã được miễn cùng tiền chậm nộp theo quy định, đảm bảo thu đúng, thu đủ, không thất thoát ngân sách.

Cơ quan thanh tra cũng đề nghị UBND tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo các cơ quan liên quan tập trung xử lý, khắc phục triệt để những khuyết điểm, vi phạm. Quá trình thực hiện, nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan chức năng để xem xét, xử lý theo quy định.

Tác giả: Minh Chiến