Nghệ sĩ Tuệ Minh sinh năm 1938 trong gia đình trí thức ở Hà Nội. Trong mắt những người Hà Nội đương thời, bà là một tiểu thư có nhan sắc xinh đẹp, đài các và duyên dáng…

Nữ nghệ sĩ thuộc thế hệ học viên đầu tiên của lớp diễn viên điện ảnh khóa I (1959 – 1962), cùng thời với nghệ sĩ Trần Phương, Lịch Du… Bà vốn là diễn viên của Đoàn văn công Trung ương từ năm 15 tuổi trong vai trò là một diễn viên kịch, hát chèo và múa. Bà có giọng nói mượt mà, biểu cảm, trẻ trung… nên được Xưởng phim Việt Nam tuyển làm công việc lồng tiếng.

Chân dung nghệ sĩ Tuệ Minh cùng nữ đạo diễn người Nhật thời trẻ.

Sau này, tên tuổi của bà gắn liền với những vai diễn trong các bộ phim: chị Thơm trong "Một ngày đầu thu" (đạo diễn Huy Vân, Hải Ninh); chị Y trong "Nguyễn Văn Trỗi" (đạo diễn Bùi Đình Hạc); Hương trong "Vợ chồng anh Lực" (đạo diễn Trần Vũ); Thương trong "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" (đạo diễn Hải Ninh); chị bán gạo trong "Em bé Hà Nội" (đạo diễn Hải Ninh); Xơ Xuyên trong "Ngày lễ Thánh" (đạo diễn Bạch Diệp), “Chung một dòng sông”, “Dòng sông âm vang”... Trên sân khấu, nghệ sĩ Tuệ Minh cũng có nhiều vai diễn để đời, đặc biệt là nhân vật Phượng trong vở kịch “Cách mạng” của nhà văn Nguyễn Khải…

Nghệ sĩ Tuệ Minh từng có một thời gian cộng tác với Đài Tiếng nói Việt Nam trong chương trình "Đọc truyện đêm khuya", "Đọc truyện thiếu nhi", đóng kịch truyền thanh và tham gia giảng dạy.

Nghệ sĩ Tuệ Minh được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú đợt đầu tiên. Vào năm 2016, đích thân Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Vương Duy Biên đã thừa ủy quyền của Chủ tịch nước đến tận nhà riêng trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND) cho nghệ sĩ Tuệ Minh.

... Thứ trưởng Vương Duy Biên thừa lệnh Chủ tịch nước đến tận nhà riêng trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân cho nghệ sĩ Tuệ Minh vào năm 2016.

Nghệ sĩ Tuệ Minh và nhà văn Nguyễn Đình Thi có một mối tình rất đặc biệt. Lúc đầu, nhà văn Nguyễn Đình Thi mai mối bà cho đạo diễn Huy Vân (đạo diễn phim “Một ngày đầu thu”). Bà Tuệ Minh và đạo diễn Huy Vân đã có với nhau hai người con gái, trong đó con gái lớn là nhạc sĩ Minh Châu - Phó Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Hà Nội. Sau này, khi đạo diễn Huy Vân qua đời, tình duyên giữa bà với nhà văn Nguyễn Đình Thi mới thực sự chớm nở.

Cả hai chính thức nên vợ nên chồng vào năm 1983. Sinh thời, nghệ sĩ Tuệ Minh có chia sẻ: “Tôi và nhà văn Nguyễn Đình Thi gặp nhau từ trong kháng chiến chống Pháp. Anh Thi gửi bà mẹ vợ và 2 con nhỏ mồ côi mẹ cho đoàn tôi, khi anh đi chiến dịch Điện Biên Phủ.

Tôi coi anh Thi như một người anh cả. Chính anh Thi đã gả chồng cho tôi, một người chồng có học, tử tế, có tâm hồn nghệ sĩ... Sau này, khi tôi và anh Thi đã sống cùng nhau, anh đã thổ lộ, anh mến em ngay từ trong kháng chiến nhưng anh cảm thấy mình không có quyền tỏ tình với em vì em còn trẻ quá, còn anh thì góa vợ, lại có thêm mấy đứa con nữa... Anh Thi là một ông anh tốt, chân thành và tôi tin tưởng anh. Anh đã tâm sự với tôi bao điều”.

Bức ảnh kỷ niệm của nghệ sĩ Tuệ Minh với chồng là nhà văn Nguyễn Đình Thi bên cầu Thê Húc - Hồ Gươm.

Cách đây hơn một năm, nghệ sĩ Tuệ Minh trải qua một cơn tai biến nên phải nằm một chỗ với sự chăm sóc của một người giúp việc. Sau này, bà được các con đưa vào viện dưỡng lão ở Từ Liêm - Hà Nội, cùng chỗ với nghệ sĩ Trần Phương.

Tang lễ của nghệ sĩ Tuệ Minh sẽ được cử hành vào hồi 7h ngày 26/2 tại Nhà tang lễ Cầu Giấy - Hà Nội. Tang lễ do Hội Điện ảnh Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Nhạc sĩ Việt Nam phối hợp tổ chức.

Tác giả: Hà Tùng Long

Nguồn tin: Báo Dân trí