Công ty Cổ phần Đầu tư Vạn Xuân Hà Tĩnh (Cty Vạn Xuân – Hà Tĩnh) là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chế biến khoáng chất công nghiệp, được thành lập vào năm 2008. Cty này vừa được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép khai thác mỏ sericit ở rú Son, xã Sơn Trà, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh với thời hạn 30 năm (chưa kể thời gian gia hạn),công suất khai thác là 42.000 tấn quặng sericit nguyên khai/năm.

Mặc dù mỏ siricit ở rú Son, xã Sơn Trà mới đi vào khai thác chừng một năm nay nhưng Vạn Xuân – Hà Tĩnh bị phản ánh là đã thờ ở trước vấn đề bảo vệ môi trường khiến người dân khu vực xung quanh mỏ phải gánh đủ thứ ô nhiễm.

	Bụi mù trời dọc tuyến đường từ điểm khai thác đến Khu tinh chế.
	Nhiều ki-ốt phải đóng cửa vì bụi

Ô nhiễm trầm trọng nhất hiện nay do Cty này gây ra là bụi.

Bụi phủ trắng xung quang khu vực điểm mỏ, bụi do xe chở quặng rơi vãi dọc đường.  Đoạn đường 2 km trên Quốc lộ 8A nối từ điểm khai thác mỏ (đoạn giáp ranh giữa xã Sơn Bình đến cuối thôn 5, xã Sơn Trà) vào Khu tinh chế của nhà máy thuộc thôn 5 xã Sơn Trà luôn ngập chìm “khói bụi”.

Người dân đoạn đường này trước đây đã phải gánh chịu cảnh bụi ngập nhà do quá trình nâng cấp và mở rộng Quốc lộ 8A ở thời kỳ “quá độ”. Nay bụi lại đeo bám nhà dân do Vạn Xuân – Hà Tĩnh gây ra.

Bức xúc và bất lực trước sự ô nhiễm vì bụi người dân dọc đoạn đường này chỉ biết than: “Tưởng quốc lộ 8A hoàn thành chúng tôi không còn cảnh phải căng bạt che nhà, ai ngờ giờ đây lại gánh “nạn bụi” do có mỏ khoáng sản trên địa bàn!”

Bụi nhiều đến mức, dọc đoạn đường này vốn có rất nhiều ki-ốt kinh doanh hàng tạp hóa của người dân giờ đây phải đóng cửa.

	Ngăn đất đá bằng lưới
	Ngăn đất đá tràn xuống đập thủy lợi chỉ với tấm bạt mục nát

Không chỉ có bụi, người dân dưới chân núi (khu vực khai thác mỏ) ngày đêm còn nơm nớp lo sạt lở do quanh khu vực khai thác chỉ rào chắn rất sơ sài. Điểm khai thác mỏ nằm trên đỉnh núi rú Son với độ cao trên 100m. Dưới chân núi là san sát nhà dân nhưng Cty này chỉ chắn bao quanh bằng những tấm lưới đơn giản và cọc tre mục nát.

Không chỉ có nhà dân, dưới chân mỏ còn có đập thủy lợi Khe Su, cung cấp nước cho phần lớn diện tích đất nông nghiệp của xã Sơn Bình. Mỗi khi mưa xuống là đất đá từ khu vực mỏ lại ào ào đỗ vào con đập này, nhưng Cty Vạn Xuân – Hà Tĩnh lại ngăn đất đá bằng những tấm bạt đã mục nát. “Nếu trong thời gian tiếp theo Cty này không chịu khắc phục, đến mùa mưa lũ con đập này dần dần sẽ bị bồi lấp”, một người dân phản ánh.

Anh Lê Văn Lâm, người thôn 5, xã Sơn Trà bức xúc: “Trước đây phía dưới chân điểm mỏ là các giếng nước, bể chứa nước của người dân nhưg kể từ khi mỏ này đi vào khai thác các bể nước đã bị máy xúc húc bể, đáy giếng bị xới lên khiến cho giếng không còn một giọt nước nào. Bây giờ người dân trong vùng phải dùng giếng khoan, nhưng khi trời mưa xuống nước giếng lại bị ngấm từ mỏ quặng khiến nước bị đục dân không dám ăn. Trầm trọng nhất là giếng của gia đình bà Cúc”.

Dân, chính quyền “kêu, la”, Cty “hứa hươu hứa vượn”!

Ông Nguyễn Trọng Thể, thôn trưởng thôn 5, xã Sơn Trà phàn nàn: “Trước tình trạng ô nhiểm từ khai thác mỏ người dân đã phản ánh lên UBND xã và đã tiến hành hai cuộc họp với lãnh đạo mỏ nhưng không có kết quả. Trong các cuộc họp phía Cty Vạn Xuân – Hà Tĩnh đều hứa sẽ tưới nước và cho công nhân quét thường xuyên để giảm bớt lượng bụi nhưng cũng chỉ vài ngày rồi đâu lại vào đó”.

	Người dân mất giếng nước kể từ khi mỏ đi vào hoạt động

“Sau những lần hứa “suông” từ phía Vạn Xuân, biết không thể tin được nên trong 5 lần tiếp xúc cử tri người dân đều có ý kiến nhưng cũng chẳng có kết quả hơn”, ông Thể cho biết thêm.

Nếu tính từ điểm khai thác đến Khu nhà máy chế biến của Cty này, riêng thôn 5, xã Sơn Trà đã có 154 hộ dân và hàng chục hộ dân thuộc thôn 5, xã Sơn Bình đang phải chịu cảnh ô nhiễm trên. Ngoài ra 2 km trên tuyến quộc lộ 8A luôn luôn trong tình trạng bụi phủ khiến cho người tham gia giao thông cũng bị “vạ lây” và nguy cơ tai nạn giao thông rình rập.

Đem vấn đề người dân phản ánh trao đổi với ông Lê Văn Bằng- Chủ tịch UBND xã Sơn Trà  thì vị này cho biết: Tình trạng ô nhiễm do bụi, sạt lở đất đá do quá trình khai thác mỏ mà người dân phản ánh là có. Chính quyền địa phương cũng đã nhiều lần yêu cầu đơn vị khai thác khắc phục nhưng đơn vị này thực hiện chưa được triệt để”.

	Dưới điểm mỏ không chỉ có nhà dân mà còn có cả đạp thủy lợi
	Mỗi khi mưa xuống là đất đá từ mỏ chảy qua cửa tràn rồi theo mương nước đỗ vào đất nông nghiệp

Ông H, sống gần điểm mỏ này cung cấp: Theo yêu cầu trong quá trình khai khác phía Cty Vạn Xuân-Hà Tĩnh phải tiến hành khai thác theo địa hình “lòng chảo” để tránh tình trạng đất đá rơi xuống chân núi, nhưng Cty này đã không tiến hành theo nguyên tắc này.

Cũng theo ông Bằng, việc ô nhiễm do bụi hiện nay không đáng ngại bằng tình trạng sạt lở đất đá. Và trong Đề án đánh giá tác động môi trường không thấy đề cập đến ảnh hưởng đối với người dân?

(Còn tiếp)

Minh Tâm – Hà Vy / Tầm Nhìn