Theo đó, số văn tự cổ thời Nguyễn được phát hiện tại nhà thờ Nguyễn Bật Lãng, làng Mật Thiết, xã Kim Lộc, huyện Can Lộc (Hà Tĩnh), gồm 15 bản văn tự cổ được viết bằng chữ Hán trên giấy gió với nét chữ mảnh, rõ và sắc nét.

Qua tìm hiểu ban đầu được biết, đó là các sắc chỉ được ban hành dưới các triều vua Minh Mạng (1820-1840), Thiệu Trị (1841-1847), Tự Đức (1848-1883), sắc chuẩn bổ chức cho ông Nguyễn Thoan và Nguyễn Nhạ (người làng Nguyệt Úc, tổng Lai Thạch, huyện La Sơn, phủ Đức Thọ, tỉnh Nghệ An, nay là làng Mật Thiết, xã Kim Lộc, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh) giữ các chức vụ trong đội quân của nhà Nguyễn ở Cao Bằng và Nghệ An.

Nhóm khảo cứu phát hiện tại đây còn lưu giữ 13 đạo sắc cổ có niên đại thời Lê và thời Nguyễn phong thần cho Nguyễn Bật Lãng và Nguyễn Hành. Số sắc phong này phần lớn đã đã bị rách nát và từ trước tới nay do con cháu hậu duệ của cụ Nguyễn Bật Lãng lưu giữ.

Một trong số các văn tự cổ vừa phát hiện tại nhà thờ Nguyễn Bật Lãng

Qua khảo cứu được biết, Nguyễn Bật Lãng (còn gọi là Lượng), hiệu là Xuân Sơn tiên sinh, quê làng Cương Gián, Huyện Nghi Xuân, trấn Nghệ An (nay là xã Cương Gián, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh). Ông đỗ Đệ Nhất Giáp, Đệ Nhị danh tiến sỹ cập đệ tại khoa thi Đinh Sửu (1577), dưới triều vua Lê Thế Tông, niên hiệu Gia Thái (1573-1577). Ông làm đến chức Thái Thượng Tự khanh – Người đứng đầu của thái Thường Tự (một trong sáu tự của lục Bộ). Ông mất năm nào không rõ, các nhân vật Nguyễn Thoan, Nguyễn Nhạ, Nguyễn Hành, Nguyễn Thiếp.. đều là hậu duệ của Nguyễn Bật Lãng.

Đây là nguồn tư liệu văn tự Hán cổ có giá trị quý hiếm, góp phần tìm hiểu nghiên cứu về các nhân vật có công đánh giặc giữ nước và những người đỗ Đại khoa trong các khoa thi Tiến sỹ thời Lê ở Hà Tĩnh

Hiện nay, nhóm các nhà khảo cứu đang tiếp tục tìm hiểu nội dung các văn tự, sắc phong cổ và các nhân vật lịch sử thuộc hậu duệ của Đệ Nhất Giáp, Đệ Nhị danh tiến sỹ cập đệ Nguyễn Bật Lãng ở làng Mật Thiết để phục vụ cho công tác nghiên cứu./.

Lê Bá Hạnh

Báo Hà Tĩnh