Phận người bị mỏ đá bủa vây
Giữa cái nắng tháng 4, chúng tôi bắt đầu theo con đường trải nhựa nối quốc lộ 1A về xóm 1 và xóm Hồng Lĩnh của xã Vượng Lộc. Con đường mới làm chưa được bao lâu nay đã bị xe ben chở đá cày nát, bụi mù mịt. Từ đây, hướng mắt về núi Hồng phía xa xa đã thấy máy móc, xe cộ như những con sâu đang lúc nhúc bò, trườn để “ăn” đá.
Băng qua cánh đồng lạc chỉ vài cây số, những ngôi nhà thấp nhỏ đã dần lộ ra nằm ẩn mình dưới chân núi Hồng – nơi đang bị bủa vây bởi hàng loạt mỏ khai thác đá. Anh Đặng Văn Nhân (36 tuổi, xóm Hồng Lĩnh) nhễ nhãi mồ hôi sau khi vừa ở ngoài vườn chạy vào, chỉ tay vào vết tường nhà bị nứt toác, nói: “Chính việc nổ mìn khai thác đá quá gần làm nhà tôi bị nứt toác đây”.
Nhà anh Nhân chỉ cách mỏ đá Hùng Vượng khoảng 700m về hướng bắc, cách mỏ đá Ngọc Hải 300m về hướng đông. Theo anh, việc nổ mìn khai thác đá của 2 doanh nghiệp này đã có từ 4 – 5 năm nay. Cũng từ đó, cuộc sống của gia đình anh và nhiều hộ dân nơi đây đã bị đảo lộn hẳn.
Anh Nhân rớm nước mắt khi kể lại chuyện cách đây hơn một năm, cậu ruột anh tên Nguyễn Viết Hộ trong lúc làm giỗ cho vợ thì mìn nổ rung chuyển làm rơi lư hương, di ảnh vợ trên bàn thờ rơi xuống đất, khiến ai nấy bức xúc kéo ra mỏ đá tìm người để… đánh cho hả giận.
Cách nhà anh Nhân chỉ vài trăm bước chân là nhà anh Nguyễn Viết Ái (51 tuổi, xóm Hồng Lĩnh) cũng sống trong tình trạng vô cùng bất an bởi nhà quá gần mỏ đá của doanh nghiệp Ngọc Hải. “Chú nhìn đó là thấy, mỏ đá với kho mìn của họ chỉ cách nhà tôi chưa tới 100m. Nếu chẳng may có sự cố nổ kho mìn thì… chết cả” – anh Ái lo lắng. Không chỉ nhà anh Ái mà một số hộ dân khác, trong đó có nhà của Chủ tịch UBND xã Vượng Lộc cũng bị ảnh hưởng bởi việc khai thác đá ở đây.
Có lần bức xúc lên đến đỉnh điểm, nhiều người dân đã kéo nhau lên “lôi cổ” giám đốc doanh nghiệp khai thác đá Hùng Vượng đưa về hội trường thôn bắt ghi biên bản cam kết không để việc khai thác đá ảnh hưởng đến họ nữa. Tuy nhiên, chỉ được ít ngày rồi đâu lại vào đấy. Người dân cứ phải chấp nhận sống chung với “thảm họa” mỏ đá.
Ai thấu tiếng kêu cứu của dân
Thời điểm chúng tôi tiếp cận mỏ đá Hùng Vượng lúc gần 11h trưa, nhưng máy móc vẫn rầm rộ đào bới, xe cộ vào ra “ăn” hàng tấp nập, khói bụi bay mù mịt. Tiếp chúng tôi trong lán của công nhân khai thác đá, ông Nguyễn Viết Hạnh – Giám đốc Công ty TNHH khai thác đá Hùng Vượng – cho biết: “Mỏ đá doanh nghiệp tôi đang khai thác có trữ lượng gần 3 triệu khối, phạm vi khai thác trên diện tích 7ha được cấp phép khai thác từ mấy năm trước. Trong năm 2013 tiếp tục được cấp lại có thời hạn khai thác đến năm 2027”.
Ông Hạnh thừa nhận trước đây, việc khai thác đá của công ty từng gây sứt thành ngôi mộ của dân, rồi cũng để xảy ra tình trạng khói bụi, tiếng nổ lớn. Tuy nhiên, hiện nay, mỏ đã khai thác lùi xa hơn cùng với việc sử dụng phương pháp nổ mìn hiện đại, khối lượng nổ cũng đảm bảo không vượt mức cho phép, chủ động phun nước khi nghiền xay đá, vận chuyển trên đường… nên đã không còn ảnh hưởng đến người dân nữa.
Đem những bức xúc của người dân tìm đến ông Nguyễn Văn Quế – Chủ tịch UBND xã Vượng Lộc. Ông Quế cho biết: Trên địa bàn xã có thời điểm đến 6 doanh nghiệp khai thác đá được cấp phép. Tuy nhiên, hiện có 3 doanh nghiệp đang còn giấy phép hoạt động.
“Giai đoạn đầu, các mỏ đá nổ với khối lượng mìn lớn, giờ xay đá đến khuya, vận chuyển đá gây bụi nên ảnh hưởng đến đời sống của khoảng 80 hộ dân ở xóm 1 và xóm Hồng Lĩnh. Tuy nhiên, sau nhiều lần người dân phản ánh, xã có ý kiến thì tình trạng này có giảm nhưng chưa triệt để” – ông Quế nói.
Ông Trần Duy Linh – Trưởng phòng Khoáng sản Sở TNMT tỉnh Hà Tĩnh – thừa nhận việc phản ánh của người dân là hoàn toàn có cơ sở. Thực tế đã nhiều lần người dân có đơn thư phản ánh và thanh tra sở cũng đã vào cuộc kiểm tra và yêu cầu các doanh nghiệp khai thác đá phải khắc phục tác động lên môi trường, gây ảnh hưởng đời sống của người dân. “Người dân mà kêu như thế thì chứng tỏ doanh nghiệp chưa đúng, cần phải sớm khắc phục” – ông Trinh nói.
