Xem xét đánh giá vào cuối tháng này

Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS) đang lấn gần 300ha biển để chôn hàng chục triệu m3 xỉ thải. Theo đó, từ năm 2008, dự án của FHS ở thị xã Kỳ Anh được quy hoạch bãi xỉ lấn biển có diện tích hơn 281 ha.

Trước những thông tin về sự việc trên, trao đổi với Đất Việt, ngày 8/8, TS Tô Văn Trường cho rằng, không ai bắt buộc chúng ta cứ phải chọn lấy việc làm ra những sản phẩm với hàng chuỗi các hệ quả hoặc nguy hiểm, hoặc rất nhọc nhằn mới xử lý được.

"Đời sống kinh tế của nước ta tốt nhất là nên bớt đi vào các sản phẩm hạ nguồn, và có rất nhiều sản phẩm khác có chất lượng cao hơn và thân thiện với môi trường. Con đường từ xỉ thải đến vật liệu xây dựng không chỉ có các bài toán công nghệ, và về lý thuyết hầu như không có vấn đề nào về phương diện này mà không thể giải quyết được.

Song đoạn đường này có các bài toán kinh tế, xã hội, văn hóa... khó hơn nhiều, thậm chí là những bài toán có vai trò quyết định! Mong các nhà làm chính sách và làm khoa học chú ý điểm này.

Formosa lấn biển làm bãi đổ xỉ thải

Bộ TN-MT đã ra thông cáo báo chí công khai, kịp thời nêu rõ nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường được Bộ TN-MT phê duyệt năm 2008 và quy hoạch sử dụng đất lấn biển đã được tỉnh Hà Tĩnh phê duyệt, dự án của Formosa được quy hoạch bãi xỉ lấn biển có diện tích là 281,6 ha.

Công khai như thế này, sẽ tránh được những việc "đã rồi" gây tác hại đến môi trường rồi mới đi xử lý. Khi đã đổ thải xuống rồi mà có sự cố xảy ra thì sẽ rất phức tạp, tác động xấu đến môi trường và xử lý rất tốn kém.

Hiện nay, bãi xỉ của Formosa đã được điều chỉnh xây dựng trên diện tích chỉ còn 143 ha, phần diện tích còn lại của bãi xỉ đang được Formosa hoàn thiện các thủ tục để chuyển đổi thành khu vực lưu giữ nguyên liệu sản xuất cho giai đoạn 2 của dự án.

Theo tôi biết, các nhà máy sản xuất thép liên hợp trên thế giới đều có bãi chứa xỉ lấn biển như: Nhà máy thép liên hợp Gwangyang, Nhà máy thép liên hợp Pohang tại Hàn Quốc...Hiện nay Formosa chưa đổ bất cứ loại chất thải nào trong khu vực đê quây đã xây dựng.

Nhưng sản phẩm phụ của lò cao là xỉ, tác nhân chính gây ô nhiễm môi trường nước và đất. Thành phần độc hại của xỉ than là kim loại nặng, nguy hại đến sức khỏe con người và môi trường sinh thái phải được phân loại theo tiêu chuẩn để xử lý.

Cần phải tiến hành khảo sát đánh giá phân loại chất thải và tiếp tục khoan khảo sát thăm dò địa chất (lớp sét tự nhiên 6-10m) và đánh giá khả năng chống thấm của đê bao đã thi công để có thêm phương án phù hợp", ông Trường phân tích.

Và nếu cứ thực hiện, theo ông Trường, sẽ đối diện với nhiều nguy cơ: Xỉ hạt lò cao có giá trị nhất, Formosa đã để riêng nhằm để xuất khẩu (làm phụ gia xi măng), còn các loại xỉ, tro và các loại khác, nếu IET có khả năng và trách nhiệm phân loại đầy đủ, chính xác để phục vụ cho việc xử lý phù hợp thì rủi ro sẽ là thấp nhất.

Việc đổ các loại xỉ thải của FHS ra khu vực bãi lưu giữ xỉ lấn biển là chất thải thông thường sau khi được cơ quan chức năng kiểm tra xác nhận. Trường hợp là chất thải nguy hại phát sinh trong sản xuất phải được chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý theo quy định. Dó đó, nếu kiểm tra, kiểm soát, giám sát tốt thì sẽ không có chất thải nguy hại đổ vào khu vực này.

Khi có động đất, sóng thần vượt qua giới hạn chịu đựng của công trình thì làm vỡ đê chắn bãi lưu giữ xỉ khi đó xỉ thải trong bãi lưu giữ sẽ phát tán ra có thể gây ảnh hưởng tới môi trường biển. Khả năng ảnh hưởng càng lớn khi trong đó có chứa chất thải nguy hại.

Do vậy, việc có thể ảnh hưởng lớn đến môi trường chỉ xảy ra khi hội tụ cả hai yếu tố: động đất hoặc sóng thần làm hư công trình; trong bãi lưu giữ xỉ thải có chứa chất thải nguy hại.

"Chính vì thế, có hai điểm cần chú ý rất cần thiết: "Thứ nhất, về yêu cầu thiết kế xây dựng bãi lưu giữ xỉ thải Bộ TNMT đã yêu cầu FHS phải tuân thủ nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn bãi lưu giữ chất thải rắn công nghiệp thông thường (CNTT) theo TCXDVN 261:2001 của Bộ Xây dựng; xung quanh bãi được xây bờ đê kiên cố chống sóng biển bằng đá khối cao khoảng 7m, phía trong đê được phủ 02 lớp vải chống thấm ngang (hiện tại FHS đã thi công xong bờ đê này).

Diện tích bãi xỉ thải lấn biển khá lớn

Phía trong tiếp tục được xây dựng thành các ô lưu giữ chất thải rắn CNTT với các đê bao kiên cố chống thấm ngang.

Phần đáy được yêu cầu chống thấm đáy bằng sét và lớp vải địa kỹ thuật theo tiêu chuẩn; trong các ô sẽ thiết kế hệ thống thu gom nước mưa chảy tràn, được bơm về hệ thống xử lý nước thải và được tái sử dụng cho các hoạt động của khu liên hợp.

Phương án thiết kế cụ thể bãi lưu giữ xỉ thải CNTT sẽ được FHS trình Bộ TN-MT, các Bộ ngành xem xét đánh giá vào cuối tháng 8/ 2017.

Thứ hai, bãi xỉ thải của FHS chỉ được phép lưu giữ chất thải rắn CNTT, không lưu giữ chất thải nguy hại (CTNH), tất cả các CTNH phát sinh từ hoạt động của FHS yêu cầu phải được quản lý theo quy định và được chuyển giao cho các đơn vị có chức năng để xử lý.

Bộ yêu cầu xỉ thải phát sinh từ lò cao, xưởng luyện thép phải được phân loại, phân định chặt chẽ theo quy định và được thu hồi, tái sử dụng tối đa tài nguyên; hạn chế mức tối thiểu khối lượng chất thải rắn CNTT mang lưu giữ tại bãi", ông Trường phân tích.

Nguồn tin: Báo Đất Việt