Năm 2008, người phụ nữ 33 tuổi làm đơn yêu cầu TAND quận 10 tuyên bố cha mình là ông Nguyễn Văn Quang (59 tuổi, ngụ phường 6) đã chết.

Trình bày với tòa, chị này cho biết, một năm sau khi mẹ chết (năm 1995), ông Quang bỏ nhà đi. Gia đình tìm kiếm ông nhiều nơi nhưng không có tin tức. Họ cũng thông báotrên các phương tiện thông tin đại chúng nhưng không thấy ông Quang về. Vì vậy, chị yêu cầu tòa tuyên bố cha đã chết để giải quyết một số vấn đề liên quan. Bốn chị em gái còn lại của người phụ nữ cũng đồng ý kiến.

Tháng 3/2009, TAND quận 10 chấp nhận yêu cầu của các con ông Quang, tuyên bố ông đã chết. Theo tòa, căn cứ vào trình bày của đương sự, những người có liên quan, xác nhận của công an địa phương… có đủ cơ sở xác định ông Quang đã bỏ nhà đi từ năm 1999. Gia đình đã tìm kiếm nhưng quá thời gian quy định ông vẫn không trở về, không biết còn sống hay đã chết. Việc con gái ông yêu cầu tòa tuyên cha đã chết là phù hợp với quy định của pháp luật.

“Ngày chết của ông được xác định là 1/1/2005. Kể từ ngày quyết định có hiệu lực pháp luật, các quan hệ hôn nhân gia đình và quan hệ nhân thân khác của ông được giải quyết như đối với người đã chết. Các quan hệ về tài sản của ông Quang được giải quyết theo pháp luật thừa kế”, quyết định nêu.

Ông Quang nhiều năm nay phải sống lang thang. Ảnh: Hải Duyên.

Năm 2012, biết mình bị tuyên bố đã chết, ông Quang gửi đơn yêu cầu tòa hủy quyết định này. Ông cho biết, sau khi vợ chết việc làm ăn không thuận lợi, buồn chuyện gia đình nên ông về quê Cần Thơ chăm mẹ già rồi đi làm thuê. Về sau, ông xuống Kiên Giang phụ giúp người bạn nuôi tôm. Do thường xuyên phải ở lại đầm tôm nên thỉnh thoảng ông mới về thăm nhà trên đường Nguyễn Kim.

Năm 1998, ông bị cắt khẩu khỏi địa phương. Buồn phiền vì có mâu thuẫn với các con nên từ đó ông càng ít về thăm nhà. Giờ ông mới hay các con đã làm thủ tục yêu cầu tuyên bố ông đã chết. Căn nhà ba tầng do vợ chồng ông đứng tên đã bị bán cho người khác.

Một năm sau TAND quận 10 chấp thuận yêu cầu của ông Quang, hủy quyết định tuyên bố ông đã chết, các quan hệ nhân thân của ông sẽ được khôi phục và có quyền yêu cầu những người đã nhận thừa kế trả lại tài sản.

Ông Quang kể, dù được khôi phục quyền nhân thân nhưng nhiều năm nay ông không được các con thừa nhận, cũng không được trả lại tài sản nên phải lang thang, làm thuê làm mướn sống qua ngày. Các giấy tờ tùy thân của ông cũng hết hạn nhiều năm nay nhưng chưa thể làm lại.

“Nhiều lần tôi về thăm nhà nhưng chỉ biết đứng từ xa nhìn”, người đàn ông giọng ngậm ngùi.

Ba năm trước ông có yêu cầu Phòng tài nguyên môi trường quận 10 cho sao lục lại các giấy tờ căn nhà nhưng bị từ chối vì hiện căn nhà đã thuộc sở hữu của người khác. Do không hiểu biết pháp luật, không có tiền lo chi phí nên nhiều năm qua không biết làm thế nào để khôi phục lại các quyền lợi của mình.

“Tôi cũng không muốn đi kiện tụng các con. Chỉ mong chúng hiểu chuyện, trả cho tôi một phần nhỏ tiền bán nhà để tôi sinh sống lúc về già”, ông Quang nói.

Hải Duyên