Câu chuyện ông Phạm Ngọc Lâm, Chủ tịch HĐQT công ty CP Đức Khải trình Chính phủ đề án mua 100 tàu cá cùng 2 trực thăng để hỗ trợ hoạt động đánh bắt những ngày qua khiến dư luận xôn xao. Có người cho rằng, ông chủ doanh nghiệp này vì phẫn nộ trước hành động Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam mà sắm tàu lớn bám biển. Trao đổi với Zing.vn, ông Lâm cho rằng, việc mua tàu của ông xuất phát hoàn toàn từ bài toán kinh tế.

– Ông có thể nói rõ hơn vì sao Đức Khải, doanh nghiệp kinh doanh không dính dáng gì đến nghề biển, lại có ý tưởng đầu tư 100 tàu đánh cá?

Việc sắm tàu ra khơi đánh bắt hoàn toàn là bài toán kinh tế, một cách xoay sở làm ăn của doanh nghiệp tôi trong điều kiện kinh tế khó khăn hiện nay.

– Thực ra tôi đã có ý định lâu rồi nhưng chưa có cơ hội thực hiện. Giữa lúc kinh tế khó khăn, doanh nghiệp phải tìm hướng để mở rộng kinh doanh, cải thiện thu nhập cho người lao động, nên tôi nghĩ đây là cơ hội tốt để thực hiện dự án mà mình ấp ủ. Nước ta có lợi thế về nguồn tài nguyên biển phong phú. Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích ngư dân bám biển để có thu nhập ổn định, phát triển kinh tế đất nước và bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Điều kiện đã đủ như thế thì tôi nghĩ không có lý gì mà không thực hiện.

Hơn nữa, tôi cũng là dân biển, nên hiểu được cái khó của ngư dân mình. Hầu hết ngư dân hiện nay dựa vào kinh nghiệm truyền thống nên việc đánh bắt thủy sản nhỏ lẻ, sử dụng tàu vỏ gỗ nhỏ, công suất máy móc cũ, lạc hậu và công nghệ bảo quản sau khai thác rất thô sơ, hiệu quả kinh tế không cao. Để ngư dân yên tâm bám biển, phải có phương án cụ thể. Dự án này ngoài mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp là tạo nhiều việc làm ổn định cho người lao động biển, hỗ trợ hậu cần cho tàu thuyền đánh bắt của ngư dân các địa phương hiện nay, cũng đồng thời thể hiện được trách nhiệm của doanh nghiệp, ý thức dân tộc trong việc bảo vệ chủ quyền biển đảo.

– Từ ý tưởng đến khi đề án thực hiện mất thời gian bao lâu?

– Hơn 2 tháng. Chúng tôi lên ý tưởng từ tháng 5/2014, và bây giờ đang trong giai đoạn ký kết, mua tàu.

Mẫu tàu Đức Khải mua của Hàn Quốc. Trong tháng 8 này, 12 con tàu vỏ sắt đầu tiên sẽ cập cảng Việt Nam.

–

Có người cho rằng, ông vì phẫn nộ trước hành động ngang ngược của Trung Quốc trong việc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam nên quyết định sắm tàu bám biển?– Thực ra, nói yêu nước ở đây thì to tát quá, nhưng bất kỳ người Việt Nam nào cũng có ý thức tự tôn dân tộc. Còn nói tôi phẫn nộ là nói quá, phẫn nộ mà dư tiền tôi sẽ mua tàu chiến đóng góp cho đất nước. Đây hoàn toàn là bài toán kinh tế của doanh nghiệp. Trong điều kiện kinh tế khó khăn, tôi là người đứng đầu doanh nghiệp, không thể để nhân viên tôi đói nên phải tìm hướng xoay thôi.

Mà mọi người ai cũng thấy, bất động sản bí đầu ra, khai thác thứ gì trên bờ rồi cũng cạn kiệt, trong khi tài nguyên biển của mình thì lại dồi dào. Vươn ra biển cũng là cơ hội thử thách bản thân. Với tôi, thể hiện ý chí, tinh thần dân tộc phải thiết thực, bằng cách mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, cho bản thân, người lao động xung quanh mình. Đừng ngồi rên chính sách, cứ làm, làm thì mới đong đếm được mình góp gì cho đất nước.

– Số vốn phải bỏ ra để sắm đội tàu hùng hậu này cùng 2 trực thăng được tính toán như thế nào?

– Đội tàu chúng tôi sẽ mua là 100 chiếc chiếc, trong đó có 95 chiếc chuyên dụng bám biển để đánh bắt, khai thác thủy – hải sản tại 5 ngư trường lớn gồm: Khánh Hòa, Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi, Đà Nẵng. Chia nhỏ ra là 35 chiếc chuyên lưới rê, vay rút, 60 chiếc sẽ chuyên đánh bắt cá ngừ đại dương. 5 chiếc còn lại chuyên dụng công tác hậu cần, có nhiệm vụ chuyên chở lương thực, thực phẩm cung cấp cho các tàu đánh bắt và nhận sản phẩm đánh bắt được về đất liền.

Ngoài ra, chúng tôi đầu tư 2 ụ nổi, với sức chứa 5.000 tấn, đặt tại ngư trường đánh bắt để tiếp nhận thủy hải sản sau đánh bắt, sau đó phân loại để sơ chế, bảo quản, đây còn là nơi chăm sóc sức khỏe, tiếp tế hoặc bảo trì sửa chữa nhỏ cho các tàu đánh bắt. Bên cạnh đó còn có 2 chiếc trực thăng sử dụng để cứu nạn, cứu hộ hoặc các trường hợp khẩn cấp khác.

Các tàu, kể cả đánh bắt và hậu cần của Đức Khải sẽ là tàu vỏ sắt, với máy móc hiện đại, có công suất từ 500 đến 1.500CV. Chi phí cho mỗi tàu bình quân khoảng 10 tỷ đồng. Tổng số vốn để đầu tư cho tất cả phương tiện khoảng 1.500 tỷ. Phần lớn vẫn là vốn tự có của doanh nghiệp, nhưng để quản lý vốn hiệu quả, chúng tôi mong được hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi như một ngư dân bình thường theo chính sách của nhà nước.

Mẫu tàu Đức Khải sẽ tham gia đánh bắt tại ngư trường chủ quyền Việt Nam.

–

Đến nay phương án của ông đã thực hiện đến đâu?– Phương án đã trình Chính phủ và các bộ, ngành. Tôi rất vui mừng là được các bộ hỗ trợ. Hiện doanh nghiệp cũng đã ký xong hợp đồng mua 45 tàu với doanh nghiệp Nhật và Hàn Quốc. Chúng tôi cũng ký được hợp đồng với doanh nghiệp Nhật bao tiêu toàn bộ sản phẩm cá ngừ. Ngay trong tuần này, tôi sẽ sang Hàn Quốc để đàm phán và quyết định đưa 12 con tàu đầu tiên về nước.

Sau khi về đến Việt Nam, những con tàu trên sẽ được sửa chữa, sơn lại cho phù hợp và gắn logo doanh nghiệp. Công ty sẽ đưa tàu ra biển đánh bắt thử nghiệm, để rút kinh nghiệm trước khi đưa toàn bộ tàu vào khai thác. Số tàu còn lại sẽ đem về nước vào khoảng cuối năm 2015. Khi đó, đội tàu Đức Khải sẽ đồng loạt ra khơi bám biển.

– Bỏ một số vốn lớn đầu tư vào ngành mà chưa có doanh nghiệp nào làm, ông có thấy đây là phương án mạo hiểm?

– Trái lại, tôi thấy rất tự tin với dự án này. Tàu của mình, ngư trường của mình, trang thiết bị, con người của mình, làm ăn đàng hoàng thì không có gì khó hết. Cá, mực, đặc biệt là hàng sạch thì nhu cầu ngày càng lớn. Chúng tôi cũng đã chuẩn bị xong các phương án xuất khẩu, cung ứng cho các doanh nghiệp, chợ đầu mối trong nước nên không có gì cản trở nữa. Tôi cũng mong sau khi chúng tôi tiên phong sẽ có nhiều doanh nghiệp khác cùng tham gia đóng tàu, cùng ra khơi bám biển.

– Nhưng trong đề án ông vẫn chia sẻ nhiều sự trăn trở, cái lo lớn nhất là gì?

– Nói thật là tôi lo nguồn lao động không ổn định, vì ngư dân chưa có thói quen khép mình trong môi trường công nghiệp, kỷ luật. Cái lo lớn nữa là Trung Quốc quấy rối, người lao động không yên tâm làm ăn. Nhưng tôi nói thật, mình làm ăn chân chính trên biển mình, tàu Trung Quốc không dễ lộng hành mãi được.

– Ông lo lao động không ổn định, vậy doanh nghiệp có cơ chế nào đặc biệt để giữ chân họ?

– Sau khi hoàn tất các thủ tục đầu tiên của việc mua tàu, chúng tôi sẽ liên kết với tỉnh đoàn, hội nông, ngư dân các địa phương để tuyển dụng ngư dân. Những ngư dân được tuyển dụng này ban đầu sẽ làm thuyền viên, được  đào tạo về đánh bắt, sơ chế… Tất cả thuyền viên trên tàu được hưởng lương theo nguyên tắc phân chia tỷ lệ thu nhập ngư dân 65%, công ty 34% và 1% sẽ đóng góp cho quỹ kiểm ngư. Kể cả những mùa tàu không đi đánh bắt được, họ cũng sẽ được nhận trợ cấp đảm bảo mức thu nhập không dưới 5 triệu đồng/người/tháng.

Trong năm 2015, đội tàu 100 chiếc vỏ thép, công suất 500 đến 1.500 CV của doanh nghiệp sẽ cùng tham gia bám biển.

Khi ngư dân có thu nhập cao hơn 10 triệu đồng/người/tháng, công ty sẽ khuyến khích họ trích số tiền vượt trên 10 triệu đồng ưu tiên mua lại cổ phần. Với mức này, chỉ sau khoảng 5 đến 6 năm, ngư dân sẽ dần thay thế công ty, trở thành những chủ tàu. Khi có quyền lợi, tôi nghĩ người lao động sẽ gắn bó thôi.

Một điều cơ bản nữa là tàu đánh bắt của chúng tôi được tranh bị ngư lưới cụ hiện đại, đầy đủ thiết bị công nghệ, có định vị, máy tầm ngư, hệ thống thông tin liên lạc và kiểm tra kiểm soát bằng Internet… giảm bớt công lao động nhưng tăng thu nhập. Điều này cũng giúp ngư dân yên tâm bám biển dài ngày.

– Một điều đáng chú ý là quy định của Việt Nam hiện nay không cho phép nhập tàu vỏ sắt đã sử dụng sau 8 năm, trong khi phương án của ông là chọn mua tàu cũ?

– Tàu cũ của các nước phát triển và có kỹ thuật cao về đóng tàu và đánh bắt như Nhật, Hàn Quốc, Úc và Mỹ… đều rất hiện đại, có thể sử dụng 20 đến 30 năm nữa. Chúng tôi đã trình Chính phủ xin một số cơ chế hỗ trợ, ưu đãi để thực hiện thí điểm. Trong điều kiện hiện nay, tôi hy vọng Chính phủ sẽ tháo gỡ để hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ ngư dân.

Nhưng tôi cũng xin nói thêm, dự án tôi làm là rất nghiêm túc. Vì thế tôi cũng đã có phương án dự phòng. Nếu Chính phủ không đồng ý, tôi sẽ thuê tàu. Cho phép thì tôi làm 100%, không được thì tôi làm 15-20%. Tôi muốn là ngay trong tháng 8 này, khi 12 tàu đầu tiên về nước, tôi sẽ cho sửa chữa lại và ra khơi ngay, để mọi người thấy là tôi làm thật, không phải nổ.