Hồ Ba Bể là địa danh thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn, cách Hà Nội khoảng 230 km về phía Bắc. Được hình thành từ hơn 200 triệu năm về trước, trong cuộc kiến tạo lục địa Đông Nam Á cuối kỳ Camri.

Người dân địa phương gọi Ba Bể là Slam Pé, nghĩa là ba hồ. Tên gọi này xuất phát từ việc hồ là nơi tụ lưu của 3 nhánh sông Pé Lầm, Pé Lù và Pé Lèng.

Hồ nằm ở độ cao 150 m so với mực nước biển, có độ sâu trung bình từ 17 - 23 m, sâu nhất là 35 m, chứa khoảng 90 triệu m3 nước. Trên mặt hồ có nhiều đảo, xung quanh là rừng nhiệt đới.

Hồ Ba Bể có giá trị to lớn về địa chất và địa mạo cũng như có ý nghĩa quan trọng về đa dạng sinh học. Nơi đây là nơi sinh sống và cư trú của đa dạng các loài động thực vật quý hiếm

Hồ chưa bao giờ bị cạn nước do có cơ chế kiến tạo địa chất và thủy văn đặc biệt nằm trong vùng đá vôi, đây là một điều hết sức độc đáo của Hồ Ba Bể. Cũng chính vì sự đặc biệt này mà Hồ có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc điều tiết nguồn nước trong khu vực, cho các sông lân cận.

Trên mặt hồ có nhiều đảo, trong đó nổi bật giữa hồ là 2 đảo An Mã và Bà Góa. Xung quanh là rừng nhiệt đới, chính vì vậy lúc nào Ba Bể cũng vô cùng mát mẻ và dễ chịu.

Người ta ví hồ Ba Bể là trái tim xanh của Vườn Quốc Gia Ba Bể, của tỉnh Bắc Kạn bởi khung cảnh thiên nhiên hiền hòa và tươi mát.

Du lịch Hồ Ba Bể có nhiều cảnh đẹp cho bạn chiêm ngưỡng. Động Hua Ma là địa chỉ không thể bỏ qua. Động Hua Mạ nằm lưng chừng núi, ở độ cao 350m so với mặt nước biển và ăn sâu vào trong lòng núi nên để lên tới động, du khách phải leo chừng 300m theo các bậc cầu thang từ dưới chân núi lên. Được mệnh danh là Kỳ quan đệ nhất động, Hua Mạ không chỉ là một hang động lớn và đẹp với những khối nhũ đá cuốn hút, nơi đây còn hấp dẫn rất nhiều du khách vì còn lưu giữ lại rất nhiều những câu chuyện kỳ bí về hồ Ba Bể.

Ao Tiên nằm cách Hồ Ba Bể 100m, rộng hơn 1000m2, thông với hồ Ba Bể bởi những mạch ngầm nên quanh năm cũng đầy ắp nước mà chẳng bao giờ cạn. Nơi đây còn là nơi cư trú của nhiều loài động thực vật thủy sinh, cũng như các nét đặc trưng khác của vườn Quốc gia Ba Bể, đây cũng chính là nét độc đáo của Ao Tiên.

Đảo Bà Góa theo tiếng địa phương là Pò Giả Mải. Đây là một hòn đảo nhỏ nằm giữa hồ Pé Lèng của hồ Ba Bể. Nơi đây sở hữu khu hệ thực vật phong phú như một điểm nhấn cho vẻ đẹp tự nhiên của cả hồ. Trên đảo là những phiến đá to nhỏ, xếp chồng lên nhau, cây cối trên đảo xanh tốt quanh năm, rễ cây buông xuống ôm lấy những phiến đá, nhìn xa đảo như một hòn non bộ giữa mặt hồ.

Khi đến hồ Ba Bể, không thể bỏ qua Động Puông. Động này dài 300 mét, cao hơn 30 mét hình thành khi con sông Năng chảy xuyên qua bên dưới núi đá vôi Lũng Nham với vách đá dựng đứng và nhiều thạch nhũ có hình dạng và màu sắc khác nhau bên trong động. Càng vào sâu bên trong, lòng động khá tối, đây là nơi trú ngụ của hàng vạn con dơi đang sinh sống.

Hồ Ba Bể đã được Hội nghị Hồ nước ngọt thế giới, tổ chức tại Mỹ, công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ. Cuối năm 2004, Vườn quốc gia Ba Bể được công nhận là Vườn di sản ASEAN và là Di tích quốc gia đặc biệt.

Ngày nay, hồ Ba Bể là điểm đến hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế đến tham quan và chiêm ngưỡng cảnh sắc diệu kỳ của tự nhiên.