Như Dân trí đã thông tin, Thanh tra Chính phủ vừa có kết luận thanh tra dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) - 1 trong 12 đại dự án ngàn tỉ thua lỗ của Bộ Công Thương. Đây là cuộc thanh tra được thực hiện theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ từ tháng 1/2017.

Cơ quan thanh tra cho biết, giữa tháng 11/2017 đã chuyển hồ sơ, tài liệu 4 vụ việc có những dấu hiệu vi phạm hình sự cho Cơ quan Cảnh sát điều tra - Bộ Công an.

Nhà máy gang thép Thái Nguyên.

Thứ nhất là việc Tổng giám đốc TISCO và một số cán bộ lãnh đạo thuộc TISCO, Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS), Bộ Công Thương có liên quan trong việc ký các biên bản thoả thuận phân chia công việc Phần C, chuyển một số phần việc từ Phần P sang Phần C; ký hợp đồng giao Tổng công ty xây dựng công nghiệp VN (VINAINCON), các nhà thầu phụ khác thực hiện Phần C; thanh toán theo đơn giá điều chỉnh không đúng Hợp đồng EPC làm phát sinh tăng tổng mức đầu tư, gây thất thoát vốn đầu tư.

Thứ hai, việc Tổng giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trong việc ký các phụ lục hợp đồng EPC và một số văn bản tiếp nhận nhiều loại máy móc thiết bị không đúng chủng loại, thông số kỹ thuật, nguồn gốc xuất xứ hàng hoá không đúng Hợp đồng EPC, tiêu chuẩn quản lý chất lượng hàng hoá, bất lợi cho TISCO, ảnh hưởng đến chất lượng công trình, nếu Công ty Tập đoàn xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Thứ ba, việc Tổng giám đốc TISCO, một số cán bộ liên quan trình, phê duyệt và thanh toán nhiều khoản tiền cho MCC, các nhà thầu phụ, các tổ chức tư vấn, vi phạm quy định, nếu MCC và TISCO không xử lý sẽ gây thất thoát vốn đầu tư.

Thứ tư, việc VINAINCON lập dự toán Phần C theo đơn giá điều chỉnh, báo cáo các bộ, ngành, Thủ tướng Chính phủ thiếu căn cứ; vi phạm hợp đồng thực hiện Phần C, chậm tiến độ Dự án, phát sinh tăng tổng mức đầu tư, bán thầu hưởng phí trái pháp luật.

Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Công an khẩn trương điều tra những vi phạm có dấu hiệu hình sự kể trên.

Làm rõ căn cứ pháp lý, khả năng khởi kiện tổng thầu Trung Quốc

Về xử lý kinh tế, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công Thương chỉ đạo VNS, TISCO thu hồi của MCC các khoản: Tiền thuế TISCO đã nộp thay số tiền trên 11,6 triệu USD; các khoản chi phí xếp dỡ, bảo quản thiết bị trên 4,7 tỷ đồng và phí quản lý Phần C là 708.343 USD.

Thu hồi tiền đã chi cho các tổ chức, cá nhân sai quy định trên 3 tỷ đồng và trên 439.562 USD; giá trị thiết bị máy móc gần 39 triệu USD do MCC cung cấp, có sai khác về quy cách chủng loại, xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu,…

“Xử lý số tiền thanh toán sai (Phần C) cho các nhà thầu phụ và giá trị phần việc các nhà thầu phụ thực hiện dự án trên 876 tỷ đồng. Xử lý việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư dự án lên 8.104 tỷ đồng không có cơ sở, không đúng quy định. Tổng công ty VINAINCON nộp vào ngân sách đối với khoản bán thầu không đúng quy định 3,6 tỷ đồng”- Thanh tra Chính phủ kiến nghị.

Đáng chú ý, Bộ Tư pháp và các cơ quan có liên quan chỉ đạo TISCO, VNS rà soát lại toàn bộ các hợp đồng và phụ lục hợp đồng đã ký với MCC, thực tế triển khai, làm rõ căn cứ pháp lý, trách nhiệm của các bên, khả năng khởi kiện MCC, đề xuất giải pháp tổng thể dự án sau thanh tra.

Chậm tiến độ trên 10 năm, tăng tổng mức đầu tư 4.261 tỷ

Kết luận thanh tra chỉ rõ, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của TISCO có tổng mức đầu tư 3.843 tỉ đồng (tương đương 242,5 triệu USD, tỷ giá 1 USD = 15.850 đồng).

Vào tháng 7/2007, TISCO và MCC ký hợp đồng thiết kế, cung cấp thiết bị, xây dựng và lắp đặt (EPC) với giá trị xấp xỉ 161 triệu USD. Hai bên cam kết mức giá nêu trên là “trọn gói không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện hợp đồng, đã bao gồm các khoản thuế và chi phí cần thiết”, với thời gian thực hiện dự kiến 30 tháng.

Sau đó, TISCO và MCC lại ký với nhau nhiều phụ lục điều chỉnh nội dung quan trọng trong hợp đồng đã ký. Trong đó, hai bên thống nhất tách phần xây dựng và lắp đặt giao lại cho nhà thầu Việt Nam là Tổng công ty xây dựng công nghiệp VN (Vinaincon) thực hiện. Thời gian thực hiện gói thầu kéo dài đến quý 1/2011 hoàn thành.

Tuy nhiên, đến năm 2012, VNS và TISCO có văn bản gửi Bộ Công Thương và Chính phủ xin điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư lên 8.104 tỉ đồng, tăng 4.261 tỷ đồng so với mức ban đầu.

Tháng 5/2013, Chủ tịch Hội đồng quản trị TISCO ký quyết định phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.104 tỷ đồng; thời gian thực hiện đến hết năm 2014 đi vào hoạt động.

Đến thời điểm Thanh tra Chính phủ vào cuộc, đầu năm 2017, TISCO đã thanh toán cho dự án trên 4.400 tỷ đồng (chi phí thiết bị hơn 2.100 tỉ đồng, chi phí xây dựng gần 1.000 tỉ đồng, bồi thường giải phóng mặt bằng gần 96 tỷ, chi phí quản lý dự án trên 59 tỷ đồng) và tổng dư nợ gốc, lãi vay ngân hàng phải trả của dự án gần 3.900 tỷ đồng.

“Thực tế dự án phải kéo dài, chậm tiến độ trên 10 năm, đã tạm dừng thi công từ năm 2013 đến nay. Tổng mức đầu tư phải điều chỉnh tăng nhưng toàn bộ các hạng mục chính chưa hoàn thành. MCC chưa chuyển đủ thiết bị theo danh mục, tình trạng máy móc thiết bị hư hỏng, sai khác về xuất xứ, tên nhà cung cấp, mã hiệu, thông số kỹ thuật và TISCO chưa xác nhận đủ khối lượng giá trị các công việc do nhà thầu phụ Việt Nam thực hiện Phần C,… ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ, chất lượng dự án”- kết luận chỉ rõ.

Thanh tra Chính phủ đã chuyển kết luận tới Uỷ ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ, đảng viên thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến những khuyết điểm, sai phạm tại dự án này.

Tác giả: Thế Kha

Nguồn tin: Báo Dân trí