Đồi núi tan hoang

Đi dọc quốc lộ 15A, đoạn qua huyện Can Lộc (Hà Tĩnh), dưới cái nắng trưa hè gay gắt, hình ảnh những ngọn núi bị đào xới, sạt lở loang lổ đến nhức mắt. Những đoàn xe tải hạng nặng chở đất từ các điểm khai thác chạy bạt mạng khiến nhiều phen khiếp vía.

Tình trạng khai thác đất trái phép trên địa bàn huyện Can Lộc diễn ra từ nhiều năm nay dưới vỏ bọc cải tạo vườn đồi

Rẽ vào con đường 70 nối liền các xã phía tây của huyện Can Lộc vừa mới đưa vào sử dụng, hai bên là đồi núi, tại các vị trí thuộc xã Mỹ Lộc, Gia Hanh, Thượng Lộc, Đồng Lộc, Nhân Lộc, Nga Lộc... đều dễ dàng bắt gặp hoạt động khai thác đất hết sức tùy tiện.

Ghi nhận hiện trường tại thôn Tân Bình, xã Gia Hanh, nhiều ngọn đồi đã bị đào nham nhở. Tình trạng khai thác đất trái phép ở đây điễn ra công khai. Đất được đào ngay sát đường 70, đào sâu vào trong các rừng tràm. Đào hết chổ này các đối tượng lại di chuyển máy đến những vị trí khác để tiếp tục khai thác.

Xe tải nối đuôi nhau chờ lấy đất ở xã Gia Hanh vào sáng 1/5

Theo người dân địa phương cho biết, tình trạng khai thác đất trái phép diễn ra ồ ạt, trong thời gian dài. Máy múc, xe tải luôn sẵn sàng để lấy đất bất cứ lúc nào, miễn là có công trình cần đất. Ước tính mỗi ngày có hàng nghìn m3 đất ở nơi đây bị khai thác một cách trái phép cả ngày lẫn đên. Nếu ngày nào có đoàn kiểm tra thì những người khai thác đất tập trung chuyển sang hoạt động vào ban đêm hoặc giờ cơ quan nhà nước nghỉ để “giữ ý” cho chính quyền.

Quá trình bám theo những xe tải chở đất chúng tôi nhận thấy, phần lớn xe tải khi nhận hàng đều theo đường 70 chở xuống các xã như Đồng Lộc, Mỹ Lộc…một số ít còn xe nhỏ còn lại mới đổ cho người dân trong vùng để cải tạo làm vườn.

Đất trái phép ra sức diễn ở Can Lộc dưới sự tiếp tay của cơ quan thực thi pháp luật

Tương tự, đồi núi bị đào nham nhỡ, nguy cơ sạt lỡ, phương tiện chở đất trái phép nên luôn trong tình trạng lén lút, không chấp hành tải trọng, tốc độ đe dọa công trình giao thông NTM cũng như an toàn của người tham gia giao thông diễn ra ở xã Thượng Lộc. Tại khu vực thôn Nam Phong, xã Thượng Lộc có những quả đồi bị “lấy trộm” hàng ngàn m3 đất nhưng vẫn không ai hay.

Tìm hiểu được biết, để lấy đất bán cho các công trình làm đường, san lấp mặt bằng, nhiều người đã lùng mua đất vườn. Với vỏ bọc ban đầu làm thủ tục xin cải tạo vườn đồi hay phục vụ xây dựng NTM trên địa bàn để biện minh nhưng thực tế lấy đất đem bán, có những công trình tầm cỡ nhưng đang tiếp tay tiêu thụ hàng trăm ngàn m3 đất trái phép. Có những lúc “khát đất” thì hai bên đường cũng bị đào “trộm” một cách thô bạo.

Xe chở đất bất chấp pháp luật gây ô nhiễm môi trường, đe dọa an toàn giao thông

Tiếp cận với nhiều người khai thác đất chúng tôi đều được họ chia sẽ, do có mối quan hệ quen biết với anh em, bạn bè ở xã, trên huyện, tỉnh nên trước khi làm đã được lưu ý, tạo điều kiện. Ít khi bị kiểm tra, xử lý và nếu cùng lắm khi có đoàn kiểm tra thì lập biên bản, nộp phạt cho “có lệ” để qua chuyện rồi tiếp tục khai thác.

Chính quyền “thả cửa”…?

Với vỏ bọc ban đầu làm thủ tục xin cải tạo vườn đồi hay phục vụ xây dựng NTM, nhiều năm qua đồi núi trên địa bàn huyện Can Lộc đã bị biến dạng, môi trường ô nhiễm, cảnh quan tan hoang, công trình đường giao thông hư hại do ảnh hưởng bởi tình trạng khai thác đất.

Đất trái phép ra sức diễn ở Can Lộc dưới sự tiếp tay của cơ quan thực thi pháp luật

Chiêu thức đã cũ, ai cũng biết, hệ lụy thấy rõ như ban ngày, nhân dân bất bình nhưng vì sao tình trạng khai thác đất “thổ phỉ” ở huyện Can Lộc vẫn hàng ngày diễn ra và ngày càng thô bạo, bất chấp…? Ông Phan Văn Sơn - Chủ tịch UBND xã Gia Hanh (Can Lộc - Hà Tĩnh) khẳng định như đinh đóng cột: “Trên địa bàn không có mỏ đất nào được cấp phép. Hiện tại xã cũng không có nhu cầu lấy đất để phục vụ xây dựng NTM và cũng không có đối tượng nào khai thác đất trái phép trên địa bàn”.

Tình trạng hai bên đường bị lấy trộm đất như thế này diễn ra chi chít hai bên tuyến đường 70 của Can Lộc

Thế nhưng, khi PV cung cấp đầy đủ chứng cứ về thời gian, địa điểm về các đối tượng khai thác đất trái phép thì ông Sơn thừa nhận có một vài đối tượng ở xã Thượng Lộc đem máy xúc và phương tiện vận tải sang khu vực đồi núi thôn Tân Bình để lấy đất trái phép. Các đối tượng này đã được chúng tôi huy động công an xã xử phạt hành chính.Sau khi chứng kiến và ghi hình toàn bộ việc phá núi lấy đất trên địa bàn, PV đến trụ sở UBND xã Thượng Lộc phản ánh tình hình với chính quyền địa phương. Nhưng ông Nguyễn Viết Chuân - Chủ tịch xã khẳng định: “Không có chuyện khai thác đất tại địa phương”. Khi PV đưa những dẫn chứng khai thác đất và chỉ những địa điểm cụ thể đang xẩy ra, ông chủ tịch nói: “Đó là hộ dân cải tạo làm nền nhà, trồng cam những cũng diễn ra lâu rồi”. Để kiểm chứng, PV đã chỉ dẫn đất rơi vãi dính đầy đường từ điểm khai thác đất ở vườn ông Niên, thôn Đồng Thanh dẫn ra trục đường 15A còn mới thì vị này mới chịu khai nhận ngày hôm qua(2/5), đã phát hiện và có nhắc nhỡ.

Đất trái phép ra sức diễn ở Can Lộc dưới sự tiếp tay của cơ quan thực thi pháp luật

Việc khai thác đất trái phép diễn ra từ nhiều năm nay trên địa bàn xã Thượng Lộc là không thể che dấu, đồi núi bị đào bới nham nhỡ đã gây ra nhiều hệ lụy vẫn còn nguyên hiện trạng. Nhưng có một thực tế, việc làm bất chấp pháp luật này vẫn tiếp tục ngang nhiên diễn ra. Về công tác quản lý, ông Nguyễn Viết Chuân bọc bạch: “Rất khó kiểm soát vấn đề, chính quyền khó xử lý mạnh tay do người khai thác đều quen biết và con em trên địa bàn. Hiện tại địa bàn có đến gần cả chục máy đào, đó chưa kể các địa phương khác đem đến. Địa phương cũng đã nhiều lần phát hiện, báo cáo lên huyện cho lực lượng hỗ trợ xử lý nhưng vẫn không được đáp ứng”.

Tình trạng hai bên đường bị lấy trộm đất như thế này diễn ra chi chít hai bên tuyến đường 70 của Can Lộc

Có một điểm chung là các chủ tịch xã, nơi có thực trạng khai thác đất trên địa bàn huyện Can Lộc, khi PV hỏi đều trả lời: “Không có việc khai thác đất trên địa bàn xã”. Trong khi đó, việc khai thác, vận chuyển đất đều bằng máy móc diễn ra rất rầm rộ hàng ngày hàng giờ. Vậy lý do nào khiến cho các lãnh đạo xã đều “không biết” việc tài nguyên đang ngày đêm bị đào bới trái phép?

Mặt khác, khi phóng viên đến làm việc chỉ rõ những điểm khai thác với đại diện chính quyền để phối hợp, xử lý thì hầu như toàn bộ sự việc bị lộ. Các điểm khai thác nhanh chóng thu gọn máy đào, phương tiện ra khỏi hiện trường trước khi lực lượng chức năng xuất hiện bên cạnh có sự hiện diện của cơ quan truyền thông.

Việc đất bị khai thác trái phép ồ ạt, bao chí đã nhiều lần phản ánh, UBND tỉnh Hà Tĩnh cũng đã có công văn đề nghị kiểm tra, xử lý .Theo đó, giao trách nhiệm chính quản lý nhà nước cho các sở, ngành và UBND cấp huyện, xã. Cấp trên chỉ đạo là vậy nhưng các cơ quan quản lý cũng như chính quyền các địa phương ở Can Lộc luôn tỏ ra bị động trong việc kiểm tra, xử lý. Một lãnh đạo Phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Can Lộc nhìn nhận: “Hằng năm UBND huyện đều có văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường công tác kiểm tra, xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý UBND các xã, thị trấn chưa tích cực, quyết liệt nên tình hình vẫn còn phức tạp”.

Thực tế cho thấy đối với hành vi khai thác đất trái phép hoặc không đúng quy định cấp xã đều có quyền lập biên bản xử phạt. Các chủ khai thác đất bị phạt nhiều lần nhưng họ vẫn bất chấp vì chỉ cần bán ít xe đất là dư tiền đóng phạt. Dư luận đang hoài nghi đây là cách mà lâu nay chính quyền ở nhiều xã trên địa bàn huyện Can Lộc “thả cửa” cho hoạt động khai thác đất trái phép, bên cạnh đó vẫn có đầy đủ chứng cứ để báo cáo là đã xử lý…?

Báo Tài nguyên và Môi trường sẽ tiếp tục thông tin

Tác giả: Đức Cảnh - Sỹ Thông

Nguồn tin: Báo Tài nguyên và Môi trường