Vào những năm đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, dưới tác động của kinh tế thị trường và sự phát triển của khoa học kỹ thuật, trong khi rất nhiều làng nghề thủ công truyền thống bị mai một, thậm chí bị thất truyền, nhưng nghề rèn ở Trung Lương vẫn vững vàng đi lên, bởi mỗi người thợ ở đây họ luôn lấy chất lượng sản phẩm là điều quan trọng nhất, để giữ lấy thương hiệu cho gia đình mình cũng như cho cả làng. Chúng tôi đến thăm xưởng rèn, đúc của ông Kiều Nhật, một nghệ nhân nổi tiếng ở Trung Lương. Trong xưởng của gia đình ông Kiều Nhật có gần 20 người đang làm việc và hầu hết là thợ lành nghề, có kinh nghiệm. Trao đổi với chúng tôi, ông Nhật cho biết: “Cũng giống như bao nghề khác, nghề rèn cũng có sự đòi hỏi tinh tế riêng. Để có một sản phẩm tốt, người thợ rèn không chỉ biết chẻ sắt ra, bỏ thép vào trong rồi rèn. Yếu tố quan trọng nhất là phải biết nhìn vào lửa mà phân biệt được khi nào khối sắt – thép đã đủ hồng, thì lấy ra dùng búa đập dính sắt và thép với nhau. Muốn làm được điều này, người thợ không chỉ yêu nghề, mà phải thực sự có năng khiếu về nghề nghiệp. Một khâu nữa không kém phần quan trọng đó là tôi sản phẩm. Đây là công đoạn cuối cùng quyết định chất lượng sản phẩm tốt hay xấu. Cũng chỉ là tôi bằng nước lã như nhau, nhưng tôi già hay non một chút sản phẩm sẽ kém chất lượng, giá trị sẽ không cao. Để có được nước tôi vừa đủ, phụ thuộc rất nhiều vào trình độ và kinh nghiệm của thợ. Để đạt được trình độ thợ như trên ngay từ khi mới vào nghề, thợ học việc đã được các lớp đàn anh đi trước hướng dẫn tỉ mỉ. Người nào nhanh cũng phải mất tới vài ba năm”.
Nghề rèn tuy vất vả, nhưng nó đã gắn bó từ nhiều đời nay với người dân Trung Lương. Chính vì vậy, hiện nay trong vùng có rất nhiều các bạn trẻ gắn bó với nghề rèn truyền thống của ông, cha họ để lại. Với những người thợ trẻ Trung Lương hôm nay, gắn bó với nghề rèn ngoài phần vì miếng cơm manh áo ra còn vì để lưu giữ nghề truyền thống cổ của người xưa.
Với mong muốn giữ gìn nghề truyền thống do ông cha để lại, đến nay, ngoài nghề rèn tiếp tục được duy trì và phát triển, tại Trung Lương, chính quyền địa phương đã quy hoạch một cụm công nghiệp làng nghề tách khỏi khu dân cư, gần Quốc lộ 1A với hơn 160 lò rèn, trên 100 búa máy, 4 xưởng đúc, 38 hộ gia công cơ khí… Hầu hết các hoạt động của nghề rèn, nghề đúc, nghề gia công cơ khí đều được ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Sản phẩm của nghề đúc và nghề cơ khí mang tính công nghiệp cao. Một số cơ sở sản xuất đã phát triển thành doanh nghiệp lớn, với vốn đầu tư hàng chục tỷ đồng. Theo thống kê, nhờ phát triển các cơ sở rèn trên địa bàn mà mỗi năm nguồn thu từ nghề rèn lên tới 20 tỷ đồng, chiếm tới 40% tổng thu nhập của toàn địa phương. Song, quan trọng nhất chính là nhờ các cơ sở rèn trong vùng đã giải quyết được việc làm thường xuyên cho 1.500 lao động trên địa bàn, với thu nhập ổn định.
Trung Lương hôm nay đã và đang thay da, đổi thịt từng ngày, từng giờ; đại bộ phận người dân trong xã có cuộc sống ổn định và có khát vọng vươn lên làm giàu. Để mặt hàng của mình cạnh tranh được với hàng ngoại nhập, các nghệ nhân của làng đã không ngừng sáng tạo, học hỏi kinh nghiệm từ các làng khác, đồng thời cũng là để bảo vệ và phát triển nghề truyền thống mà ông, cha đã để lại.
Bài và ảnh: Nam Thanh
QDND
