Ngày 30/9/2008, UBND tỉnh Hà Tĩnh ban hành Quyết định số 2734/QĐ-UBND Quy hoạch chi tiết xây dựng Khu công nghiệp Đại Kim tại xã Sơn Kim 1, huyện Hương Sơn (nay là xã Sơn Kim 1, tỉnh Hà Tĩnh). Dự án được Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch sử dụng đất các lô đất CN-04, CN-05, CN-06, CX-01 tại Quyết định số 14/QĐ-KKT ngày 14/01/2016.

Sau gần 2 thập kỷ, Khu công nghiệp Đại Kim ở cửa khẩu Cầu Treo đã gần như vắng bóng doanh nghiệp hoạt động.

Để xây dựng Khu công nghiệp Đại Kim, chính quyền địa phương phải thu hồi đất trồng lúa của hơn 300 hộ dân xã Sơn Kim 1. Sau khi hoàn thành công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, cuối tháng 1/2011, tỉnh Hà Tĩnh ban hành quyết định giao cho Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh 27,32ha đất với mục đích xây dựng Hạ tầng Khu công nghiệp Đại Kim và bố trí sử dụng đất theo quy hoạch. Theo Quy hoạch chi tiết xây dựng được phê duyệt, Khu công nghiệp Đại Kim được bố trí khoảng 8,27ha để xây dựng hạ tầng Khu công nghiệp và 18,7ha diện tích đất xây dựng công trình công nghiệp và cho thuê đất.

Đến nay, sau hơn 17 năm, dự án chỉ có 3 doanh nghiệp đăng ký đầu tư, cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư là Nhà máy may Five Star Hà Tĩnh của Công ty CP May Five Star Hà Tĩnh; dự án Nhà máy sản xuất, lắp ráp các loại xe có động cơ, xe không có động cơ, các sản phẩm điện, điện tử dân dụng, các thiết bị điện chiếu sáng, thiết bị điện khác của Công ty CP Xe điện Hà Tĩnh và Nhà máy sản xuất gỗ ván công nghiệp, gỗ ván sàn và các phụ kiện về gỗ xuất khẩu của Công ty TNHH Gỗ công nghiệp mới sông Mê Kông.

Tuy nhiên, các dự án đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình triển khai hoạt động. Trong đó, dự án Nhà máy may Five Star Hà Tĩnh với tổng mức đầu tư 150 tỷ đồng đã hoàn thành đi vào hoạt động từ năm 2022.

Đến cuối năm 2023, doanh nghiệp này bất ngờ có văn bản gửi các cơ quan chức năng và toàn thể công nhân viên về việc tạm dừng hoạt động do gặp nhiều khó khăn về hàng hóa và tài chính dẫn đến nợ lương, nợ bảo hiểm xã hội hơn 300 công nhân, người lao động.

Ngày 25/7/2024, Công ty đã đề xuất điều chỉnh chủ trương đầu tư thành dự án cho thuê nhà xưởng và các công trình phụ trợ, chuyển giao toàn bộ nhà máy cho nhà đầu tư Hàn Quốc. Từ đầu năm 2025 đến nay, dự án này đã hoạt động trở lại nhưng cầm chừng.

Dự án Nhà máy sản xuất, lắp ráp các loại xe có động cơ, xe không có động cơ; các sản phẩm điện, điện tử dân dụng; các thiết bị điện chiếu sáng, thiết bị điện khác có tổng mức đầu tư hơn 55 tỷ đồng, đã hoàn thành đi vào hoạt động một phần từ năm 2018 nhưng cũng luôn trong tình trạng nhỏ giọt, manh mún. Phần lớn tài sản, máy móc đã đầu tư đều không hoạt động hết công suất dẫn đến hư hỏng, lãng phí.

Đến nay, Công ty CP Xe điện Hà Tĩnh đang đề xuất điều chỉnh chủ trương bổ sung mục tiêu dự án cho phù hợp tình hình mới. Dự án Nhà máy sản xuất gỗ ván công nghiệp, gỗ ván sàn và các phụ kiện về gỗ xuất khẩu được cấp chủ trương đầu tư tháng 10/2023, hiện đang thực hiện các thủ tục liên quan để triển khai xây dựng.

Theo báo cáo của UBND tỉnh Hà Tĩnh, quỹ đất xây dựng công trình công nghiệp còn lại của Khu công nghiệp Đại Kim không còn nhiều, manh mún, nhỏ lẻ có diện tích 3,46 ha tại 2 lô CN02 (lô đất công nghiệp, diện tích 2,91ha) và lô đất đô thị đa chức năng (SKC-01) là đất ở đô thị hoặc kinh doanh, dịch vụ thương mại, diện tích 0,55 ha. Bên cạnh đó, các cơ chế, chính sách đối với Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo nói chung, khu công nghiệp Đại Kim nói riêng đã thay đổi nhiều, thời hiệu áp dụng cơ chế chính sách ngắn.

Trước đây, khi thành lập Khu công nghiệp Đại Kim, doanh nghiệp đăng ký hoạt động để hưởng nhiều chính sách ưu đãi. Tuy nhiên, từ ngày 1/9/2016, Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo không còn được coi là khu phi thuế quan theo Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu số 107/2016/QH13, doanh nghiệp phải áp dụng các chính sách chung như đối với các khu kinh tế thông thường. Nguồn lực hạn chế dẫn tới các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng theo quy hoạch đều triển khai dang dở, chưa đồng bộ ảnh hưởng lớn đến thu hút các dự án đầu tư, đặc biệt là các dự án sản xuất công nghiệp.

Với các nguyên nhân khó khăn trên, một số dự án không đủ điều kiện tiếp tục triển khai, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh đã rà soát, thu hồi dự án, thu hồi đất của nhiều dự án đã đăng ký hoặc cấp giấy chứng nhận đầu tư.

Trong đó, gần đây đã thu hồi các dự án như Khu dịch vụ thương mại tổng hợp Đại Kim của Công ty TNHH Kim Cương Hương Sơn; dự án Nhà máy kính an toàn Vĩnh Thái của Công ty TNHH kính an toàn Vĩnh Thái; dự án Nhà máy sản xuất lắp ráp ô tô, xe máy và các sản phẩm công nghiệp nhãn hiệu SOKI-CT của Công ty CP đầu tư và phát triển Việt Lào; dự án Nhà máy sản xuất kính an toàn Sơn Kim của Công ty CP kính Sơn Kim...

Số liệu thống kê cho thấy, đến nay, trên địa bàn Khu kinh tế Cửa khẩu quốc tế Cầu Treo đã thu hút được 28 dự án đầu tư có sử dụng đất còn hiệu lực, với 27 dự án đầu tư trong nước, tổng vốn đầu tư đăng ký 2.073,389 tỷ đồng và 1 dự án đầu tư nước ngoài với số vốn đầu tư đăng ký 114,7 tỷ đồng. Tuy nhiên, mới chỉ có 17 dự án hoàn thành đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh, một số doanh nghiệp đã “chết yểu”, dừng hoạt động do không phát huy hiệu quả.

Trong thời gian tới, dự báo doanh nghiệp tại Khu công nghiệp Đại Kim nói riêng và Khu kinh tế cửa khẩu Cầu Treo sẽ còn tiếp tục đối mặt với khó khăn, thách thức khi tình hình giao thương giữa Hà Tĩnh và nước bạn Lào qua cửa khẩu Cầu Treo sẽ trở nên hạn chế hơn khi tuyến đường cao tốc nối Thủ đô Viêng Chăn (Lào) với Thủ đô Hà Nội (Việt Nam) qua Pặc Xan, tỉnh Bôlikhămxay (Lào), đi qua Cửa khẩu Thanh Thủy (Nghệ An) được triển khai.

Điều đáng nói, dù đã thành lập hơn 17 năm nhưng đến nay, chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Khu kinh tế tỉnh Hà Tĩnh vẫn đang trong quá trình xin chủ trương, hoàn thiện hồ sơ nghiệm thu bàn giao đưa công trình dự án đầu tư kinh doanh hạ tầng kỹ thuật Khu công nghiệp Đại Kim vào sử dụng. Ngày 16/5/2025, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã có văn bản giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Khu kinh tế và các cơ quan liên quan rà soát, đánh giá cụ thể, khách quan việc triển khai dự án.

Trong đó làm rõ các tồn tại, vướng mắc của dự án; nguyên nhân phải đề xuất chấm dứt dự án và trách nhiệm của các tập thể, cá nhân liên quan. Đồng thời, đề xuất phương án xử lý đảm bảo đúng quy định pháp luật, không để thất thoát, lãng phí. Hiện, Sở Xây dựng đang phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan soát xét để tham mưu phương án xử lý theo chỉ đạo.

Tác giả: Thiên Thảo

Nguồn tin: cand.com.vn